Bezpiecznie z fajerwerkami

Co roku w okresie noworocznym mają miejsce wypadki podczas odpalania fajerwerków. Ich najczęstsza przyczyną jest nieprzestrzeganie instrukcji obsługi i zasad bezpieczeństwa.

Fajerwerki zawierają materiały wybuchowe i choć służą do celów rozrywkowych i są przeznaczone do użytkowania, mogą być bardzo niebezpieczne.

Prawo zakazuje używania fajerwerków (wyrobów pirotechnicznych) w miejscach publicznych, za wyjątkiem 31 grudnia oraz 1 stycznia. W niektórych gminach wprowadzono okresowe ograniczania w stosowaniu materiałów pirotechnicznych, w szczególnie uzasadnionych wypadkach, w okresie objętym zakazem ich stosowania, zgodę na używanie materiałów pirotechnicznych wydaje właściwy wójt, burmistrz, prezydent miasta.

Jak kupować fajerwerki?

Tyko osoby pełnoletnie mogą kupować fajerwerki. Sprzedaż osobom poniżej 18 roku życia podlega karze nawet do dwóch lat pozbawienia wolności.

Wyrób pirotechniczny musi być oznakowany znakiem CE, obok którego musi znajdować się numer (4 cyfry) jednostki notyfikowanej biorącej udział w procesie oceny zgodności.

Ponadto, etykieta wyrobu powinna zawierać:

• nazwę wyrobu i klasę,
• nazwę i adres producenta lub importera,
• ostrzeżenia i informację dotyczące bezpiecznego używania i przechowywania,
• określenie rodzaju miejsc, w których jest dozwolone używanie wyrobu pirotechnicznego,
• wskazanie minimalnej bezpiecznej dla użytkowania odległości używania wyrobu,
• informację o dopuszczalnym wieku użytkowników (18 lat).

Do wyrobu powinna być dołączona instrukcja obsługi w języku polskim zawierająca wymagania dotyczące bezpiecznego użytkowania, w tym sposób zapalenia wyrobu oraz informacje o akcesoriach potrzebnych do bezpiecznego działania wyrobu.

Przed zakupem należy upewnić się czy produkt nie jest uszkodzony. Jeśli opakowanie ma pęknięcia, rozdarcia, wgniecenia lub wybrzuszenia albo wysypuje się z niego materiał pirotechniczny – nie należy go kupować.

Sprzedaż fajerwerków może być prowadzona nie tylko w sklepach, ale też w pomieszczeniach tymczasowych, jednak nie dłużej niż 21 dni w roku. Maksymalna dozwolona ilość wyrobów w takich miejscach to 300 kg. Mogą być one zlokalizowane np. na bazarach czy targowiskach, o ile spełniają określone wymogi.

O czym należy pamiętać używając fajerwerków?

• zapoznaj się dokładnie z instrukcją obsługi,
• dokładnie obejrzyj obudowę, sprawdzając czy nie jest uszkodzona lub czy nie wysypuje się z niej materiał pirotechniczny,
• fajerwerki odpalaj stojąc z boku i trzymając źródło ognia w wyciągniętej ręce. Nigdy się nad nim nie pochylaj – unikniesz wystrzału w twarz, który może być śmiertelny,
• zachowuj bezpieczną odległość – jest ona podana w instrukcji obsługi. Oddal się natychmiast po odpaleniu, uchroni cię to przed oparzeniem lub ogłuszeniem,
• petardy, rakiety, fontanny itp. odpalaj wyłącznie na dużych, otwartych przestrzeniach. Bliskość drzew lub linii energetycznych grozi pożarem,
• niewypał – nie wracaj do niego ani nie odpalaj go ponownie. Odczekaj co najmniej 15 minut, po czym umieść niewypał w pojemniku z zimną wodą. Nie podchodź wcześniej – w każdej chwili może nastąpić opóźniony zapłon,
• nigdy nie rzucaj petardą – możesz kogoś trafić,
• nie odpalaj petard w ręku – możesz przez to stracić palce,
• fajerwerki odpalaj pojedynczo. Nigdy kilka jednocześnie,
• uważaj na zimne ognie – pręt może nagrzać się do temperatury 650°. Po wypaleniu odłóż go do pojemnika z zimną wodą,
• patyk w rakiecie nie służy do trzymania ani wbijania w ziemię. Jest on wyłącznie stabilizatorem lotu. Rakiety należy odpalać z rur wsuniętych w podłoże (najlepiej z grubej tektury) bądź przytwierdzonych tak, by nie mogły się przewrócić. Nie stosuj do tego celu butelek,
• nie trzymaj fajerwerków w kieszeniach. Mogą tam wybuchnąć.

 Jakie kary grożą za niewłaściwe użytkowanie fajerwerków?

Niewłaściwe używanie fajerwerków jest wykroczeniem i podlega karze grzywny lub pozbawienia wolności. Jeżeli zatem:

• zakłócasz spokój, porządek lub ciszę nocną, grozi ci areszt od 5 do 30 dni albo grzywna od 20 do 5 000 zł (art. 51 kodeksu wykroczeń),
• nieostrożnie obchodzisz się z ogniem lub stwarzasz zagrożenie pożarowe, grozi ci areszt od 3 do 30 dni, grzywna od 20 d0 5 000 zł albo nagana (art. 82 k.w.),
• nieostrożnie obchodzisz się z materiałami wybuchowymi lub łatwopalnymi, naruszasz przepisy o wyrobie, sprzedaży, przechowywaniu, używaniu lub przewożeniu, grozi ci areszt od 5 do 30 dni, grzywna od 20 do 5 000 zł lub nagana (art. 83 k.w.).

Wyniki kontroli fajerwerków w latach 2018-2019

Każdego roku Inspekcja Handlowa przeprowadza kontrole wyrobów pirotechnicznych takich jak m.in. baterie, petardy, petardy błyskowe, rakiety, wyrzutnie rurowe czy miny pirotechniczne. Celem kontroli jest sprawdzenie czy wyroby pirotechniczne widowiskowe oferowane na polskim rynku spełniają wymagania (na podstawie rozporządzenia Ministra Rozwoju z dnia 3 czerwca 2016 r. w sprawie wymagań bezpieczeństwa dla wyrobów pirotechnicznych) i wyeliminowanie z obrotu tych, które ich nie spełniają. Ponadto inspektorzy sprawdzają czy podmioty gospodarcze wypełniają prawidłowo swoje obowiązki co do warunków obrotu wyrobami pirotechnicznymi.

W IV kwartale 2018 r. Inspekcja Handlowa skontrolowała 92 rodzaje wyrobów pirotechnicznych oferowanych przez 26 przedsiębiorców. W wyniku oględzin wyrobów i sprawdzenia oznakowania oraz towarzyszącej dokumentacji zakwestionowała 24 produkty (26,1 % ogółem skontrolowanych), w tym w 20 przypadkach zastrzeżenia inspektorów dotyczyły instrukcji lub ostrzeżeń.  5 przypadków to nieprawidłowości o charakterze konstrukcyjnym (brak zabezpieczenia systemu inicjującego). Ponadto 11 wyrobów miało nieprawidłowe oznakowanie CE, a 3 – deklarację zgodności. Przedsiębiorcy odpowiedzialni za wprowadzenie wyrobów do obrotu podjęli odpowiednie działania naprawcze.

Również w IV kwartale 2019 r. inspektorzy prowadzą kontrole wyrobów pirotechnicznych przeznaczonych dla konsumentów. Sprawdzają 48 rodzajów wyrobów u 16 przedsiębiorców. Do 4 grudnia br. sprawdzili 35 rodzajów wyrobów pirotechnicznych u 10 przedsiębiorców, zakwestionowali 13 z nich (nieprawidłowe oznakowanie i instrukcje).

Zagrożenia z nieumiejętnego obchodzenia się z fajerwerkami

Nieumiejętne obchodzenie się z fajerwerkami grozi m.in.:

• oparzeniami i skaleczeniami głowy i rąk,
• urazami oczu, łącznie z utratą wzroku,
• głębokimi ranami, a nawet urwanymi palcami,
• uszkodzeniami słuchu.

Należy pamiętać, że huk petard niepokoi zwierzęta, szczególnie psy. Dlatego zadbajmy o to, aby nasze zwierzęta domowe nie były narażone na odgłosy wybuchów.

Jeżeli dojdzie do wypadku, należy wezwać służby ratownicze – straż pożarną i pogotowie, a także Policję.

Podstawa prawna:

1. Ustawa z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń (Dz. U 2022 r. poz. 2151 z późn. zm.),
2. Ustawa z dnia 13 czerwca 2019 r. o wykonaniu działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi bronią, amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym (Dz. U, 2022 r. poz. 1650),
3. Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 9 lipca 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy produkcji, transporcie wewnątrzzakładowym oraz obrocie materiałów wybuchowych, w tym wyrobów pirotechnicznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 262 z późn. zm.),
4. Rozporządzenie Ministra Rozwoju z dnia 3 czerwca 2016 r. w sprawie wymagań bezpieczeństwa dla wyrobów pirotechnicznych (Dz. U. poz. 818).

Źródła pomocnicze:

1. Strona internetowa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów – www.uokik.gov.pl