Co i gdzie wyrzucać – segregowanie odpadów medycznych

Segregacja odpadów medycznych jest bardzo ważna, gdyż niesegregowane odpady stanowią bowiem potencjalne zagrożenie dla życia i zdrowia, osób mających z nimi styczność.

O tym jak bardzo niebezpieczne może okazać się nieodpowiednie segregowanie odpadów medycznych przedstawimy w dalszej części artykułu, zacznijmy jednak od podstawowych informacji o jakich muszą pamiętać wszystkie podmioty świadczące usługi zdrowotne.

Odpady medyczne są to odpady, które powstają przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych. Zasady ich segregacji zostały określone w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 5 października 2017 r. w sprawie szczegółowego sposobu postępowania z odpadami medycznymi. Zgodnie z tym aktem prawnym odpady medyczne muszą być zbierane do pojemników lub worków w określonym kolorze.

  1. Pojemniki/ worki koloru czerwonego

W tej grupie odpadów zbierane powinny być najbardziej niebezpieczne odpady medyczne, które mogą wywoływać choroby u ludzi i zwierząt.

Zalicza się do nich odpady o następujących kodach (katalog kodów z objaśnieniem znajduje się w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2014 r. w sprawie katalogu odpadów):

  • 18 01 02*[1] – Części ciała i organy oraz pojemniki na krew i konserwanty służące do jej przechowywania;
  • 18 01 03* – Inne odpady, które zawierają żywe drobnoustroje chorobotwórcze lub ich toksyny oraz inne formy zdolne do przeniesienia materiału genetycznego np. zainfekowane pieluchomajtki, podpaski, zużyte opatrunki, gaziki, podkłady;
  •  18 01 80* – Zużyte peloidy po zabiegach wykonywanych w ramach działalności leczniczej o właściwościach zakaźnych;
  • 18 01 82* – Pozostałości z żywienia pacjentów oddziałów zakaźnych.
  1. Pojemniki/ worki koloru żółtego

Do tego rodzaju pojemników lub worków zbiera się mniej niebezpieczne odpady medyczne i zalicza się do nich:

  • 18 01 06* – Chemikalia, w tym odczynniki chemiczne, zawierające substancje niebezpieczne;
  • 18 01 08* – Leki cytotoksyczne i cytostatyczne;
  • 18 01 10* – Odpady amalgamatu dentystycznego.
  1. Pojemniki/ worki w innym kolorze niż czerwony i żółty (np. niebieski, czarne lub zielone).

Do tej grupy odpadów zbierane są pozostałe odpady medyczne, takie jak:

  • 18 01 01 – Narzędzia chirurgiczne i zabiegowe oraz ich resztki – nieskażone: skalpele, igły, noże chirurgiczne, nici chirurgiczne, nożyczki;
  • 18 01 04 – Inne odpady niż wymienione w 18 01 03 (np. opatrunki z materiału lub gipsu, pościel, ubrania jednorazowe, pieluchy);
  • 18 01 07 – Chemikalia, w tym odczynniki chemiczne, inne niż wymienione 18 01 06, czyli niezawierające substancji niebezpiecznych;
  • 18 01 09 – Leki inne niż wymienione w 18 01 08 – wadliwe, przeterminowane leki;
  • 18 01 81 – Zużyte peloidy po zabiegach wykonywanych w ramach działalności leczniczej, inne niż wymienione w 18 01 80.

 


[1] * – oznacza, że odpad jest niebezpieczny

Zbieranie i segregowanie odpadów powinno odbywać się w miejscu ich powstania. Należy je umieszczać w wytrzymałych pojemnikach lub workach, które są odporne na działanie czynników zewnętrznych (wilgoć oraz na działanie substancji chemicznych). Przedmioty o ostrych zakończeniach muszą być bezwzględnie zbierane do sztywnych pojemników jednorazowych z uwzględnieniem powyższego podziału.

„Kłujący problem”

Niewłaściwa segregacja odpadów medycznych stanowi potencjalne zagrożenie dla życia i zdrowia wszystkich osób, które mają z nimi styczność. Zwłaszcza są to osoby odpowiedzialne za zbieranie tych odpadów na terenie jednostek medycznych. Dokonują tego najczęściej firmy zewnętrzne, oferujące usługi w zakresie sprzątania pomieszczeń.

Z danych uzyskanych w trakcie kontroli Państwowej Inspekcji Pracy oraz informacji od zakładów pracy zajmujących się segregacją odpadów medycznych i ich utylizacją wynika, że często zdarzają się tam wypadki związane z zakłuciem igłami lekarskimi i innym osprzętem medycznym, z powodu niewłaściwego ich gromadzenia.

Zużyte igły powinny być składowane w specjalnych pojemnikach z twardego plastiku, a następnie umieszczane w workach na odpady medyczne, które są odbierane przez firmy zajmujące się utylizacją takich odpadów. W rzeczywistości jednak wymagania nie zawsze są przestrzegane, a igły i inne ostre narzędzia medyczne składuje się w workach luzem, umieszcza w pojemnikach na odpady komunalne lub w workach przeznaczonych do gromadzenia odpadów segregowanych (plastik, szkło). Firmy odbierające odpady nie mogą odmówić odbioru niewłaściwie składowanego odpadu, a ich pracownicy, z uwagi na zagrożenie biologiczne i epidemiologiczne, nie mogą sprawdzać zawartości worków oraz sposobu składowania. Niewłaściwe składowanie uwidacznia się zwykle w momencie, gdy dochodzi do zakłucia czy zranienia. Dzieje się to w trakcie chwytania i przenoszenia worków oraz podczas segregacji odpadów. Pracownicy odbierający odpady ranią się w obrębie kończyn górnych (chwytanie worków) i kończyn dolnych (przenoszenie worków), natomiast osoby segregujące odpady w sortowniach doznają obrażeń w obrębie dłoni.

Skutki tego typu wypadków mogą się okazać tragiczne dla poszkodowanych, a ewentualna choroba zakaźna (żółtaczka, HIV itp.) pojawia się dopiero po jakimś czasie od wypadku. Jeżeli poszkodowany zgłosi pracodawcy fakt zakłucia, wdrażane jest zwykle leczenie mające na celu zapobieżenie rozwojowi choroby zakaźnej. Niestety jest ono uciążliwe dla poszkodowanych i bardzo kosztowne. Wielu poszkodowanych nie zgłasza zakłucia, co może skutkować rozwojem choroby i zakażeniem innych osób w otoczeniu. Dodatkowo opóźnienie w zgłoszeniu podejrzenia choroby zawodowej może rodzić przeszkody natury formalnej.

Skala chorób związanych z tym zagrożeniem nie jest znana, natomiast w jednej z firm zajmujących się utylizacją odpadów medycznych występuje wysoki odsetek wypadków związanych z zakłuciami (9 wypadków na około 20 zatrudnionych na stanowisku pracy, w latach 2012-2016).

 (fragment materiału zaczerpnięty z Miesięcznika Państwowej Inspekcji Pracy nr 3/2019)

Należy pamiętać, że odbiór odpadów medycznych polega na odebraniu odpadów, które są posegregowane. Worki muszą być koniecznie szczelnie zamknięte, a także posiadać opis tego, co zawierają, czyli kod odpadów. Dodatkowo, na każdym worku muszą znaleźć się informacje na temat miejsca ich powstania, daty oraz adresu placówki medycznej. Jest to obwiązek każdego podmiotu medycznego.

Trzeba też mieć na uwadze społeczny wymiar zjawiska. Odpady tego typu nie mogą być gromadzone w pojemnikach ustawionych w miejscach dostępnych dla obywatela z uwagi na zagrożenie epidemiologiczne, a jednak trafiają niezabezpieczone do pojemników na odpady komunalne i odpady segregowane, a także do ogólnodostępnych koszy na śmieci lub zbiorników.

Podstawa prawna:

  1. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2014 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. poz. 1923);
  2. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 5 października 2017 r. w sprawie szczegółowego sposobu postępowania z odpadami medycznymi (Dz. U. poz. 1975).

Źródła pomocnicze:

  1. www.pip.gov.pl

Komentarze (1)

Sandra

wrz 14, 2022 at 9:25 AM Reply

Mam pytanie, jak segregować kroplówkę oraz aparat do przetaczania płynów po odłączeniu pacjenta? Czy butelkę należy rozłączać od aparatu czy wyrzucić całość do czerwonego worka?

Skomentuj