Bezpieczne grzybobranie (zasady, pierwsza pomoc)

Sezon na grzybobranie w pełni. Sposób spędzania w taki sposób wolnego czasu jest w Polsce bardzo popularny. Jednak podczas zbiorów należy zachować ostrożność i nie narażać się na niepotrzebne niebezpieczeństwo.

Zgodnie z danymi obejmującymi wszystkie województwa w Polsce w 2017 r. zatruciu grzybami uległy 24 osoby – w tym wszystkie hospitalizowano. Główną przyczyną zatrucia grzybami jest ich niewłaściwe rozpoznanie na jadalne i trujące oraz nieodpowiednie przygotowanie potraw z niektórych grzybów jadalnych. 

Rozpoznawanie grzybów

Zbieranie grzybów wymaga wiedzy i doświadczenia.

Pomoc w rozpoznawaniu grzybów mogą zapewnić:

  • grzyboznawcy – posiadają uprawnienia do oceny grzybów świeżych i suszonych,
  • klasyfikatorzy grzybów – posiadają uprawnienia do oceny  wyłącznie grzybów świeżych.

Grzyboznawcy oraz klasyfikatorzy grzybów uzyskują uprawnienia w drodze administracyjnej Wielkopolskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego, która poprzedzona jest odpowiednim kursem socjalistycznym oraz egzaminem.  

Jeżeli jednak nie mamy wokół siebie wykwalifikowanych osób przydatny/a może okazać się:

  • atlas grzybów – zawierający szczegółowe informacje o grzybach, miejscach ich występowania oraz zdjęcia przedstawiające poszczególne gatunki,
  • aplikacja mobilna – ułatwiające identyfikacje grzybów za pośrednictwem smartfonu, dostępne w postaci mobilnych atlasów grzybów lub identyfikujące grzyby na podstawie zrobionego zdjęcia.

Pamiętaj, że należy zbierać grzyby, co, do których ma się całkowitą pewność. Jeżeli nie masz pewności, przynieś grzyby do najbliższej siedziby stacji sanitarno-epidemiologicznej, w której dyżury pełnią grzyboznawcy lub klasyfikatorzy grzybów. Specjalista bezpłatnie oceni czy grzyby są jadalne, niejadalne czy też trujące.

Zasady bezpiecznego grzybobrania

  1. Zbieraj wyłącznie wyrośnięte grzyby. Zbieranie młodych owocników, bez wykształconych cech danego gatunku, to najczęstsza przyczyna tragicznych pomyłek.
  2. Jeśli jesteś początkującym grzybiarzem, zbieraj tylko grzyby rurkowe. W tej grupie nie ma grzybów śmiertelnie trujących, więc ryzyko zatrucia jest dużo mniejsze niż w przypadku grzybów blaszkowych.
  3. Nie stosuj błędnych metod rozpoznawania gatunków trujących, takich jak: zabarwienie cebuli na ciemno podczas gotowania z grzybami, ciemnienie srebrnej łyżeczki, gorzki smak (istnieją gatunki śmiertelnie trujące posiadające przyjemny, słodkawy smak np. Amanita phalloidesAmanita verna).
  4. Zbieraj grzyby do koszyków lub pojemników przepuszczających powietrze. Nie używaj foliowych reklamówek – grzyby szybko się w nich psują, co grozi zatruciem.
  5. Nigdy nie zbieraj grzybów, które rosną w rowach, na skraju lasu oraz w okolicach skupisk odpadów (np. przy zakładach produkcyjnych czy drogach o dużym natężeniu ruchu), ponieważ grzyby wchłaniają ze swego otoczenia metale ciężkie i inne zanieczyszczenia.
  6. Nie zbieraj i nie niszcz grzybów trujących. Wiele z tych gatunków jest pod ochroną i stanowi część ekosystemu.
  7. Jeśli masz wątpliwości, czy grzyb jest trujący czy jadalny, nie ryzykuj! Jeśli wątpliwości pojawią się później, skorzystaj z bezpłatnej porady w stacjach sanitarno-epidemiologicznych.

Zasady bezpiecznej konsumpcji grzybów

  1. Jedzenie grzybów, szczególne leśnych, jest niewskazane dla małych dzieci oraz osób cierpiących na zaburzenia układu pokarmowego.
  2. Nie należy spożywać grzybów w zbyt dużych ilościach, ponieważ są ciężkostrawne. Może to być również niebezpieczne ze względu na stopień skażenia owocników metalami ciężkimi, które mogą kumulować się w naszych organizmach.
  3. Nie należy spożywać grzybów na surowo – może to wywoływać dolegliwości trawienne i zatrucia. Pamiętaj, aby odpowiednio przyrządzić grzyby!
  4. Pamiętaj, że niektóre rodzaje grzybów mogą powodować zatrucia w połączeniu z alkoholem! (np. borowik ponury, czernidlak pospolity)
  5. Jeżeli po spożyciu grzybów pojawią się u Ciebie nudności, bóle brzucha, biegunka, skurcze mięśni, podwyższona temperatura – niezwłocznie wywołaj wymioty i zgłoś się do lekarza.

Objawy zatrucia grzybami

Pierwsze objawy zatrucia grzybami mogą pojawić się już po kilku godzinach od ich spożycia, jednak w zależności od rodzaju, symptomy zatrucia mogą wystąpić nawet po kilkunastu godzinach od spożycia grzybów.

Do objawów zatrucia grzybami należą:

  • bóle brzucha, bóle w nadbrzuszu,
  • uporczywe wymioty i biegunka,
  • silne pragnienie,
  • kurcze mięśni, drgawki mięśni,
  • zaburzenia pracy serca i układu krążenia,
  • spadek ciśnienia tętniczego krwi,
  • bóle wątroby,
  • silnie rozszerzone źrenice,
  • stany podniecenia, odurzenia, zamroczenia, zaburzenia świadomości, utraty przytomności,
  • śpiączka.

W czasie zatrucia na początku można odczuwać objawy podobne jak przy niestrawności czy infekcji przewodu pokarmowego. Niejednorodność objawów zatrucia grzybami wynika z zawartości różnych toksyn w poszczególnych odmianach. Rodzaje objawów oraz ich intensywność zależą od predyspozycji organizmu oraz ilości spożytych toksyn.

Pierwsza pomoc

Jeśli po zjedzeniu grzybów pojawiają się oznaki zatrucia, należy niezwłocznie zapewnić pomoc lekarską, skontaktować się z numerem alarmowym 999 lub 112 albo przewieźć chorego do szpitala.

Zanim przybędzie lekarz:

  1. Zaleca się wypróżnić żołądek poprzez wywołanie wymiotów (wprowadzenie palca do gardła i podanie osolonej wody).
  2. Nie wolno podawać mleka ani alkoholu !!!
  3. Należy zabezpieczyć wymiociny oraz resztki potrawy grzybowej, ewentualnie obierzyny z grzybów (celem diagnostyki laboratoryjnej); Ułatwimy w ten sposób rozpoznanie gatunku grzyba, który wywołał zatrucie, co umożliwi zastosowanie właściwego leczenia.

Wymienione zabiegi należy zastosować również do osób, które jadły tę samą potrawę, choć nie wystąpiły u nich jeszcze objawy zatrucia. Często po wystąpieniu ww. objawów następuje okresowe polepszenie stanu zdrowia, po którym stan chorego gwałtownie się pogarsza.

Leczenie:

Bardzo często pacjenci nie kojarzą swoich dolegliwości ze spożyciem grzybów i bagatelizują objawy. Zbyt późna reakcja i brak właściwego leczenia może prowadzić do powstania nieodwracalnych zmian w organizmie, a nawet śmierci.

Leczenie polega na płukaniu żołądka, podawaniu węgla aktywnego oraz uzupełnianiu płynów i elektrolitów. Stosowane jest także leczenie objawowe.

Najczęstsze i najbardziej niebezpieczne zatrucia spowodowane są na skutek spożycia Muchomora sromotnikowego, który mylony jest z takimi grzybami jadalnymi jak: Kania czubajka, Gąska zielona.

Nie zaleca się jedzenia grzybów:  

  • kobietom w ciąży i karmiącym,
  • dzieciom,
  • osobom starszym,
  • osobom z zaburzeniami pracy przewodu pokarmowego.

Źródła pomocnicze:

  1. www.gis.gov.pl,
  2. www.gov.pl .

Skomentuj