Aktualizacja oceny ryzyka zawodowego

Nie ma określonych przepisów jak często ani w jaki sposób ma być dokonywana aktualizacja oceny ryzyka zawodowego. Powinna być ona jednak wykonana w konkretnych przypadkach.

Polska Norma PN-N-18002:2011 Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy – Ogólne wytyczne do oceny ryzyka zawodowego określa ocenę ryzyka zawodowego jako proces ciągły, dojący podstawy do poprawy warunków bezpieczeństwa i higieny pracy. Na podstawie tej normy celem oceny ryzyka jest dostarczanie informacji niezbędnych do planowania działań korygujących i zapobiegawczych w stosunku do zagrożeń, które zostały zidentyfikowane poprzez tę ocenę.

Ocenę ryzyka zawodowego należy wykonywać dla wszystkich stanowisk pracy, dla których ocena nie była wykonywana oraz wtedy, kiedy w miejscu pracy została wprowadzona zmiana, która mogą spowodować zmianę poziomu ryzyka lub zmianę jego oceny oraz postrzegania.

Zatem aktualizację oceny ryzyka zawodowego należy dokonywać zawsze gdy:

1. Stworzono nowe stanowiska pracy

Przy tworzeniu nowych stanowisk pracy należy mieć na uwadze wymagania związane z warunkami materialnego środowiska pracy, a więc z pomieszczeniem pracy, zastosowaniem materiałów, narzędzi, procesów technologicznych oraz organizacji. W zależności od ich doboru mogą wystąpić różne zagrożenia. Identyfikując te zagrożenia i oceniając ryzyko, można organizować stanowiska pracy na wyższym poziomie bezpieczeństwa. Dodatkowo zdobyta wiedza służy do szkoleń i informowania pracowników o ryzyku zawodowym na stanowisku pracy.

2. Wprowadzono nowe maszyny lub urządzenia

Wprowadzenie zmian na stanowisku pracy wiąże się z zastosowaniem nowych materiałów, urządzeń, maszyn, technologii i organizacji. Każda taka zmiana może spowodować wystąpienie innych czynników środowiska pracy będących źródłem nowych zagrożeń. Taka zmiana na stanowisku pracy, przy wystąpieniu tych samych czynników i wynikających z nich zagrożeń, spowodować może zmianę poziomu ryzyka. Przykład: Zmiana toczonego przez tokarza materiału, np. stali na tworzywa sztuczne może być przyczyną dodatkowego zagrożenia pyłami.

3. Zmieniły się przepisy

Wynikiem prowadzonej szczególnie przez państwo, ale również przez organizacje, polityki dążenia do polepszenia warunków pracy jest opracowanie nowych standardów w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy. W ramach tej polityki tworzone są i wprowadzane nowe przepisy, normy oraz zasady obowiązujące na stanowiskach pracy. Takie zmiany powodują konieczność weryfikacji oceny stanu bezpieczeństwa oraz wykonanie ponownie oceny ryzyka zawodowego zgodnie z nowymi wymaganiami.

4. Wprowadzono zmiany w stosowanych środkach ochrony zbiorowej lub indywidualnej

Wprowadzenie nowych zasad ochrony lub zastosowanie nowych środków ochrony zmienia najczęściej charakterystykę środowiska pracy, a zatem również ryzyko związane z pracą. Zastosowanie np. hermetyzacji procesu może umożliwić wyeliminowanie stosowania środków ochrony indywidualnej.   

5. Na terenie zakładu pojawią się obcy pracownicy

Ocenę ryzyka powinno przeprowadzać się również, gdy na terenie zakładu, obowiązki swoje wykonują pracownicy innych organizacji. Są oni nie tylko narażeni na zagrożenia występujące w tym zakładzie, ale również mogą stwarzać zagrożenia niewystępujące w normalnych warunkach pracy zakładu. Dla przykładu: przy wymianie instalacji wodnej, podczas lutowania rur miedzianych palnikiem na propan-butan może dojść w nich do pożaru lub wybuchu i spowodować poparzenie lub śmierć pracowników.

Poza wymienionymi przypadkami, dla których powinno się zawsze przeprowadzać ocenę ryzyka zawodowego, może istnieć wymóg lub potrzeba okresowej oceny ryzyka. Mowa tu o ocenie ryzyka wykonywanego zgodnie z opracowaną i przyjętą procedurą, w przeciwieństwie do wykonywanych okresowych przeglądów, które często uważa się za uproszczoną ocenę ryzyka zawodowego, szczególnie na stanowiskach pracy o zagrożeniach niemających istotnego znaczenia dla zdrowia pracowników. Okresową ocenę ryzyka powinno się wykonywać na stanowiskach pracy oraz dla technologii i procesów o dużych zagrożeniach, których skutki zagrożeń mogą być bardzo duże lub katastrofalne. Okresowa ocena ryzyka wykonywana z częstotliwością określoną w procedurach może wynikać również ze stosowanych w organizacji systemów zarządzania bezpieczeństwem pracy lub ryzykiem zawodowym.

Aktualizacja oceny ryzyka zawodowego a weryfikacja oceny ryzyka zawodowego   

Aktualizacja oceny ryzyka zawodowego polega na sprawdzeniu kart oceny ryzyka dotyczących stanowisk pracy lub czynności, na których mogły wystąpić zmiany na wskutek okoliczności przedstawionych powyżej. W razie wystąpienia zmian jakościowych, ujawnienia lub wyeliminowania zagrożenia na danym stanowisku pracy należy sporządzić nowe karty oceny ryzyka zawodowego.

Okresowa weryfikacja oceny ryzyka zawodowego przeprowadzana jest natomiast bez względu na to, czy wyżej wymienione okoliczności wystąpiły. Weryfikacja także polega na przejrzeniu wszystkich kart oceny ryzyka w firmie. Jest to o tyle ważne, że w przeciągu roku czy dwóch lat może zmienić się spojrzenie na takie elementy jak: kolejność ocenianych zagrożeń, precyzyjność zapisów, forma samej karty.

Jeżeli będziemy chcieli wprowadzić zmiany to powinniśmy sporządzić nowe karty oceny ryzyka, a następnie zapoznać z nimi pracowników, których dotyczą. W przypadku gdy stwierdzimy, że karty oceny ryzyka zawodowego są w dalszym ciągu w pełni aktualne to jest to równoznaczne, że nie ograniczyliśmy ryzyka zawodowego na żadnym stanowisku pracy. W związku z tym prowadzona przez nas polityka bezpieczeństwa i higieny pracy, której przecież celem jest stała poprawa warunków pracy w firmie będzie mało skuteczna.