BHP przy urządzeniach elektroenergetycznych

W Dz. U. z 23 kwietnia 2013 r. pod poz. 492 zamieszczone zostało rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 28 marca 2013 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach energetycznych.

Nowe rozporządzenie MG wprowadza m.in. pojęcia:

  • prowadzącego eksploatację – jako jednostki organizacyjnej, osoby prawnej lub fizycznej, zajmującej się eksploatacją własnych lub powierzonych jej, na podstawie zawartej umowy , urządzeń energetycznych,
  • strefy pracy – czyli stanowiska lub miejsca pracy odpowiednio przygotowanego w zakresie niezbędnym do bezpiecznego wykonywania prac eksploatacyjnych,
  • osoby uprawnionej –  czyli osoby posiadającej Kwalifikacje uzyskane na podstawie przepisów prawa energetycznego,
  • osoby upoważnionej – czyli osoby wyznaczonej przez prowadzącego eksploatację do wykonywania określonych czynności lub prac eksploatacyjnych.

Zgodnie z rozporządzeniem MG prace eksploatacyjne należy prowadzić zgodnie z instrukcjami eksploatacji zawierającymi w szczególności:

  • charakterystykę urządzeń energetycznych;
  • opis w niezbędnym zakresie układów automatyki, pomiarów, sygnalizacji, zabezpieczeń i sterowań;
  • zestaw rysunków, schematów i wykresów z opisami zgodnymi z obowiązującym nazewnictwem;
  • opis czynności związanych z uruchomieniem, obsługą w czasie pracy i zatrzymaniem urządzenia energetycznego w  warunkach normalnej pracy tego urządzenia;
  • zasady postępowania w razie awarii oraz zakłóceń w pracy urządzenia;
  • wymagania w zakresie konserwacji, napraw, remontów, urządzeń energetycznych oraz terminy przeprowadzania przeglądów, prób i pomiarów;
  • wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy i przepisów przeciwpożarowych dla danej grupy urządzeń energetycznych, obiektów oraz wymagania kwalifikacyjne dla osób zajmujących się eksploatacją danego urządzenia;
  • identyfikację zagrożeń dla zdrowia i życia ludzkiego oraz dla środowiska naturalnego związanych z eksploatacją danego urządzenia energetycznego;
  • organizację prac eksploatacyjnych;
  • wymagania dotyczące środków ochrony zbiorowej lub indywidualnej, zapewnienia asekuracji, łączności oraz innych technicznych lub organizacyjnych środków ochrony stosowanych w celu ograniczenia ryzyka zawodowego.

Bieżącą aktualizację instrukcji eksploatacji zapewnia prowadzący eksploatację.

Prowadzący eksploatację może upoważnić osobę lub osoby do wykonywania w jego imieniu określonych działań związanych z:

  • wydawaniem poleceń,
  • koordynacją prac,
  • dopuszczeniem do prac.

Wykaz osób upoważnionych, zawierający w szczególności: imię i nazwisko, zakres upoważnienia z okres na jaki zostało udzielone upoważnienie, prowadzi prowadzący eksploatację. Prace eksploatacyjne mogą wykonywać osoby uprawnione i upoważnione.

Prace eksploatacyjne przy urządzeniach elektroenergetycznych, w zależności od zastosowanych metod i środków ochronnych zapewniających bezpieczeństwo pracy, mogą być wykonywane:

1) pod napięciem,

2) w pobliżu napięcia,

3) przy wyłączonym napięciu.

Minimalne odstępy w powietrzu od nieosłoniętych urządzeń i instalacji elektrycznych lub ich części znajdujących się pod napięciem, wyznaczające zewnętrzne granice strefy prac, mają wartości określone w tabeli 1.

Tabela 1. Wymiary stref prac pod napięciem i prac w pobliżu napięcia

 

Napięcie znamionowe urządzenia lub instalacji elektrycznej w (kV)

Minimalny odstęp w powietrzu

wyznaczający zewnętrzną granicę strefy w (mm)

prac pod napięciem prac w pobliżu napięcia
≤1 bez dotyku 300
3 60 1120
6 90 1120
10 120 1150
15 160 1160
20 220 1220
30 320 1320
110 1000 2000
220 1600 3000
400 2500 4000
750 5300 8400

Przed rozpoczęciem prac pod napięciem lub w pobliżu napięcia należy zapewnić opracowanie i udostępnienie osobom skierowanym do tych prac instrukcji określających technologię, wymagane narzędzia oraz środki ochronne, które należy stosować podczas prowadzenia tych prac.

Napięcie od urządzeń elektrycznych należy odłączyć w sposób uniemożliwiający pojawienie się napięcia na odłączonych urządzeniach i instalacjach.

Przed przystąpieniem do wykonywania prac przy urządzeniach i instalacjach elektrycznych odłączonych od napięcia należy:

  • zastosować odpowiednie zabezpieczenie przed przypadkowym załączeniem napięcia;
  • oznaczyć miejsce wyłączenia;
  • sprawdzić, czy nie występuje napięcie na odłączonych urządzeniach i instalacjach elektrycznych;
  • uziemić wyłączone urządzenia i instalacje elektryczne;
  • oznaczyć strefę pracy znakami lub tablicami bezpieczeństwa.

Uziemienie urządzeń i instalacji elektrycznych należy tak zlokalizować, aby praca wykonywana była w strefie ograniczonej uziemieniami i co najmniej jedno uziemienie było widoczne z miejsca wykonywania pracy.

Jeżeli nie jest możliwe uziemienie urządzeń i instalacji w sposób określony wyżej, należy zastosować inne środki techniczne lub organizacyjne zapewniające bezpieczeństwo prowadzenia prac zawarte w instrukcjach ich wykonywania.

Prace eksploatacyjne stwarzające możliwość wystąpienia szczególnego zagrożenia dla zdrowia lub życia ludzkiego należy wykonywać na podstawie polecenia pisemnego.

Do prac eksploatacyjnych przy urządzeniach elektroenergetycznych stwarzających możliwość wystąpienia szczególnego zagrożenia dla zdrowia lub życia ludzkiego należy zaliczyć w szczególności prace:

  1. wykonywane w pobliżu nieosłoniętych urządzeń elektroenergetycznych lub ich części, znajdujących się pod napięciem;
  2. przy urządzeniach elektroenergetycznych wyłączonych spod napięcia, lecz uziemionych w taki sposób, że którekolwiek z uziemień nie jest widoczne z miejsca wykonywania pracy;
  3. konserwacyjne, modernizacyjne lub remontowe przy kolejowej sieci trakcyjnej znajdującej się pod napięciem;
  4. przy wyłączonych spod napięcia lub znajdujących się w budowie elektroenergetycznych liniach napowietrznych, które krzyżują się w strefie ograniczonej uziemieniami ochronnymi z liniami znajdującymi się pod napięciem lub mogącymi znaleźć się pod napięciem, w tym przewodami trakcji elektrycznej;
  5. na skrzyżowaniach linii elektroenergetycznych znajdujących się pod napięciem lub mogących znaleźć się pod napięciem i przewodami trakcji elektrycznej;
  6.  przy wyłączonym spod napięcia torze wielotorowej elektroenergetycznej linii napowietrznej o napięciu 1 kV i powyżej, jeżeli którykolwiek z pozostałych torów linii pozostaje pod napięciem;
  7. niebezpieczne pod względem pożarowym wykonywane w strefach zagrożenia wybuchem;

Szczegółowy wykaz prac, o których mowa wyżej, powinien być ustalony i aktualizowany w oparciu o przepisy wydane na podstawie art. 23715 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy oraz wyniki identyfikacji zagrożeń i oceny ryzyka związanego z zagrożeniami, mogącymi wystąpić podczas wykonywania prac.

Prace, o których mowa wyżej, wykonują co najmniej dwie osoby w celu zapewnienia asekuracji.

Polecenie pisemne wykonywania pracy wydaje prowadzący eksploatację lub osoby przez niego upoważnione.

Polecenie pisemne wykonania pracy zawiera co najmniej:

  1. numer polecenia;
  2. określenie zakresu prac do wykonania i strefy pracy;
  3. określenie warunków i środków ochronnych niezbędnych do zapewnienia bezpiecznego przygotowania i wykonania poleconych prac;
  4. wyznaczenie terminu rozpoczęcia i zakończenia prac oraz przerw w ich wykonaniu.

Prowadzący eksploatację może określić dodatkowy zakres informacji, które powinny zostać umieszczone w poleceniu pisemnym.

Polecenie pisemne należy przechowywać przez okres nie krótszy niż 30 dni od daty zakończenia pracy.

Sposób rejestrowania, wydawania, przekazywania, obiegu i przechowywania poleceń pisemnych ustala prowadzący eksploatację.

Bez polecenia jest dozwolone:

  • wykonywanie czynności związanych z ratowaniem zdrowia lub życia ludzkiego;
  • zabezpieczanie urządzeń energetycznych przed zniszczeniem;
  • prowadzenie przez osoby uprawnione i upoważnione prac eksploatacyjnych zawartych w instrukcjach eksploatacji.

Organizując na polecenie prace eksploatacyjne, należy uwzględnić wymagania zawarte w instrukcjach eksploatacji oraz zapewnić:

  1. skoordynowanie wykonania prac z ruchem urządzeń energetycznych, obejmujące w szczególności:

a)  określenie zakresu oraz kolejności wykonywania czynności łączeniowych związanych z przygotowaniem i likwidacją strefy pracy, jeżeli wymaga tego bezpieczeństwo lub technologia wykonywania prac,

b)  wydanie zezwolenia na przygotowanie, przekazanie i likwidację strefy pracy,

c)  ustalenie kolejności prowadzenia prac, przerwania, wznowienia lub zakończenia prac,

d) wydanie zezwolenia na uruchomienie urządzeń energetycznych, przy których była wykonywana praca, jeżeli w związku z jej wykonywaniem były one wyłączone z ruchu;

  1.  przygotowanie i przekazanie strefy pracy, obejmujące w szczególności:

a)  uzyskanie zezwolenia na dokonanie czynności łączeniowych,

b) wyłączenie urządzeń z ruchu, jeżeli wymaga tego technologia lub bezpieczeństwo wykonywanych prac, oraz ich zabezpieczenie przed przypadkowym uruchomieniem lub doprowadzeniem czynników stwarzających zagrożenie,

c) zastosowanie wymaganych zabezpieczeń na wyłączonych urządzeniach oraz sprawdzenie, czy zostały usunięte czynniki stwarzające zagrożenie, takie jak: napięcie, ciśnienie, woda, gaz, temperatura,

d)  oznaczenie strefy pracy znakami lub tablicami bezpieczeństwa,

e)  poinformowanie kierującego zespołem o zagrożeniach występujących w strefie pracy i w jej bezpośrednim sąsiedztwie,

f)  dopuszczenie do pracy;

  1. rozpoczęcie i wykonanie pracy, obejmujące w szczególności:

a)  dobór osób do wykonania poleconej pracy,

b)  sprawdzenie przez kierującego zespołem przygotowania strefy pracy i przejęcie jej, jeżeli została przygotowana właściwie,

c) zaznajomienie członków zespołu z występującymi zagrożeniami w strefie pracy i w jej bezpośrednim sąsiedztwie oraz z metodami bezpiecznego wykonywania pracy,

d)  egzekwowanie od członków zespołu stosowania właściwych środków ochrony indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego oraz narzędzi i sprzętu,

e)  zapewnienie wykonania pracy w sposób bezpieczny;

  1. zakończenie pracy i likwidacja strefy pracy, obejmujące w szczególności:

a)  sprawdzenie, czy praca została zakończona, a sprzęt i narzędzia usunięte ze strefy pracy,

b)  opuszczenie strefy pracy przez zespół,

c)  usunięcie środków ochronnych użytych do przygotowania strefy pracy i jej zabezpieczenia lub używanych przy wykonywaniu pracy,

d)  poinformowanie o zakończeniu pracy i gotowości urządzeń lub instalacji do ruchu;

  1.  rejestrowanie, w formie określonej przez prowadzącego eksploatację, ustaleń, o których mowa w pkt 1–4;
  2. ustalenie zasad wyznaczania koordynatora w rozumieniu art. 208 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy, określenie jego zakresu obowiązków i sposobu ich realizacji.

Do obowiązków koordynatora, o którym mowa w ust. 1 pkt 6, należy w szczególności:

1) ustalenie harmonogramu prac uwzględniającego zadania wszystkich zespołów realizujących prace, jeżeli wymaga tego bezpieczeństwo lub technologia ich wykonywania;

2)  zapewnienie współpracy osób kierujących pracami zespołów i osób nadzorujących te prace;

3)  ustalenie sposobu łączności i sposobu alarmowania w sytuacji zaistnienia zagrożenia lub awarii.

W każdym zespole wyznacza się osobę kierującą zespołem.

W przypadku opuszczenia strefy pracy przez kierującego zespołem dalsze wykonywanie pracy musi zostać przerwane, a zespół wyprowadzony z tej strefy.

Kierujący zespołem przed każdym wznowieniem pracy jest obowiązany dokonać dokładnego sprawdzenia zabezpieczenia strefy pracy.

Jeżeli podczas sprawdzenia, o którym mowa wyżej, zostanie stwierdzone pogorszenie warunków bezpieczeństwa w  strefie pracy, wznowienie pracy może nastąpić po doprowadzeniu warunków do wymaganego poziomu bezpieczeństwa.

Podczas wykonywania pracy zabronione jest w szczególności:

  1. rozszerzanie pracy poza zakres i strefę pracy określone w poleceniu;
  2. dokonywanie zmian w zastosowanych zabezpieczeniach, jeżeli miałoby to pogorszyć poziom bezpieczeństwa przy wykonywaniu prac.

Osoby dozoru mają obowiązek wstrzymać pracę zespołu, jeżeli stwierdzą, że nie są zachowywane warunki bezpiecznej pracy lub nie są przestrzegane przepisy bezpieczeństwa
i higieny pracy. Wolno stosować tylko wypróbowane i bezpieczne metody pracy.

Czynności łączeniowe mogą być wykonywane:

  • przez jedną osobę – gdy nie wymagają zbliżania się do urządzeń będących pod napięciem (wykonywane zdalnie),
  • przez dwie osoby – w pozostałych przypadkach.

W czasie wykonywania czynności łączeniowych w pomieszczeniach ruchu elektrycznego powinny przebywać tylko osoby upoważnione – zalecana liczba to dwóch pracowników. Maksymalna liczba osób uczestniczących w czynnościach łączeniowych powinna być ograniczona do trzech.

Oględziny urządzeń elektroenergetycznych powinny być wykonywane przez osoby upo-ważnione przez prowadzącego eksploatację lub przez pracowników pod nadzorem obsługujących.

Podczas przeprowadzania oględzin urządzeń i instalacji elektroenergetycznych zabronione jest:

  • zdejmowanie osłon i barier ochronnych,
  • otwieranie celek,
  • wchodzenie na konstrukcje,
  • zbliżanie się do nieosłoniętych części urządzeń i instalacji znajdujących się pod napię-ciem, na odległość mniejszą niż górna granica strefy prac w pobliżu napięcia.

Komentarze (2)

Paweł

maj 31, 2022 at 5:47 AM Reply

Jakie przepisy określają BHP przy urządzeniach elektrycznych na statkach. Nigdzie nie mogę znaleźć, a przyznam, że długo już szukam.

Leon

mar 01, 2023 at 9:53 AM Reply

Bezpieczeństwo i higiena pracy na statkach regulowane są przez wiele przepisów i norm międzynarodowych, krajowych oraz branżowych. W przypadku urządzeń elektrycznych na statkach, należy przede wszystkim kierować się przepisami i normami międzynarodowymi, takimi jak:

Konwencja Międzynarodowej Organizacji Pracy (ILO) o pracy na morzu (MLC) z 2006 roku
Międzynarodowa Konwencja dotycząca Bezpieczeństwa Życia na Morzu (SOLAS) z 1974 roku, w tym międzynarodowe zasady bezpieczeństwa stosowane przy projektowaniu, budowie i eksploatacji statków
Międzynarodowy Kodeks Wachtowy i Normy dla Operatorów (STCW) z 1978 roku, który określa standardy kwalifikacji i szkolenia załóg statków
Norma ISO 13297:2012, która zawiera wytyczne dotyczące BHP dla elektrycznych i elektronicznych systemów kontrolno-pomiarowych na statkach
W Polsce, przepisy dotyczące BHP na statkach i w transporcie morskim regulowane są przez wiele ustaw i rozporządzeń, w tym:

Ustawę z dnia 18 lipca 2001 r. – Prawo morskie
Rozporządzenie Ministra Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej z dnia 6 lipca 2016 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na statkach
Rozporządzenie Ministra Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej z dnia 29 czerwca 2018 r. w sprawie przepisów technicznych dotyczących jednostek pływających
Przepisy te określają m.in. wymagania dotyczące projektowania, budowy, eksploatacji i remontów urządzeń elektrycznych na statkach, a także standardy szkolenia i kwalifikacji załóg

Skomentuj