Bezpieczeństwo pracy podczas odśnieżania dachów

Nadmiar śniegu na dachu może spowodować jego zawalenie, a śnieg i lód na krawędziach dachu mogą zagrażać przechodniom, dlatego tak ważne jest odśnieżanie dachów z obiektów budowlanych.

Obowiązkiem właściciela i zarządcy budynku jest zapewnienie bezpiecznego użytkowania obiektu w razie wystąpienia czynników zewnętrznych oddziałowujących na obiekt, związanych z działaniem siły natury. Obowiązek ten jest zapewniony m.in. poprzez systematyczne odśnieżanie dachów, w sposób gwarantujący bezpieczeństwo konstrukcji obiektu budowlanego. Obiekt ten należy poddawać okresowej kontroli w czasie jego użytkowania, w tym dwa razy do roku, w terminie od 31 maja oraz do 30 listopada, w przypadku budynków o powierzchni zabudowy przekraczającej 2000 m2 oraz innych obiektów budowlanych o powierzchni dachu przekraczającej 1000 m2 oraz każdorazowej kontroli bezpiecznego użytkowania w przypadku wystąpienia czynników zewnętrznych oddziaływujących na obiekt.

Właściciel lub zarządca ma także obowiązek prowadzenia książki obiektu budowalnego, w której zanotowane są wszystkie kontrole techniczne budynku. Jeżeli stan techniczny dachu wzbudza wątpliwości, a budynek nie przeszedł okresowej kontroli technicznej, nie wolno dopuścić pracowników do pracy, gdyż może to zagrozić ich życiu i zdrowiu.

Aby nie dopuścić do uszkodzenia konstrukcji budynku, właściciel powinien określić w porozumieniu z uprawnionym konstruktorem sposób odśnieżania dachu.

Odśnieżanie jest pracą na wysokości, dlatego aby zmniejszyć do minimum ryzyko wypadku należy dopuszczać do odśnieżania tylko osoby:

  • z aktualnymi badaniami lekarskimi do pracy na wysokości,
  • po odbytym szkoleniu bhp ogólnym i stanowiskowym oraz szkoleniu z zakresu ochrony przed upadkiem.

Osoba odpowiedzialna za pracę przy odśnieżaniu, powinna:

  • sprawować bezpośredni nadzór nad pracownikami i przygotować dla nich imienny podział zadań,
  • wyposażyć pracowników w stosowne środki ochrony indywidualnej,
  • opracować plan ratowniczo-ewakuacyjny.

Można wyróżnić dwa rodzaje dachów:

  1. dachy płaskie;
  2. dachy strome.

W przepisach prawa brak jest definicji dachu płaskiego, czy stromego. Powszechne jest jednak posiłkowanie się w tym zakresie Polską Normą – PN-B-10425:1989 – Przewody dymowe, spalinowe i wentylacyjne murowane z cegły. Wymagania techniczne i badania przy odbiorze. Wynika z niej, że dach płaski to dach o kącie nachylenia połaci dachowych nie większym niż 12°.

W przypadku dachów stromych ze wzglądu na ciągłe ryzyko poślizgnięcia i upadku, odśnieżanie powinno być orgaznizowane z nadzwyczajną ostrożnością, a wymagania w stosunku do osób wykonujących te prace muszą być szczególnie wysokie.

Przy odśnieżaniu dachów stromych należy używać bardziej zaawansowanych środków ochrony indywidualnej. Posługiwanie się nimi wymaga wiedzy i odpowiedniego przeszkolenia. Na tego typu dachach pracownicy muszą być zabezpieczeni przed upadkiem z wysokości w każdym miejscu.

Do obowiązków właściciela budynku należy także zapewnienie bezpiecznego wejścia na dach. Jedyną bezpieczną drogą takiego wejścia jest obarierowana klatka schodowa. Na dach można również dostać się korzystając z drabin, z drabin z koszem ochronnym, czy drabin przystawnych rusztowania. W takich przypadkach należy zapobiegać ryzku upadku z wysokości stosując odpowiednie środki ochrony.

Ważną kwestią przy pracach tego typu jest wyznaczenie strefy niebezpiecznej. Przy odśnieżaniu dachów występuje zagrożenie spadania z wysokości zwałów śnieżnych, w tym zlodowaciałego śniegu oraz sopli lodu. W związku z tym należy odpowiednio wyznaczyć i ogrodzić strefę niebezpieczną. Teren wygrodzony powinien obejmować obszar o szerokości 1/10 wysokości budynku, nie mniej jednak niż 6 metrów. W przypadku braku możliwości zagrodzenia wymaganego obszaru, należy zastosować inne środki zapewniające bezpieczeństwo osobom znajdującym się w sąsiedztwie odśnieżanego obiektu np.:

  • zablokowanie przejazdu jedną stroną ulicy,
  • zagrodzenie przyległego do budynku chodnika,
  • kierowanie ruchem pieszych i samochodowym przez osobę znajdującą się na dole.

Sople i nawisy lodowe tworzą się na rynnach i pasie przyrynnowym, najczęściej nad przechodniami. Dlatego bardzo ważne jest zabezpieczenie miejsca przed rozpoczęciem prac oraz kierowanie ruchem pieszym w ich pobliżu. W miejscach szczególnie niebezpiecznych, jeżeli jest to możliwe, należy usuwać sople korzystając z podnośnika koszowego. Sople z dachu można też zbijać ale należy zachować przy tym szczególną ostrożność, ponieważ grozi to uszkodzeniem rynien, a spadające sople mogą zranić przechodniów i uszkodzić znajdujące się w pobliżu samochody.

Prace przy odśnieżaniu, ze względu na to, że są wykonywane na wysokości powyżej 1 m nad poziomem ziemi, należą do prac szczególnie niebezpiecznych. Pracodawca więc ma obowiązek zapewnienia odpowiednich środków, których zadaniem jest ochrona pracowników przed upadkiem z wysokości. Zalicza się do nich:

  • balustrady składające się z poręczy ochronnych umieszczonych na wysokości co najmniej 1,1 m i krawężników o wysokości co najmniej 0,15 m. Pomiędzy poręczą i krawężnikiem powinna być umieszczona w połowie wysokości poprzeczka lub przestrzeń ta powinna być wypełniona w sposób uniemożliwiający wypadniecie osób;
  • środki ochrony indywidualnej spełniające wymagania dotyczące oceny zgodności oraz  oznakowane znakiem CE – np. szelki bezpieczeństwa z linką bezpieczeństwa przymocowaną do stałych elementów konstrukcji, hełmy ochronne.

Prawidłowe zakotwienie środków ochrony indywidualnej może sprawiać trudności zwłaszcza na dachach płaskich. Aby rozwiązać ten problem należy zakotwić się do:

  • solidnych kominów spalinowych i wentylacyjnych;
  • podstaw klimatyzatorów,
  • konstrukcji stalowych (np. reklam).

Możliwe jest również zastosowanie tymczasowych punktów asekuracyjnych, tzw. bezwładnych mas kotwiczących. Należy jednak wziąć po uwagę ich dużą masę i przed zastosowaniem sprawdzić wytrzymałość dachu.

Niektóre dachy budynków mają na stałe zainstalowane systemy asekuracji. Przed korzystaniem z nich należy się jednak upewnić:

  • czy system posiada ważny przegląd techniczny – informuje o tym tabliczka znamionowa umieszczona na początku sytemu;
  • czy system został zaprojektowany w ograniczeniu czy powstrzymaniu spadania (jest to informacja przydatna w doborze środków ochrony indywidualnej);
  • dla ilu pracowników zaprojektowano system – informacja ta znajduje się w dokumentach i na tabliczce znamionowej;
  • z jakim urządzeniem (wózkiem) pracuje system – taka informacja znajduje się w dokumentacji. Najczęściej nie dopuszcza się używania wózków i zatrzaśników innych producentów niż system zainstalowany na dachu.

Inne dachy mogą być również wyposażone w punkty asekuracyjne. Najczęściej są to słupki z „uchem”, zamontowane do powierzchni dachu lub ściany. Przed ich użyciem konieczne jest sprawdzenie, czy są przeznaczone do ochrony przed upadkiem.

Praca na dachu, przy dużym mrozie lub niskiej temperaturze i silnym wietrze powoduje ryzyko powstania odmrożeń. Osoby pracujące w takich warunkach powinny posiadać:

  • odpowiednią odzież ochronną zapewniającą komfort cieplny, ochronę przed nadmiernym poceniem się i wilgocią;
  • obuwie z podeszwą antypoślizgową (ze względu na ryzyko odmrożeń palców u nóg, nie stosuje się obuwia z metalowymi podnoskami);
  • rękawice;
  • kask, hełm ochronny (gdy jest zimno pod kask należy założyć kominiarkę).

Oprócz wyżej wymienionych obowiązków pracodawca powinien zapewnić pomieszczenie, gdzie pracownik będzie mógł zjeść posiłek oraz ogrzać się i odpocząć. Pracownikom odśnieżającym dach przysługują też ciepłe napoje bez ograniczeń oraz posiłek regeneracyjny.

Podstawa prawna:

  1. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 2018 r. poz. 917 z późn zm.);
  2. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2018 r. poz. 1202 z późn. zm.);
  3. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 2003 r. poz. 1650 z późn. zm.);
  4. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych (Dz. U. poz. 401);
  5. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów (Dz. U. poz. 279).

Źródła pomocnicze:

  1. www.pip.gov.pl

Skomentuj