Bezpieczna praca w ubojni i masarni

W latach 2013-2017 w zakładach przetwórstwa mięsnego 235 osób zostało poszkodowanych w wypadkach przy pracy, w tym 12 poniosło śmierć, a 65 odniosło ciężkie obrażenia ciała.

Obecnie w Polsce działa kilka tysięcy zakładów branży mięsnej. W ostatnich latach jednak następuje koncentracja produkcji, która przejawia się w tworzeniu większych podmiotów (holdingów). W tak dużych zakładach pracy poziom technologiczny na ogół jest wysoki, bowiem podmioty te zostały dostosowane do przepisów sanitarno-weterynaryjnych Unii Europejskiej. Eksploatowane są tam nowoczesne maszyny i urządzenia techniczne, spełniające wymagania dotyczące oceny zgodności. Problem pojawia się jednak w małych zakładach lub tych powstałych przed wejściem Polski do UE. Pomimo, że „stare” zakłady pracy w ostatnich latach podlegały modernizacji, w części z nich nadal użytkowane są maszyny i urządzenia produkcyjne, które nie spełniają nawet minimalnych wymagań. Szczególnie dotyczy to firm zatrudniających do 9 pracowników. W tych małych zakładach użytkowane są maszyny, które nie zostały dostosowane do minimalnych wymagań w zakresie bhp, czasami są one niekompletne i nie w pełni sprawne. Przede wszystkim mowa tu o urządzeniach do rozdrabniania mięsa, które nie są wyposażone w pokrywy lub blokady, przez co mogą stać się przyczyną wypadków przy pracy.

Przemysł mięsny obejmuje zakłady przetwarzające surowce w następujących procesach technologicznych:

  • ubój zwierząt rzeźnych,
  • obróbka ubocznych produktów uboju,
  • rozbiór tusz na elementy i wykrawanie mięsa drobnego,
  • produkcja przetworów mięsnych,
  • produkcja podrobów i konserw mięsnych, tłuszczów, wyrobów garmażeryjnych, gotowych dań mięsnych, łącznie z porcjowaniem, plasterkowaniem i pakowaniem.

Wiele czynności w zakładach tej branży nadal wykonywanych jest ręcznie (załadunek surowca do maszyn, prace przy pomocy ostrych narzędzi, transport surowców i półproduktów pomiędzy kolejnymi etapami produkcji, mycie urządzeń i pomieszczeń), co wpływa na duży wydatek energetyczny ponoszony przez pracowników, a w konsekwencji na zmęczenie oraz brak koncentracji w czasie wykonywanych czynności, co może prowadzić do wypadków przy pracy.

Oprócz tego charakterystycznymi zagrożeniami dla zakładów przetwórstwa mięsnego są:

  1. Czynniki fizyczne:
  • ostre narzędzia ręczne np. noże, tasaki, piłki ręczne,
  • śliskie nawierzchnie np. posadzki, schody, podesty, pomosty, itp.;
  • gorące powierzchnie urządzeń technicznych;
  • przemieszczające się środki transportu (wózki ręczne, silnikowe, kontenery);
  • ruchome elementy maszyn i urządzeń technicznych (maszyny do rozdrabniania mięsa, formowania, peklowania, tj. kuter, mieszarki, nadziewarki, kotleciarki, piły taśmowe, nastrzykiwarki);
  • porażenie prądem elektrycznym (nieodpowiednia instalacja elektryczna, stosowanie uszkodzonego sprzętu elektrycznego, nieskuteczna ochrona przeciwporażeniowa);
  • hałas, wibracje (eksploatowane maszyny i urządzenia techniczne);
  • mikroklimat zimny (chłodnie, mroźnie, pomieszczenia rozbioru mięsa, peklowania);
  • pył organiczny pochodzenia zwierzęcego zawierający wolną krzemionkę (transport, ubój zwierząt);
  • wybuch (wzrost ciśnienia powyżej dopuszczalnego w instalacjach i urządzeniach ciśnieniowych, awaria instalacji chłodniczej „amoniakalnej”);
  • niedostateczne oświetlenie stanowisk pracy.
  1. Czynniki chemiczne:
  • substancje i preparaty niebezpieczne wykorzystywane do mycia i dezynfekcji, o działaniu toksycznym, żrącym, drażniącym i uczulającym.
  1. Czynniki biologiczne:
  • mikroorganizmy roślinne i zwierzęce (wirusy, bakterie, pierwotniaki, grzyby, pasożyty) i wytwarzane przez nie toksyny i alergeny.
  1. Czynniki psychofizyczne:
  • obciążenie emocjonalne (psychonerwowe);
  • obciążenie fizyczne statyczne,
  • obciążenie fizyczne dynamiczne.

W latach 2010-2016 Państwowa Inspekcja Pracy przeprowadziła w zakładach zajmujących się przetwórstwem mięsa 5379 kontroli. Wydano łącznie ponad 5 tys. decyzji nakazowych opatrzonych rygorem natychmiastowej wykonalności ze względu na ochronę zdrowia lub życia ludzkiego.

Obrazu sytuacji dopełniają wyniki kontroli przeprowadzonych w przedsiębiorstwach w zakresie badania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy w latach 2013-2017.
Z zebranych danych z całej Polski wynika, że w wypadkach przy pracy zostało w tym okresie poszkodowanych łącznie 235 osób, w tym 12 osób poniosło śmierć, a 65 odniosło ciężkie obrażenia ciała. W ogólnej strukturze przyczyn tych wypadków dominują przyczyny ludzkie (głównie nieprawidłowe zachowanie się pracowników – 42%), przyczyny organizacyjne (wynikające głównie z niewłaściwej organizacji pracy – 40%), rzadziej występują przyczyny techniczne (związane z brakiem lub zastosowaniem niewłaściwych urządzeń zabezpieczających – 18%).

Głównymi przyczynami wypadków przy pracy w zakładach zajmujących się przetwórstwem mięsa są:

  1. Przyczyny ludzkie (stanowią 42% wszystkich przyczyn):
  • brak wyposażenia w środki ochrony indywidualnej lub ich nieużywanie;
  • niewłaściwe operowanie kończynami w strefie zagrożenia;
  • wykonywanie czynności bez usunięcia zagrożenia;
  • nieznajomość zagrożenia wynikająca z niedostatecznych szkoleń.
  1. Przyczyny organizacyjne (stanowią 40% wszystkich przyczyn):
  • brak instrukcji obsługi maszyn i urządzeń;
  • nieprawidłowe procedury procesu technologicznego;
  • brak nadzoru lub tolerowanie odstępstw od przepisów i zasad bhp;
  • niedostateczne przeszkolenie pracowników;
  • brak lub niewłaściwa ocena ryzyka zawodowego.
  1. Przyczyny techniczne (stanowią 18% wszystkich przyczyn)
  • brak lub niewłaściwe urządzenia zabezpieczające;
  • niewłaściwy stan techniczny maszyn i urządzeń;
  • brak środków ochrony zbiorowej.

Państwowa Inspekcja Pracy mając na uwadze powyższe fakty, dąży do ograniczenia zagrożeń występujących w masarniach i ubojniach, a w rezultacie do zmniejszenia liczby wypadków przy pracy. Podejmuje działania prewencyjno-kontrolne realizowane pod hasłem „Dobry przepis na bezpieczeństwo”. Działaniami tymi chce także wzmocnić wiedzę pracodawców, szczególnie prowadzących małe i średnie firmy, z zakresu bhp, a także umożliwić pracodawcom dostosowanie zakładów do obowiązującego prawa.

Więcej informacji na temat bezpieczeństwa pracy w masarni i ubojni, a także o samym programie prewencyjnym Państwowej Inspekcji Pracy odnaleźć mogą Państwo na stronie: www.bhpnatak.pl.

Źródła pomocnicze:

  1. www.pip.gov.pl

Skomentuj