Będą nowe przepisy w sprawie bhp przy obsłudze żurawi

Ministerstwo Rozwoju i Finansów przygotowało projekt rozporządzenia w sprawie bhp przy obsłudze żurawi. Nowe przepisy wprowadzają wiele zmian, które będą miały bezpośredni wpływ na bezpieczną pracę żurawi wieżowych.

Warunki i bezpieczeństwo pracy operatorów żurawi mają istotne znaczenie dla funkcjonowania polskiego budownictwa. Praca operatora żurawia ma wpływ na bezpieczeństwo całej budowy, zarówno biorąc pod uwagę aspekty techniczne, jaki i otoczenie współpracujące z operatorem.

W obecnym stanie prawnym brak jest szczegółowych uregulowań prawnych dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze żurawi. Do 2013 roku obowiązywały w tym zakresie regulacje zawarte w Rozporządzeniu Ministrów Pracy i Opieki Społecznej oraz Zdrowia z dnia 20 marca 1954 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze żurawi. Zostało ono jednak uchylone, gdyż w ocenie przygotowującego tę regulacje wynikało, że istnieją inne ogólne regulacje, które zawierają kwestie oraz przepisy dotyczące minimalnych wymagań dla sprzętu roboczego podczas pracy, do którego można zaliczyć żurawie.

Według operatorów żurawi uchylono bardzo istotne dla nich regulacje w zakresie bhp przy obsłudze żurawi, a obecny stan prawny nie zawiera szczegółowych przepisów w tym zakresie. Ogólne przepisy bhp nie uwzględniają bowiem specyfiki pracy operatora żurawia. Stwierdzono także, że brak dedykowanego osobom obsługującym żurawie przepisu powoduje pogorszenie warunków pracy, a w szczególności pogarsza możliwość jej bezpiecznego wykonania.

Analiza problemu wykazała, że należy podjąć działania zmierzające do uregulowania kwestii związanych z bezpieczeństwem pracy operatorów żurawi. Zasadne w związku z tym będzie wydanie nowego rozporządzenia, które ureguluje sprawę bezpieczeństwa i higieny pracy operatorów żurawi i osób pracujących przy ich obsłudze. Celem rozwiązania problemu jest opracowanie jednolitych i czytelnych przepisów, w szczególności określenie jednolitych wymogów dla operatorów żurawi wymaganych do ich obsługi.

Należy także zauważyć, że praca operatora żurawia wykonywana jest w szczególnie trudnych warunkach. Operator żurawia jest narażony na znaczne obciążenia fizyczne i psychiczne, w szczególności – zmienne warunki atmosferyczne, hałas, wibracje, czynniki chemiczne, pyły, praca na wysokości, wymuszona (pochylona) pozycja ciała, wykonywanie czynności powtarzalnych, dyskomfort fizjologiczny, a także odpowiedzialność karną i materialną. Praca operatora żurawia jest uznawana za pracę w szczególnych warunkach. Powoduje to powstanie po stronie prawodawcy obowiązku zapewnienia takich regulacji prawnych by szkodliwość wykonywania zawodu operatora nie była wyższa niż wynikająca z samej specyfiki tej pracy. Brak szczegółowych regulacji w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze żurawi skutkuje postępującym pogarszaniem się warunków wykonywania tego zawodu. Zmiana tej sytuacji jest więc nieodzowna.

Proponowane zmiany

W pierwszej kolejności w projekcie nowego rozporządzenia zostały ujednolicone wymagania dotyczące osób pracujących przy obsłudze żurawia tj. operatorów oraz osób wchodzących w skład zespołu przeładunkowego – sygnalistów i hakowych. Obecny brak regulacji w tej kwestii skutkuje dopuszczeniem do prac osób nieposiadających wystarczających kwalifikacji. Stanowi to źródło występowania licznych sytuacji zagrażających życiu i zdrowia pracowników budowy.

W projekcie rozporządzenia wykorzystano pojęcie organizatora pracy, które jest również unormowane w kodeksie pracy. W rozumieniu przepisów projektu – organizator pracy jest odpowiedzialny w szczególności za opracowanie instrukcji bezpieczeństwa prac transportowych, opracowanie procedury ewakuacji operatora żurawia z kabiny żurawia i prowadzenie ewidencji czasu pracy operatora. Takie rozwiązanie podyktowane jest przede wszystkim potrzebą ustalania indywidualnych procedur w zakresie bhp, prowadzenia ewidencji czasu pracy oraz precyzyjnego określenia obowiązków osób zatrudniających operatorów żurawi.

Nowe przepisy określają także strukturę zatrudnienia operatorów oraz ich czas pracy. Ze względu na ww. czynniki niebezpieczne, które towarzyszą operatorom żurawi przy ich pracy, wykonywanie jej w wymiarze ponad 8 godzin wydaję się być nadmiernym obciążeniem dla organizmu, a przekroczenie tej normy skutkuje m.in. obniżoną percepcją, zmniejszeniem zdolności psychomotorycznych oraz opóźnieniem refleksu. Zwiększa to znacznie ryzyko wstąpienia choroby zawodowej oraz stanowić może bezpośrednie zagrożenie dla życia i zdrowia innych osób. Dla zabezpieczenie przestrzegania czasu pracy operatorów przewiduje się wprowadzenie obowiązkowej ewidencji ich czasu pracy.

W projekcie odnajdziemy przepisy ograniczające ilość osób wchodzących w skład zespołu przeładunkowego. Konieczność wprowadzenia ograniczeń podyktowana jest praktyką, w której to wielość i rotacyjność osób odpowiedzialnych za nawigację i podpinanie ładunków skutkuje nie tylko rozmyciem odpowiedzialności tych osób, ale także skutecznie utrudnia zrozumiałą komunikacje. Zasadne stało się również zapewnienie łączności radiowej pomiędzy operatorem żurawia, a osobami nawigującymi jego pracę. Wynika to przede wszystkim z faktu pracy na coraz większych wysokościach oraz utrudnieniem lub brakiem możliwości prawidłowego odczytania niektórych sygnałów ręcznych z dużych wysokości.

Projekt rozporządzenia zawiera także regulacje w zakresie zasad postępowania w przypadku wystąpienia sytuacji niebezpiecznych, takich jak – awaria, uszkodzenie żurawia, przerwa w dopływie prądu czy wystąpienie szczególnie trudnych warunków atmosferycznych. Obecnie postępowanie w takich sytuacjach w niewielkim zakresie unormowane jest instrukcją obsługi poszczególnych urządzeń, o ile takie zapisy w ogóle się w nich znajdują. Konieczne jest zatem wprowadzenie i ujednolicenie procedur postępowania w przypadku tego rodzaju zdarzeń.

Ważne stało się również określenie szczegółowych warunków wykonywania niezwykle niebezpiecznych manewrów, takich jak np.: przenoszenie człowieka przy użyciu żurawia, praca w warunkach kolizyjnych czy przenoszenie ładunków przez więcej niż jeden żuraw. Poprzez obecny brak regulacji w tym zakresie corocznie liczba wypadków śmiertelnych na budowie utrzymuje się na stałym poziomie, bądź wzrasta.

Dodatkowo w projekcie wprowadzono podstawowe wymogi dotyczące wyposażenia kabiny żurawia. Obecnie brak jest regulacji dotyczących obowiązkowego wyposażenia żurawia w urządzenia grzewczo-chłodzące, anemometr, urządzenia zapewniające łączność. To wyposażenie jest jednak niezbędne do zapewnienia bezpiecznych i optymalnych warunków pracy operatora żurawia. Niezbędne jest także wyposażenie kabiny w apteczkę i gaśnicę.

Projekt przewiduje szczegółowe regulacje w zakresie bezpieczeństwa wejścia na żuraw i galerie. Przewidziano także obowiązek montażu windy lub zapewnienie innej drogi ułatwiającej dotarcie do stanowiska pracy przy żurawiach o wysokości powyżej 80 m. Dopuszcza się w tej sytuacji zastosowanie pomostu łączącego budynek z żurawiem, skonstruowanego zgodnie z obowiązującymi przepisami bhp i usytuowanego na wysokości nie mniejszej niż 80 m. Określenie tej regulacji także podyktowane jest praktyką – wejście na tak wysoki żuraw jest bowiem nie tylko związane z nadmiernym wysiłkiem fizycznym, ale także stwarza warunki zagrożenia upadkiem, zwłaszcza w okresie zimowym.

W nowym rozporządzeniu odnajdziemy także zapisy o konieczności wcześniejszego opracowania instrukcji ewakuacji operatora z kabiny żurawia oraz wyposażenia żurawia w sprzęt lub narzędzia niezbędne do jej bezpiecznego prowadzenia.

Podsumowując nowe przepisy będą one obejmować następujące kwestie:

1.  w zakresie dodatkowych czynności związanych z obsługą żurawi:

– opracowanie instrukcji bezpieczeństwa prac transportowych przez organizatora pracy,

– zapoznanie operatora żurawia z opracowaną instrukcją bezpieczeństwa prac transportowych,

– opracowanie procedury ewakuacji operatora żurawia z kabiny żurawia przez organizatora pracy,

– założenie dla każdego żurawia książki dyżurów, do której operator żurawia po zakończeniu każdej zmiany, wpisuje uwagi o stanie żurawia i jego urządzeń oraz zaistniałych zdarzeniach,

– zapewnienie drogi ewakuacyjnej z żurawia,

– wyznaczenie przez organizatora pracy innego operatora pracy prowadzonej w trybie zmianowy,

2.  w zakresie dodatkowego wyposażenia żurawia:

– wyposażenie w urządzenie chłodzące,

– wyposażenie w termometr,

– wyposażenie w anemometr,

– wyposażenie w sygnał ostrzegawczy (słyszalny w strefie pracy żurawia),

3.  w zakresie wprowadzonych ograniczeń:

– jedna osoba nie może wykonywać jednocześnie czynności sygnalisty i hakowego,

– zabrania się obsługi żurawia związanej z pracami wielkowymiarowymi przy wietrze o prędkości powyżej 10 m/s, a w przypadku innych prac przy wietrze o prędkości w porywach powyżej 15 m/s,

4.  w zakresie innych spraw;

 – zapewnienie na terenie pracy żurawia natężenia światła minimum 300 lux w najdalszym punkcie poboru przez niego materiału.

Podmioty, na które będzie oddziaływać regulacja:

1. operatorzy żurawi;
2. hakowi i sygnaliści;
3. pracodawcy osób wskazanych w pkt. 1 i 2;
4. właściciele żurawi;
5. kierownicy budów wykorzystujących pracę żurawi

Załącznikami do projektu są:

• wzór karty dyżurów,
• wzory sygnałów ręcznych uwzględniających specyfikę pracy żurawia,
• szczegółowa instrukcja w zakresie bezpiecznej pracy operatora żurawia i zespołu przeładunkowego.

Obecnie trwają konsultację społeczne nad projektem, które mają zakończyć się 30 września 2017.

Całość projektu rozporządzenia mogą Państwo znaleźć tutaj.