BHP przy pozyskiwaniu drewna
Pozyskiwanie drewna m.in. do prac budowlanych lub stolarskich, a w tym okresie także na opał, wiąże się ze wzmożonymi pracami w tartakach oraz w gospodarstwach rolnych.
Praca przy pozyskiwaniu drewna, obejmująca ścinkę, okrzesywanie, przerzynkę, zrywkę, magazynowanie i wywóz drewna, wiąże się z dużymi zagrożeniami dla wykonujących ją pracowników, a także dla rolników pozyskujących drewno dla potrzeb gospodarstwa.
Część prac, związanych z pozyskiwaniem drewna, zaliczana jest do prac szczególnie niebezpiecznych. Należy do nich usuwanie drzew:
- trudnych (złomów i wywrotów),
- z uszkodzonym pniem,
- ze stwierdzoną zgnilizną wewnętrzną,
- silnie pochylonych przeciwnie do założonego kierunku obalania,
- zawieszonych, trudnych do ściągnięcia,
- wyjątkowo grubych (o średnicy powyżej dwóch użytecznych długości prowadnicy),
- zlokalizowanych w sąsiedztwie budynków, budowli, linii teleenergetycznych i szlaków komunikacyjnych.
Pracodawca, w związku z prowadzeniem prac szczególnie niebezpiecznych, ma obowiązek:
- ustalić i aktualizować wykaz prac szczególnie niebezpiecznych,
- określić szczegółowe wymagania bhp przy wykonywaniu tych prac,
- poinformować pracowników o zagrożeniach,
- zapewnić bezpośredni nadzór nad tymi pracami przez wyznaczone osoby (np. brygadzistę),
- zadbać o odpowiednie środki zabezpieczające,
- zapewnić instruktaż pracowników obejmujący:
- imienny podział pracy,
- kolejność wykonywanych zadań,
- wymagania bhp przy poszczególnych czynnościach,
- zapewnić, by do miejsc prowadzenia tych prac miały dostęp jedynie osoby upoważnione i odpowiednio poinstruowane.
Nadzór bezpośredni oznacza stały kontakt pracodawcy lub osoby przez niego wyznaczonej (brygadzisty) z parownikiem – czyli przebywanie w miejscu prowadzenia prac szczególnie niebezpiecznych. Do pozostałych prac stosuje się nadzór doraźny, polegający na kontakcie pracodawcy lub osoby przez niego wyznaczonej z pracownikiem, co najmniej raz pod koniec zmiany roboczej.
Strefy niebezpieczne
Za strefę niebezpieczną uważa się przestrzeń wokół urządzenia lub stanowiska pracy, w której wszyscy przebywający narażeni są na ryzyko urazu, utraty zdrowia lub życia. Pracownicy wykonujący pracę w tym samym czasie i miejscu muszą:
- znać przebieg granic powierzchni roboczej oraz działek roboczych,
- znać strefy niebezpieczne wszystkich rodzajów wykonywanych prac,
- mieć ustalone zasady porozumiewania się lub sygnalizacji.
Niedozwolone jest rozpoczynanie i prowadzenie prac bez upewnienia się, że w strefie niebezpiecznej nie znajdują się osoby postronne lub zwierzęta.
W strefie niebezpiecznej mogą znajdować się wyłącznie osoby wykonujące daną pracę oraz ewentualnie osoby uprawnione (nadzór, koordynator, kontrolujący).
Jeżeli instrukcja obsługi maszyny lub urządzenia nie stanowi inaczej, strefa niebezpieczna:
- przy ścince i obalaniu drzew wynosi co najmniej dwie wysokości ścinanych drzew,
- podczas prac wykonywanych z zastosowaniem narzędzi ręcznych:
- z elementami tnącymi (np.: siekiera, kosa) wynosi co najmniej 5 m, a dla pilarki co najmniej 2 m,
- rotacyjnymi (np. kosiarka) wynosi co najmniej 5 m,
- tnącymi na wysięgniku (np. wykaszarka) wynosi co najmniej 10 m,
- wokół urządzenia do rozdrabniania pozostałości pozrębowych wynosi 100 m,
- wokół pracy żurawia z chwytakiem (nie dotyczy harwestera) obejmuje przestrzeń objętą maksymalnym wysięgiem żurawia i długością przemieszczanego drewna + 5 m,
- wokół harwestera jest równa dwóm wysokościom ścinanych drzew powiększoną o maksymalny wysięg żurawia,
- podczas zrywki kolejkami linowymi obejmuje powierzchnię pomiędzy linami oraz powierzchnię znajdującą się na zewnątrz lin, w odległości równej dwukrotnej długości zrywanego drewna,
- przy załadunku i rozładunku pojazdów przeznaczonych do zrywki i wywozu drewna wyposażonych w żurawie obejmuje przestrzeń objęta obrysem pojazdu i mygły wraz z przestrzenią między pojazdem i mygłą oraz przestrzenią sięgającą dookoła poza maksymalnym wysięg żurawia i długość przemieszczonego drewna,
- podczas zrywki konnej w czasie załadunku i wyładunku drewna to obszar obrysu mygły i osi wozu lub sań z ładunkiem, od strony załadunku lub wyładunku.
Ogólne zasady bhp związane z pozyskiwaniem drewna
- zgodnie z ustawa Kodeks pracy pracodawca powinien zapewnić, by prace, przy których istnieje możliwość wystąpienia szczególnego zagrożenia dla zdrowia i życia ludzkiego, były wykonywane przez co najmniej dwie osoby w celu zapewnienia asekuracji. Do takich prac należą: ścinka i obalanie drzew, zrywka oraz załadunek drewna. Jeśli na powierzchni roboczej pracuje więcej niż jeden zespół pilarzy, należy prace zespołowe wykonywać w sposób zapewniający kontakt wzrokowy lub głosowy pomiędzy współpracownikami. Dopuszczalna jest na powierzchni leśnej praca jednoosobowa z użyciem maszyn wielooperacyjnych (procesory, harwestery) oraz samojezdnych rębarek, pod warunkiem wyposażenia operatora w skuteczny środek łączności;
- wszystkie eksploatowane maszyny i urządzenia techniczne zakupione przed 1 maja 2004 r. i używane nadal musza spełniać minimalne wymagania dotyczące bhp, a zakupione po tej dacie musza posiadać deklaracje zgodności oraz oznakowanie CE, poświadczające zgodność produktu z wymaganiami zasadniczymi, w tym wymaganiami bezpieczeństwa. Minimalne wymagania to m.in. zamontowane osłony na wszystkich ruchomych częściach maszyny;
- ciągniki i maszyny samojezdne używane na powierzchniach leśnych należy wyposażyć w bezpieczne kabiny lub ramy ochronne na wypadek wywrotki, a maszyny używane do zrywki we wciągarki linowe z kratownicą zabezpieczająca stanowiska operatora od strony wciągarki;
- pracownicy muszą umieć obsługiwać powierzone maszyny i urządzenia oraz przestrzegać instrukcji obsługi poszczególnych środków technicznych. Pilarki oraz inne maszyny i urządzenia niesprawne technicznie powinny zostać wyłączone z użytkowania do czasu naprawy oraz zabezpieczone przed przypadkowy uruchomieniem;
- na każdej powierzchni roboczej musi znajdować się podręczna apteczka wraz z instrukcją udzielania pierwszej pomocy przedlekarskiej;
- po zakończeniu prac należy:
- uporządkować miejsce jej prowadzenia, zwracając szczególną uwagę na likwidację możliwych zagrożeń dla osób trzecich,
- wszystkie maszyny, urządzenia i narzędzia należy zabezpieczyć przed użyciem przez osoby postronne oraz przed niekontrolowanym przemieszczeniem,
- sprawdzić używane środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze pod kątem ich dalszej przydatności.
Niedopuszczalne jest prowadzenie prac:
- podczas ulewnego deszczu, burzy, śnieżycy, gradu;
- w gęstej mgle i przy wietrze, który może wpłynąć na zmianę założonego kierunku obalania drzew, powodować przedwczesne obalenie, pękanie drzew i konarów lub stanowić inne, szczególne zagrożenie dla pracujących osób,
- przy temperaturze powietrza poniżej -20°C, a w przypadku prac na drzewach stojących poniżej -5°C;
- po zapadnięciu zmroku z wyłączeniem prac z użyciem maszyn wielooperacyjnych, wykonywanych przy oświetleniu sztucznym zapewniającym dobrą widoczność.
Podczas prac przy pozyskiwaniu drewna zabronione jest:
- stosowanie technologii nieustalonych przed rozpoczęciem pracy bądź zabronionych;
- eksploatacja pojazdów, maszyn, urządzeń i narzędzi niezgodnie z zaleceniami producenta lub niezgodnie z ich przeznaczeniem, a także wprowadzanie w nich zmian konstrukcyjnych;
- nieuzasadnione przebywanie w strefie niebezpiecznej;
- przechowywanie i transportowanie narzędzi ręcznych o niezabezpieczonych ostrzach;
- transport osób na zaczepionych lub zawieszonych maszynach, elementach tych maszyn i urządzeniach do tego nieprzeznaczonych oraz przebywanie na transportowanym ładunku;
- pracowanie maszynami i innymi urządzeniami technicznymi pod liniami teleenergetycznymi w sytuacjach zagrażających zetknięciem się ich elementów z przewodami tych linii;
- przewożenie w kabinie pojazdu większej liczby osób niż ta, dla której kabina jest przystosowana,
- przewożenie materiałów łatwopalnych i innych niebezpiecznych materiałów lub przedmiotów (np. substancji żrących, narzędzi o niezabezpieczonych ostrzach, itp.) w części osobowej pojazdu.
- stosowanie zużytych lub uszkodzonych środków ochrony indywidualnej.
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r.- Kodeks pracy (Dz. U. z 2018 r. poz. 917 z późn. zm.),
- Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 30 października 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy (Dz. U. poz. 1596 z późn. zm.),
- Rozporządzenie Ministra Środowiska z 24 sierpnia 2006 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu niektórych prac z zakresu gospodarki leśnej (Dz. U. poz. 1141),
- Instrukcja bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu podstawowych prac z zakresu gospodarki leśnej (załącznik do zarządzenia nr 36 Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych z dnia 20 kwietnia 2012 r.).
Źródła pomocnicze:
- www.pip.gov.pl – Bezpieczne pozyskiwanie drewna.
Skomentuj