Choroba a urlop wypoczynkowy

Przepisy prawa pracy przewidują sytuacje i okoliczności, w których urlop wypoczynkowy może zostać przerwany. Jedną z nich jest choroba pracownika.

Co do zasady urlopy wypoczynkowe powinny być udzielane zgodnie z planem urlopów bądź na wniosek pracownika za zgodą pracodawcy w uzgodnionym terminie. Niemniej w praktyce dochodzi do sytuacji, kiedy to pracownik na skutek choroby nie może rozpocząć urlopu wypoczynkowego w zaplanowanym i uzgodnionym z pracodawcą terminie bądź rozpoczęty urlop zostaje przerwany przez chorobę. Co w takiej sytuacji?

W przypadku, gdy pracownik nie może rozpocząć urlopu wypoczynkowego w ustalonym terminie z przyczyn usprawiedliwiających nieobecność w pracy, a w szczególności z powodu:

1) czasowej niezdolności do pracy wskutek choroby,

2) odosobnienia w związku z chorobą zakaźną,

3) powołania na ćwiczenia wojskowe lub na przeszkolenie wojskowe albo stawienia się do pełnienia terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie, na czas do 3 miesięcy,

4) urlopu macierzyńskiego,

pracodawca jest obowiązany przesunąć urlop na termin późniejszy (art. 165 k.p.).

Zatem obowiązujące przepisy zapewniają pracownikowi w przypadku choroby prawo do zachowania niewykorzystanych dni urlopu wypoczynkowego i w sytuacji, kiedy pracownik z powodu choroby nie może rozpocząć zaplanowanego wypoczynku może wykorzystać urlop w innym terminie. Przepis wskazuje, że pracodawca ma wręcz obowiązek, aby urlop wypoczynkowy przesunąć na późniejszy termin. Dzięki temu w sytuacji, kiedy choroba nie pozwoli pracownikowi na rozpoczęcie zaplanowanego i udzielonego urlopu wypoczynkowego zachowuje on prawo do tego urlopu. Niezdolność do pracy wyłącza możliwość korzystania z urlopu zgodnie z jego przeznaczeniem, w związku z czym udzielenie urlopu w okresie niezdolności do pracy jest prawnie niedopuszczalne, także wówczas, gdy pracownik wyraził na to zgodę^[1].

Wobec powyższego w przypadku, gdy pracownik z powodu niezdolności do pracy na skutek choroby nie może rozpocząć udzielonego mu urlopu wypoczynkowego w uzgodnionym z pracodawcą terminie, wówczas będzie musiał urlop ten przesunąć na inny termin. Pracownik aby mógł wykorzystać te dni urlopu wypoczynkowego, których nie wykorzystał z powodu choroby, musi ponownie wnioskować do pracodawcy o udzielenie urlopu wypoczynkowego we wskazanym terminie, a pracodawca musi wyrazić zgodę na taki urlop. Pracownik nie może samowolnie na przykład po zakończonej chorobie rozpocząć urlopu bez zgody pracodawcy. Takie samowolne rozpoczęcie urlopu wypoczynkowego mogłoby zostać potraktowane jako ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracownika, a w konsekwencji skutkować rozwiązaniem umowy o pracę z winy pracownika.

Nie ma przeszkód, aby pracodawca udzielił pracownikowi urlopu wypoczynkowego po zakończeniu trwania zwolnienia lekarskiego. Ustalenie terminu zależy wyłącznie od pracownika i zgody pracodawcy. Nawet w przypadku długotrwałej choroby trwającej dłużej niż 30 dni nie ma przeszkód do udzielenia po zakończeniu takiej choroby urlopu wypoczynkowego. Potwierdził to także Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 20 marca 2008 r. (II PK 214/07), w którym stwierdził, że „nie jest sprzeczne z przepisami prawa pracy rozpoczęcie zaplanowanego urlopu wypoczynkowego bezpośrednio po ustaniu niezdolności do pracy spowodowanej chorobą pracownika, która trwała dłużej niż 30 dni”[2]. Konieczność przeprowadzenia badań lekarskich po co najmniej 30-dniowej chorobie dotyczy bowiem tylko pracownika, który stawił się do pracy i zgłosił gotowość wykonywania swoich obowiązków. Jeżeli pracownik chce od razu skorzystać z urlopu wypoczynkowego, nie ma konieczności przeprowadzania badań czy jest on zdolny do pracy na dotychczasowym stanowisku, należy to zrobić dopiero po powrocie pracownika z urlopu wypoczynkowego.

Przykład 1: Pracownikowi został udzielony urlop wypoczynkowy zgodnie ze złożonym przez niego wnioskiem urlopowym od dnia 11 czerwca 2018 r. do dnia 29 czerwca 2018 r. Następnie pracownik rozchorował się i przebywał na zwolnieniu lekarskim od dnia 7 czerwca 2018 r. do dnia 17 czerwca 2018 r. Co w takiej sytuacji?

W omawianym przykładzie pracownik nie może rozpocząć korzystania z urlopu wypoczynkowego w zaplanowanym terminie, w którym urlop ten został mu udzielony. W takiej sytuacji pracownik będzie miał prawo do skorzystania z tego urlopu w innym terminie. Nowy termin urlopu pracownik musi ustalić z pracodawcą i musi mu zostać udzielony na obowiązujących u pracodawcy zasadach, np.: poprzez złożenie wniosku urlopowego i zgodę pracodawcy na skorzystanie w tych dniach z urlopu wypoczynkowego.

Zdarzają się w praktyce sytuacje, w których pracownik rozchoruje się po rozpoczęciu korzystania z urlopu wypoczynkowego. W takim przypadku urlop wypoczynkowy zostaje przerwany. Przepisy przewidują, iż część urlopu niewykorzystaną z powodu:

1) czasowej niezdolności do pracy wskutek choroby,

2) odosobnienia w związku z chorobą zakaźną,

3) odbywania ćwiczeń wojskowych lub przeszkolenia wojskowego albo pełnienia terytorialnej służby wojskowej, przez czas do 3 miesięcy,

4) urlopu macierzyńskiego

pracodawca jest obowiązany udzielić w terminie późniejszym (art. 166 k.p.).

Dni urlopu wypoczynkowego, które pracownik wykorzystał po rozpoczęciu korzystania z urlopu wypoczynkowego, a w czasie których pracownik był zdrowy, zostają zaliczone pracownikowi jako wykorzystane z rocznej puli dni urlopu wypoczynkowego. Te dni, w których pracownik ma stwierdzoną niezdolność do pracy pracownik będzie miał prawo wykorzystać w terminie późniejszym.

Przykład 2: Pracownik korzystał z 10 dni urlopu wypoczynkowego. Pierwsze 3 dni urlopu wypoczynkowego pracownik słabo się czuł. W czwartym dniu korzystania z urlopu wypoczynkowego pracownik udał się do lekarza i otrzymał zwolnienie lekarskie stwierdzające niezdolność do pracy na skutek choroby na 7 dni. Co w takiej sytuacji?

Pierwsze 3 dni urlopu wypoczynkowego pracownikowi zostają odjęte z rocznej puli urlopowej i zostają zaliczone jako dni wykorzystane. Bez znaczenia jest fakt, że pracownik źle się czuł podczas trwania tych dni. Natomiast pozostałe dni, na które pracownik ma stwierdzoną zwolnieniem lekarskim niezdolność do pracy z powodu choroby, pracownik będzie miał prawo wykorzystać w innym terminie. Istotne w tym przypadku jest to, że choroba pracownika musi być stwierdzona zwolnieniem lekarskim, nie ma znaczenia samopoczucie pracownika i rzeczywiste rozpoczęcie korzystania z wypoczynku.

W praktyce może dojść do sytuacji kiedy to zwolnienie lekarskie pracownika powodujące jednocześnie przerwanie urlopu wypoczynkowego wykracza poza okres trwania tego urlopu, wówczas pracownik powinien stawić się do pracy po ustaniu zwolnienia lekarskiego. Natomiast, gdy przyczyna ta ustanie przed zakończeniem urlopu wypoczynkowego, pracownik powinien stawić się do pracy po zakończeniu urlopu wypoczynkowego. Istotne jest także to, że przerwanie urlopu nie powoduje automatycznego przedłużenia urlopu wypoczynkowego o przerwaną część.

Przykład 3: Pracownik przebywał na urlopie wypoczynkowym od dnia 11 czerwca 2018 r. do dnia 22 czerwca 2018 r. Podczas urlopu rozchorował się i przebywał na zwolnieniu lekarskim od dnia 18 czerwca 2018 r. do dnia 25 czerwca 2018 r. Co w takiej sytuacji?

Pracownikowi z puli urlopowej zostanie odjęte 5 dni urlopu wypoczynkowego (z których korzystał od dnia 11 czerwca 2018 r. do dnia 16 czerwca 2018 r.). Natomiast 5 kolejnych dni zostanie pracownikowi do wykorzystania w innym terminie uzgodnionym z pracodawcą z uwagi, że w tym czasie korzystał ze zwolnienia lekarskiego. Do pracy pracownik powinien powrócić kolejnego dnia po zakończeniu trwania zwolnienia lekarskiego, czyli w omawianym przypadku w dniu 26 czerwca 2018 r.

Przykład 4: Pracownik przebywał na urlopie wypoczynkowym od dnia 18 czerwca 2018 r. do dnia 29 czerwca 2018 r. Następnie w czasie urlopu rozchorował się i przebywał na zwolnieniu lekarskim od dnia 25 czerwca 2018 r. do dnia 29 czerwca 2018 r. Co w takiej sytuacji?

Pracownikowi z puli urlopowej zostanie odjęte 5 dni urlopu wypoczynkowego (z których korzystał od dnia 18 czerwca 2018 r. do dnia 22 czerwca 2018 r.) Natomiast 5 kolejnych dni zostanie pracownikowi do wykorzystania w innym terminie uzgodnionym z pracodawcą z uwagi, że w tym czasie pracownik przebywał na zwolnieniu lekarskim. Pracownik w omawianym przykładzie ma obowiązek wrócić do pracy po zakończeniu trwania zwolnienia lekarskiego, czyli w dniu 2 lipca 2018 r. W tym przypadku koniec trwania zwolnienia lekarskiego pokrył się z końcem trwania urlopu wypoczynkowego.

Przykład 5: Pracownik przebywał na urlopie wypoczynkowym od dnia 18 czerwca 2018 r. do dnia 29 czerwca 2018 r. Następnie w czasie urlopu korzystał ze zwolnienia lekarskiego od dnia 28 czerwca 2018 r. do dnia 5 lipca 2018 r. Co w takiej sytuacji?

Pracownikowi z puli urlopowej zostanie odjęte 8 dni urlopu wypoczynkowego (z których korzystał od dnia 18 czerwca 2018 r. do dnia 27 czerwca 2018 r.) Natomiast 2 kolejne (28 i 29 czerwca 2018 r.) dni zostaną pracownikowi do wykorzystania w innym terminie uzgodnionym z pracodawcą z uwagi, że w tym czasie pracownik przebywał na zwolnieniu lekarskim. Pracownik w omawianym przykładzie ma obowiązek wrócić do pracy po zakończeniu trwania zwolnienia lekarskiego, czyli w dniu 6 lipca 2018 r.

Justyna Lenczewska, radca prawny, pracownik Państwowej Inspekcji Pracy

ŹRÓDŁA

1. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. w Dz.U. z 2018 r. poz. 917 ze zm.)
2. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 października 2009 r., sygn. akt II PK 123/09
3. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 marca 2008 r., sygn. akt II PK 214/07

Artykuł z miesięcznika „Przyjaciel przy pracy” nr 6/2018