Bezpieczna obsługa urządzeń cieplno-mechanicznych cz.2

W drugiej część artykułu omówimy m.in. czynności zabronione przy eksploatacji sieci i rurociągów, obsługę pomp, wentylatorów, dmuchaw i sprężarek, zagrożenia występujące na składowiskach węgla.

Obsługa sieci cieplnych

Pod pojęciem sieci cieplnych należy rozumieć urządzenia i instalacje służące do przesyłania i dystrybucji ciepła z układami połączeń między nimi. Elementami pośredniczącymi mogą być: przyłącza, węzeł cieplny, instalacja odbiorcza oraz odbiornik.

Czynności zabronione przy eksploatacji sieci i rurociągów:

• prowadzenie eksploatacji bez sprawnych przyrządów pomiarowych (do pomiaru istotnych dla danego urządzenia parametrów, np. temperatury, różnicy temperatur, ciśnienia, różnicy ciśnień, natężenia przepływu itp.),
• prowadzenie eksploatacji przy uszkodzonych podporach zawieszonych rurociągów,
• wykonywanie napraw rurociągów i armatury będących pod ciśnieniem,
• wykonywanie napraw rurociągów w przypadku braku możliwości trwałego odcięcia dopływu mediów do remontowanego odcinka przewodów (sieci),
• zawieszanie wciągników (elementów) na rurociągach do podnoszenia ciężarów,
• w sieciach cieplnych podziemnych zabronione jest wchodzenie do komór ciepłowniczych bez uprzedniego zbadania na obecność gazów trujących i palnych,
• pozostawianie niezabezpieczonych wejść do kanałów, komór ciepłowniczych, luków montażowych,
• eksploatacja urządzeń przy niesprawnych zaworach bezpieczeństwa,
• eksploatacja urządzeń, których stan techniczny zagraża bezpieczeństwu obsługi i otoczenia, np. nieszczelności wymiennika ciepła, powodujące wypływ gorącej wody lub pary, uszkodzone zawieradła (zawory, zasuwy) uniemożliwiające odcięcie przepływu mediów.

Tabela 2. Czynniki zagrożenia przy obsłudze sieci cieplnych

czynniki fizyczne	hałas wibracja nieprawidłowe oświetlenie
czynniki niebezpieczne	prąd elektryczny gorące elementy sieci i instalacji (urządzeń) oraz mediów grzewczych mieszaniny wybuchowe w komorach sieci cieplnych praca na wysokości w przypadku sieci napowietrznych
czynniki chemiczne	obecność gazów trujących, szczególnie w komorach sieci cieplnych
czynniki uciążliwe	praca zmianowa

Obsługa pomp, wentylatorów, dmuchaw i sprężarek

Pompami nazywamy maszyny służące do podnoszenia cieczy i mieszanin cieczy z ciałami stałymi z poziomu niższego na poziom wyższy lub też do przetłoczenia cieczy z obszaru o ciśnieniu niższym do obszaru o ciśnieniu wyższym.

Ich zasada działania polega na wytwarzaniu różnicy ciśnień między stroną ssawną a stroną tłoczną organu roboczego pompy (tłoka, rotora, wirnika).

Na podobnej zasadzie działają sprężarki, dmuchawy oraz wentylatory, przy czym medium sprężane stanowi gaz (powietrze, gaz techniczny, np. tlen, azot, dwutlenek węgla).

Urządzenia te są zazwyczaj budowane jako urządzenia pomocnicze innych urządzeń i stanowią nieodłączny element ciągu technologicznego, np. pompa jest urządzeniem pomocniczym kotła i służy do tłoczenia wody.

Wentylatory są przeznaczone z jednej strony do tłoczenia do kotła powietrza niezbędnego do spalania, z drugiej zaś do usuwania spalin z komory paleniskowej kotła.

Tabela 4. Rodzaje zagrożeń, jakie występują przy eksploatacji ww. urządzeń

Czynności zabronione obsłudze ruchowej:

• zmiana nastaw zaworu minimalnego przepływu,
• zmiana nastaw uruchomienia i odstawienia pompy olejowej (jeżeli jest zainstalowana),
• zmiana nastaw manometrów i termometrów sygnalizacyjnych,
• skalowanie przyrządów pomiarowo-kontrolnych,
• regulowanie urządzeń, automatyki, zabezpieczeń i blokad,
• zdejmowanie osłon sprzęgieł, napędów,
• czyszczenie, wycieranie, smarowanie oraz dotykanie części będących w ruchu,
• zatrzymywanie się w pobliżu połączeń kołnierzowych, z wyjątkiem sytuacji koniecznych.

Składowisko węgla

Składowisko węgla to specjalnie wydzielone i odpowiednio przygotowane miejsce lub pomieszczenie przeznaczone do przechowywania węgla lub brykietów z węgla, wraz z niezbędnym wyposażeniem technicznym.

Tabela 6. Zagrożenia występujące na składowiskach węgla

Podstawowe warunki bezpiecznej pracy na składowisku:

1. Przebywanie osób na składowiskach węgla (hałdzie węglowej) jest zabronione. Jeżeli zachodzi potrzeba dokonania oceny stanu hałdy, poboru próbek, pomiaru temperatury lub dojścia do sprzętu ciężkiego, to czynności te powinny być wykonane przez osoby upoważnione, za zgodą mistrza zmianowego.
2. Wyładowywanie wagonów z gniazdami tlącego się węgla do zasobników jest zabronione. Węgiel taki winien być składowany na wydzielonej powierzchni składu w postaci cienkiej warstwy, skropiony wodą i skierowany bezpośrednio do zużycia.
3. Przy rozbijaniu brył węgla (np. zmarzniętego) na kracie nad zasobnikami, pracownicy powinni stosować okulary ochronne i być tak rozstawieni, by nie stanowili dla siebie zagrożenia.
4. Podczas pracy dźwigów bramowych, suwnic, mostów linowych zaopatrzonych w czerpaki zabronione jest przebywanie pod czerpakiem lub w jego pobliżu. Niedozwolone jest również przechodzenie i przebywanie w zasięgu działania dźwigów i na torach dojazdowych. Analogiczna sytuacja występuje w przypadku wyposażenia składowiska w zwałowarko-ładowarkę.
5. Podczas przebywania ludzi na składowisku zabrania się podchodzenia na skraj hałdy, a w szczególności miejsc wybierania węgla do produkcji.
6. Zbieranie węgla ze zwału powinno być tak prowadzone, aby nie dopuścić do osunięcia się większych mas węgla. Zabrania się pobierania węgla od spodu zwału w sposób grożący zasypaniem urządzenia zbierającego.
7. Jeżeli na placu węglowym stosowane są spychacze lub ciągniki wyposażone w lemiesze do przesuwania mas węgla, formowania hałdy, podawania do urządzenia zbierającego, to ich kierowcy (operatorzy) winni być specjalnie przeszkoleni w zakresie pracy na składowisku węgla.
8. Osobom obsługi składowiska zabrania się przebywania w bezpośrednim zasięgu pracy spychaczy.

Rozładunek węgla

Rozładunek węgla uzależniony jest od rodzaju transportu. W praktyce występują:

• transport samochodowy,
• transport kolejowy.

W przypadku transportu samochodowego należy wyznaczyć trasę dojazdową do składowiska z zaznaczeniem miejsca rozładunku i zapewnieniem odpowiedniej powierzchni magazynowej. Zabrania się przebywania osób postronnych w obrębie rozładunku. Pracownik obsługi wskazujący miejsce rozładunku winien znajdować się w polu widzenia kierowcy. Odblokowania skrzyni ładunkowej do rozładunku winien dokonać kierowca pojazdu.

W transporcie kolejowym zagrożenia dla obsługi i osób postronnych są dużo większe:

• w miejscach przechodzenia ludzi przez tory i w miejscach skrzyżowania z drogami kolejowymi powinny być urządzone przejścia (przejazdy) z sygnalizacją ostrzegawczą.
• w miejscach o dużym nasileniu ruchu należy ustawić mostki przejściowe nad torami lub zamykać każdorazowo przejazd barierą, kiedy zbliża się pociąg.
• ruch pociągów na liniach kolejowych zakładu winien odbywać się zgodnie z instrukcją o ruchu pociągów (obsługi bocznicy kolejowej). Instrukcja ta winna być uzgodniona i zatwierdzona przez służby PKP.
• obsługa kolejowa bocznicy winna posiadać aktualne zaświadczenia o zdaniu egzaminów do pełnienia określonych funkcji (maszynista, ustawiacz, manewrowy itp.) wg wymagań PKP.
• kierujący rozładunkiem wagonów winien znać dokładnie miejsce postojów wagonów załadowanych i pustych (po rozładunku). Osoba prowadząca rozładunek (operator wywrotnicy wagonowej, operator suwnicy bramowej lub operator koparki czerpakowej) w czasie rozładunku winna bezpośrednio współpracować z kierującym ruchem wagonów.
• czyszczenie wagonów po rozładunku winno być dokonane po przetoczeniu wagonów poza obręb pracy czerpaka. Pracownicy czyszczący wagony winni być rozstawieni wewnątrz wagonu w taki sposób, by nie przeszkadzali sobie wzajemnie i nie stanowili dla siebie zagrożenia.
• wszelkie osoby, z wyjątkiem drużyny kolejowej, mają zakaz chodzenia po torach kolejowych. Do poruszania się osób służą ciągi komunikacyjne, przejazdy i przejścia. Przy korzystaniu z przejazdów i przejść dla pieszych należy upewnić się, czy nie występuje zagrożenie ze strony nadjeżdżającego pociągu lub wagonu.

Część pierwsza artykułu