Borelioza – choroba zawodowa zagrażająca m.in. rolnikom i leśnikom

Wraz z nadejściem wiosny rośnie aktywność kleszczy. Wzrost populacji tych pajęczaków spowodowany jest ciepłymi, wilgotnymi zimami oraz brakiem drapieżników na nie polujących. Miejsca, w których najbardziej jesteśmy narażeni na kontakt z kleszczem to przede wszystkim łąki, pastwiska, parki, krzewy sąsiadujące z wysokimi trawami, a także miejskie trawniki.

Ze względu na charakter pracy jednymi z najbardziej narażonych grup zawodowych na ryzyko zachorowania na boreliozę są rolnicy i leśnicy. Według statystyk KRUS ciągle wzrasta liczba odszkodowań z tytułu uszczerbku na zdrowiu spowodowanego boreliozą.

Profilaktyka

Aby ograniczyć możliwość wgryzienia się kleszcza w nasze ciało powinniśmy przestrzegać zasad minimalizujących takie ryzyko. Wybierając się w miejsca, gdzie jesteśmy narażeni na kontakt z tym pajęczakiem powinniśmy pamiętać o:

• • odpowiednim ubraniu, szczelnie zakrywającym ciało (koszula z długim rękawem, długie skarpetki, nakrycie głowy, spodnie z długimi nogawkami), w jasnym kolorze (na którym łatwiej dostrzec kleszcza);
  • stosowaniu środków odstraszających kleszcze;
  • niesiadaniu na trawie;
  • unikaniu zarośli i wysokich traw.

Po powrocie do domu powinniśmy dokładnie sprawdzić całe ciało, ślina kleszcza zawiera substancje znieczulające, przez co, nie czujemy ukąszenia. Miejscami, w które kleszcze najczęściej się wgryzają są: pachwiny, skóra za uszami, pachy, skóra głowy.

Co po ukąszeniu?

Jeżeli znajdziemy kleszcza powinniśmy go jak najszybciej usunąć – samodzielnie lub u lekarza!

Usuwając kleszcza samodzielnie należy:

• • wysterylizować pęsetę lub kartę do usuwania kleszczy;
  • złapać kleszcza jak najbliżej skóry;
  • delikatnie i stanowczo pociągnąć pajęczaka;
  • upewnić się, że kleszcz został wyciągnięty w całości;
  • miejsce po ukąszeniu przemyć środkiem odkażającym;
  • dokładnie umyć ręce.

Jeżeli kleszcz jest wbity zbyt głęboko i nie możemy go samodzielnie wyciągnąć, jak najszybciej powinniśmy się udać do lekarza. Z każdą chwilą wzrasta zagrożenie zachorowania nie tylko na boreliozę, ale również na kleszczowe zapalenie mózgu. W miejscu ukąszenia zazwyczaj pojawia się czerwony rumień, który z czasem zanika. Zdarzają się przypadki, w których rumień nie występuje.

Jeżeli po ukąszeniu kleszcza pojawiają się objawy grypopodobne powinniśmy się zgłosić do lekarza celem badania pod kątem boreliozy. Nieleczona borelioza może doprowadzić do uszkodzenia układu sercowo-naczyniowego i ośrodkowego układu nerwowego.

Borelioza

Ze względu na zróżnicowane objawy boreliozę trudno zdiagnozować, często bywa mylona z innymi chorobami. Najczęściej występującym sygnałem, na który powinniśmy zwrócić uwagę jest zaczerwienienie skóry w kształcie owalnej plamy lub pierścienia w miejscu ukłucia przez kleszcza. Pojawia się ono w ciągu pierwszych kilku dni do około tygodnia od zdarzenia.

Rumień nie występuję u wszystkich osób z boreliozą, występuje on w około 40 – 60% przypadków. Oprócz rumienia przy wczesnej fazie boreliozy mogą pojawiać się inne, bardziej ogólne objawy, np. bóle głowy, zmęczenie. W późniejszym stadium występują inne symptomy, najczęściej w formie porażenia nerwu twarzowego. Inne objawy mogą dotyczyć problemów z sercem, słuchem, zapaleniem stawów, bóli mięśni, stawów i brzucha, a także zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych. Leczenie boreliozy odbywa się pod nadzorem lekarza, który przepisuje choremu odpowiednie antybiotyki. Charakter terapii zależny jest od postaci choroby.

Rolnicza choroba zawodowa

Za rolniczą chorobę zawodową uważa się chorobę, która powstała w związku z pracą w gospodarstwie rolnym,  jeżeli choroba ta objęta jest wykazem chorób zawodowych określonych w przepisach wydanych na podstawie Kodeksu Pracy. W ostatnich latach odnotowuje się wzrost liczby zgłaszanych zachorowań na boreliozę. W 2010 roku w KRUS odnotowano 125 przypadków zakażenia tą chorobą, natomiast w 2020 roku – 185.

W rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych  określono wykaz chorób zawodowych oraz

• • okres, w którym wystąpienie udokumentowanych objawów chorobowych upoważnia do rozpoznania choroby zawodowej pomimo wcześniejszego zakończenia pracy w narażeniu zawodowym;
  • sposób i tryb postępowania dotyczący zgłaszania podejrzenia, rozpoznawania i stwierdzania chorób zawodowych;
  • podmioty właściwe w sprawie rozpoznawania chorób zawodowych.

Podejrzenie choroby zawodowej zgłasza się właściwemu państwowemu inspektorowi sanitarnemu i właściwemu inspektorowi pracy, których właściwość ustala się według miejsca, w którym praca była wykonywana.

Zgłoszenia podejrzenia choroby zawodowej może dokonać:

• • lekarz;
  • lekarz dentysta, który podczas wykonywania zawodu powziął takie podejrzenie u pacjenta;
  • ubezpieczony, podejrzewający, że występujące u niego objawy mogą wskazywać na taką chorobę.

Właściwy państwowy powiatowy inspektor sanitarny, do którego wpłynęło zgłoszenie podejrzenia choroby zawodowej wszczyna postępowanie i kieruje rolnika do jednostki orzeczniczej, na badanie w celu wydania orzeczenia o rozpoznaniu choroby zawodowej albo o braku podstaw do jej rozpoznania.

Właściwy państwowy inspektor sanitarny na podstawie orzeczenia lekarskiego  o rozpoznaniu choroby zawodowej i oceny narażenia zawodowego rolnika, wydaje decyzję o stwierdzeniu albo o braku podstaw do stwierdzenia choroby zawodowej. Od decyzji wydanej przez państwowego powiatowego inspektora sanitarnego istnieje możliwość odwołania do państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego, a od decyzji państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego – skarga do Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Prawomocna decyzja o stwierdzeniu choroby zawodowej jest podstawą od ubiegania się o świadczenia z ubezpieczenia społecznego rolników.

Rolnik, po uzyskaniu decyzji państwowego inspektora sanitarnego o stwierdzeniu choroby zawodowej, może ubiegać się o:

• • jednorazowe odszkodowanie z tytułu stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu;
  • rentę rolniczą z tytułu niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym.

Podstawa prawna:

1. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1367) 

Źródło:

1. krus.gov.pl