BHP w blacharni i lakierni – najpoważniejsze zagrożenia

Ze względu na różnorodność zagrożeń występujących w zakładzie, gdzie wykonywane są prace blacharskie oraz lakiernicze, środowisko pracy może być szczególnie niebezpieczne.

Najbardziej narażeni są pracownicy, którzy nie będą ściśle przestrzegać przepisów bezpieczeństwa. Rozwój techniki, stosowany sprzęt bezpieczeństwa oraz zwiększająca się świadomość ludzka, skutkują zmniejszaniem ilości wypadków. Jednak nieuważny pracownik nadal może spowodować ogromne szkody sobie oraz pracodawcy, jeśli dopuści się rażącego zaniedbania zasad bezpiecznej pracy.

Niebezpieczeństwa w blacharni

Jednym z czynników dużego ryzyka na terenie blacharni mogą być potencjalne szkody wynikające z nieuwagi lub niezrozumienia przepisów bezpieczeństwa. Hałas oraz inne bodźce mogą prowadzić do utraty koncentracji pracowników, więc zachowanie ostrożności oraz świadomości własnego otoczenia jest bardzo ważne.

Na terenie przedsiębiorstw, gdzie prowadzone są prace spawalnicze, pracownicy są narażeni na wdychanie szkodliwych gazów. Dodatkowo istnieje ryzyko emisji od smarów i chemikaliów. Jeżeli zakład nie został wyposażony w odpowiednią wentylację pracownicy narażeni są na zatrucie szkodliwymi oparami.

Na terenie blacharni głównym elementem pracy jest metal, pracownicy mogą być zobowiązani do podnoszenia ciężkich przedmiotów. Jeżeli osoby nie zostaną odpowiednio przeszkolone oraz nie zostaną zachowane metody bezpiecznego transportu ręcznego, może dojść do urazów. Ręczne prace transportowe oraz poruszanie się po terenie zakładu jest najczęstszą przyczyną wypadków w miejscu pracy. W większości są to urazy związane z układem mięśniowo-szkieletowym, wahające się od niewielkich skręceń do poważnych schorzeń kręgosłupa.

Urazy podczas używania narzędzi ręcznych

Kolejnym źródłem zagrożeń są procesy ręcznej obróbki metali. Większość tych urazów ma wpływ na układ mięśniowo-szkieletowy. Najczęstszymi dolegliwościami spowodowanymi przez użycie narzędzi ręcznych są zespół cieśni nadgarstka, zapalenie ścięgien nadgarstka. Przyczyny tych urazów obejmują niewłaściwy wybór narzędzia, nadmierne stosowanie narzędzi, słabe konserwacji narzędzi i nieergonomiczne stanowiska pracy.

Szlifierki i inne narzędzia ręczne z napędem mogą powodować uszkodzenia oczu materiałem wyrzuconym z tarczy szlifierskiej. Dodatkowo, długotrwałe stosowanie zasilanego urządzenia może spowodować zaburzenia układu mięśniowo-szkieletowego ramienia i ręki, z powodu wibracji emitowanej z urządzenia elektrycznego.

Podczas spawania duży problem może stanowić słaba wentylacja. Spawacz może stykać się z tlenkiem węgla, ozonu i innymi substancjami toksycznymi podczas wykonywania swojej pracy. Inne potencjalnie szkodliwe aspekty spawania obejmują pracę z bardzo ciężkimi przedmiotami, narażenie na błysk, spawanie w uciążliwych pozycjach, zakłócenia.

Nieodpowiednie zabezpieczanie przed wejściem w niebezpieczną strefę

Ochrona dostępu występuje w wyznaczonych miejscach zakładów, w których poddaje się obróbce metale. W takich miejscach występują poręcze oraz inne zabezpieczenia, które są stosowane w celu zapobiegania przypadkowemu wejściu pracowników w niebezpieczną strefę.

Rodzaje barier ochronnych zazwyczaj należą do jednej z następujących kategorii:

• stałe bariery – np. stosowane podczas konserwacji maszyny,
• bariery fizyczne z wyłącznikiem automatycznym – zwykle posiadają jeden ruchomy segment, jeśli są otwierane, wyłączają automatycznie maszynę, w celu uniknięcia obrażeń,
• bariery fizyczne – obejmują niebezpieczny obszar maszyn (np. ruchome elementy). Tylko osoba wykwalifikowana powinna mieć uprawnienia do usunięcia takiej osłony,
• systemy wykrywania obecności – systemy czujników, które mogą wykryć czyjąś obecność w niebezpiecznym obszarze.

Źle utrzymane lub nieistniejące osłony są jednymi z najczęstszych przyczyn urazów związanych ze znalezieniem się pracownika w strefie niebezpiecznej, np.:

• stosowanie mechanicznych osłon może uniemożliwić włożenie palca pracownika do przestrzeni cięcia blachy pod gilotyną. Jeśli taka osłona zostanie nieprawidłowo zainstalowana, istnieje zwiększone ryzyko kontuzji ręki lub utraty palca.

Gdy na terenie zakładu znajduje się stanowisko lakierni, pojawiają się dodatkowe zagrożenia

W przemyśle najbardziej popularną metodą nakładania farby jest pokrycie powierzchni za pomocą sprężonego powietrza i wysokiej prędkości bezpowietrznego sprayu lub aplikatora elektrostatycznego. Farba może być również nakładana ze szczotek. Sam materiał jest głównym zagrożeniem podczas malowania. W malarstwie występuje wiele potencjalnie niebezpiecznych substancji chemicznych, które są szkodliwe dla zdrowia i życia pracownika.

Zagrożenia dla zdrowia

Nadmierna ekspozycja oznacza możliwość kontaktu pracownika z substancją podczas oddychania, spożycia lub wchłonięcia przez skórę. Możliwe skutki nadmiernej ekspozycji na substancję są zależne od farby/lakieru oraz chemikaliów, które się w niej znajdują. Niektóre problemy zdrowotne spowodowane nadmierną ekspozycją mogą się objawiać poprzez:

• senność,
• zawroty,
• dezorientacja,
• nudności/wymioty,
• podrażnienie oczu i gardła,
• zapalenie skóry,
• ogólne reakcje alergiczne, takie jak pokrzywka,
• astma – świszczący oddech z uciskiem w klatce piersiowej,
• zatrucie metalami ciężkimi (ołów, chrom, nikiel i kadm),
• uszkodzenie wątroby, nerek.

Szeroką różnorodność składników stosuje się w farbach i rozpuszczalnikach. Poniższe substancje nie występują we wszystkich farbach, ale prawdopodobieństwo ich obecności jest bardzo duże – typowe składniki farb i rozcieńczalników to:

• Pigmenty:
  • czerwony / brązowy tlenek żelaza,
  • tlenek chromu.
  • Rozpuszczalniki:
    • toluen,
    • ksylen,
    • czterochlorek węgla,
    • perchloroetylen.
    • Żywice:
      • izocyjanianów (zawarte w żywicy uretanowej),
      • epichlorohydryny (zawarte w żywicach epoksydowych).

Pierwszym krokiem bezpiecznej pracy w lakierni jest zaznajomienie pracowników z kartami charakterystyki substancji chemicznej (MSDS), dla każdej farby znajdującej się na ternie zakładu. Są one dostępne u dostawcy lub producenta farby. Karta zawiera opis możliwych zagrożeń, środków ochrony indywidualnej oraz postępowanie w przypadku ewentualnego wypadku.

Malowanie natryskowe jest powszechnym i skutecznym sposobem zabezpieczania produktów, pojazdów oraz budynków. Pozwala na pokrycie dużych obszarów równymi warstwami podkładu, farby, uszczelniaczy i innych powłok. Jednak pracownicy w operacjach malowania natryskowego muszą rozpoznać i zabezpieczyć się przed niebezpieczeństwem związanym z procesami pracy.

Niebezpieczne chemikalia w powłokach i rozpuszczalnikach mogą dostać się do ciała na kilka sposobów. Pracownicy mogą wdychać opary chemiczne z oprysków, wchłaniać substancje chemiczne w kontakcie ze skórą lub wstrzyknąć substancję chemiczną z wysokociśnieniowego urządzenia do malowania natryskowego.

Ważna jest odpowiednia wentylacja podczas pracy z powłokami malarskimi. Kabiny natryskowe są doskonałym sposobem na usunięcie natryskowych oparów farb ze strefy oddychania pracownika. Wiele powłok zawiera substancje, które są łatwopalne po rozpyleniu. Opary mogą tworzyć niebezpieczeństwo wybuchu i pożaru. Jednak w celu zapewnienia maksymalnej ochrony, kabiny lakiernicze muszą być regularnie czyszczone. Należy dbać o stan techniczny urządzeń, w celu zapobiegania iskrzeniu, zwarciom. Należy wprowadzić również bezwzględny zakaz palenia oraz wyeliminować źródła ognia z obszaru malowania natryskowego.

Kontrola środowiska pracy

O ile to możliwe, malowanie należy wykonywać w kabinie natryskowej lub w specjalnym pomieszczeniu. Obszary te powinny być zaprojektowane w celu zmniejszenia narażenia na opary farby. Należy upewnić się, że wentylacja w kabinie natryskowej lub pokoju jest odpowiednio utrzymana i działa prawidłowo.

Przed przystąpieniem do pracy należy:

• włączyć system wentylacji,
• sprawdzić filtry w kabinie natryskowej.

Podczas malowania w zamkniętej przestrzeni (pokój) należy:

• dostarczyć powietrze z zewnętrznej wentylacji wentylatorami lub otworzyć okna,
• wyłączyć źródła zapłonu takie jak grzejniki ścienne.

Podczas malowania:

• postępować zgodnie z instrukcjami producenta urządzenia,
• unikać plastikowych folii na podłodze (niebezpieczeństwo poślizgu),
• nie wskazywać pistoletem na siebie ani na innych pracowników,
• stosować odpowiednie środki ochrony indywidualnej.

Ochrona oczu i słuchu

Bez dobrego wzroku nie można wykonywać praktycznie żadnej pracy właściwie – dlatego należy szczególnie uważać na ryzyko uszkodzenia oczu lub utratę wzroku podczas pracy z natryskiem. Należy bezwzględnie stosować okulary ochronne, aby chronić oczy przed materiałem malarskim oraz cząsteczkami powstałymi podczas piaskowania i szlifowania. Niektóre urządzenia, takie jak szlifierki i sprężarki, mogą emitować hałas. Ochronniki słuchu są obowiązkowe, gdy poziom hałasu przekracza 85 dB.

Odzież ochronna

Niektóre z substancji chemicznych, które występują w lakierni mogą uszkodzić skórę lub powodować zapalenie skóry. Kombinezony i rękawice pozwalają uniknąć kontaktu z chemikaliami, co zmniejsza ryzyko jej uszkodzenia. Ważne jest czyszczenie rękawic i regularne mycie kombinezonów, aby zapobiec gromadzeniu środków chemicznych, zwłaszcza wokół mankietów, gdzie mogą łatwo wejść w kontakt ze skórą. Jako dodatkowy środek ochronny, można stosować specjalne kremy na dłoniach, twarzy i szyi.

Zagrożenia pożarem i eksplozją

Ze względu na niebezpieczeństwo pożaru lub wybuchu w zakładach gdzie wykorzystywane są farby zawierające łatwopalne rozpuszczalniki należy zadbać o usunięcie wszystkich potencjalnych źródeł zapłonu przed rozpoczęciem pracy. Oznacza to zakaz używania otwartego ognia, cięcia i spawania, używania podgrzewaczy i materiałów, które mogą iskrzyć, zarówno elektrycznie, jak również poprzez mechaniczne tarcie lub ładunek statyczny. Należy pamiętać o wykonywaniu pracy zgodnie z instrukcją bezpieczeństwa pożarowego oraz dokumentem zabezpieczenia przed wybuchem (tzw. ATEX, który jest obowiązkowy w zakładach, gdzie występują strefy zagrożone wybuchem).

Pył

Wiele powierzchni do malowania wymaga wcześniejszego przygotowania materiałów. Często wymagają szlifowania powierzchni, które stwarza zagrożenie dla zdrowia, jeżeli maski pyłowe są zużyte lub wentylacja nie działa poprawnie.

Najważniejszą zasadą bezpiecznej pracy z substancjami chemicznymi jest niestosowanie materiałów, które nie zostały opisane oraz nie można ustalić ich składu.

Jak zmniejszyć prawdopodobieństwo wypadków?

Najlepszym sposobem zapobiegania wypadkom przy pracy jest przestrzeganie zasad oraz procedur bezpiecznej pracy. Ważnym elementem jest też propagowanie wśród pracowników kultury bezpieczeństwa. Dla kierowników pomocne mogą być rutynowe seminaria przed przystąpieniem do pracy (tzw. 5 minut dla bezpieczeństwa) podkreślające znaczenie zasad bezpieczeństwa. Procedury pomagają zmniejszyć ryzyko obrażeń w każdym obszarze o dużej liczbie potencjalnych zagrożeń.

Kilka prostych sposobów na zmniejszenie obrażeń związane jest z właściwym wykorzystania wózków widłowych i żurawi do rozładunku ciężkich surowców, odpowiednim szkoleniem i stosowaniem skutecznych metod podnoszenia i stosowania wózków do transportu materiałów między etapami procesu produkcyjnego. Pracodawcy powinni zapewnić system wentylacji, a jeśli to konieczne, zapewnić sprzęt ochrony osobistej taki jak maski, ochronę oczu, słuchu i rękawice. Dodatkowo, każda potencjalnie niebezpieczna część maszyny powinna być sprawdzana, aby upewnić się czy niezbędne środki bezpieczeństwa są na miejscu i działają prawidłowo. Narzędzia ręczne powinny być wybierane na podstawie ergonomicznej konstrukcji i powinny zostać zweryfikowane przed oddaniem do użytku.

Ważne jest również utrzymanie jasno oświetlonego stanowiska pracy, należy unikać skrajnych temperatur, nosić ubrania dostosowane do przydzielonych zadań.

Dzięki zastosowaniu powyższych zasad bezpieczeństwa, zakład może dodatkowo zmniejszyć wskaźnik urazów oraz zapewnić bezpieczniejsze środowisko dla swoich pracowników.

Norbert Szymkiewicz

źródło: artykuł z miesięcznika Przyjaciel przy Pracy