Co zmieni się w okresowych szkoleniach BHP?

Wielkimi krokami zbliża się wejście w życie tzw. Pakietu MŚP, który to m.in. zniesie obowiązek przeprowadzenia okresowych szkoleń BHP dla niektórych grup pracowników administracyjno-biurowych.

Projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu wprowadzenia uproszczeń dla przedsiębiorców w prawie podatkowym i gospodarczym czyli tzw. Pakiet MŚP wprowadza zmiany m.in. w podatku dochodowym, Ordynacji podatkowej, ustawie o rachunkowości, kodeksie cywilnym, kodeksie spółek handlowych, VAT, a także w Kodeksie pracy. Dla osób zajmujących się bezpieczeństwem i higieną pracy szczególne znaczenie będą miały dwie planowe zmiany które dotyczą:

1. Ograniczenia obowiązku przeprowadzania szkoleń okresowych BHP dla niektórych pracowników;
2. Zwiększenie możliwości pełnienia zadań służby BHP przez pracodawcę zatrudniającego do 50 pracowników.

Proponowane zmiany przepisów Kodeksu pracy dotyczą zniesienia obowiązku zapewnienia szkoleń okresowych pracowników zatrudnionych na stanowiskach administracyjno-biurowych w zakładach pracy, w których przeważający rodzaj działalności znajduje się w grupie dla której ustalono nie wyższą niż trzecią kategorię ryzyka, w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

Zmiana obowiązku przeprowadzania szkoleń okresowych dotyczy poniższych 18 grup działalności:

Lp.	Grupy działalności	Liczba pracodawców*	Liczba zatrudnionych wraz z pracodawcą*
1.	Produkcja odzieży	6 181	88 289
2.	Produkcja skór i wyrobów ze skór wyprawionych	1 463	27 671
3.	Handel hurtowy i detaliczny pojazdami samochodowymi: naprawa pojazdów samochodowych	33 414	231 877
4.	Handel hurtowy, z wyłączeniem handlu pojazdami samochodowymi	58 833	724 692
5.	Handel detaliczny, z wyłączeniem handlu detalicznego pojazdami samochodowymi	108 085	1 097 699
6.	Transport lotniczy	68	4 244
7.	Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi	29 887	301 039
8.	Informacja i komunikacja	14 604	296 408
9.	Działalność finansowa i ubezpieczeniowa	12 896	357 991
10.	Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości	14 922	182 138
11.	Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna	58 479	535 041
12.	Działalność organizatorów turystyki, pośredników i agentów turystycznych oraz pozostała działalność usługowa w zakresie rezerwacji i działalności z nią związane oraz pozostała działalność usługowa w zakresie rezerwacji i działalności z nią związane	2 216	17 096
13.	Działalność detektywistyczna i ochroniarska	2 376	218 166
14.	Działalność związana z administracyjną obsługą biura i pozostała działalność wspomagająca prowadzenie działalności gospodarczej	3 459	77 736
15.	Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne, organizacje i zespoły eksterytorialne	6 943	1 129 727
16.	Edukacja	34 001	1 150 252
17.	Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją	10 940	173 715
18.	Pozostała działalność usługowa, gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby	40 348	286 512

*Dane o płatnikach składek prowadzących działalność w wybranych grupach działalności. Dane z bazy ZUS (stan na 30 czerwca 2017 r.)

Analizując powyższe zestawienie okresowym szkoleniom z zakresu bhp przestanie podlegać około 2,5 – 3 mln pracowników. Dodatkowo uwzględniając dane z Rocznika Statycznego GUS za 2016 rok, który to podaje liczbę zatrudnionych na podstawie stosunku  pracy (11,176 mln), zwolnienie ze szkoleń okresowych w dziedzinie bhp obejmie 20% pracowników w Polsce.

Drugą ważną zmianą  jest zwiększenie możliwości pełnienia zadań służby BHP przez pracodawcę zatrudniającego do 50 pracowników i zakwalifikowanego do nie wyższej kategorii ryzyka niż trzecia w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym, z obecnego limitu 20 pracowników.

To, czy w firmie istniej konieczność utworzenia służby BHP, zależy od liczby zatrudnionych.

Zgodnie z art. 237 ¹¹ § 1 Kodeksu pracy, pracodawca zatrudniający więcej niż 100 pracowników tworzy służbę bezpieczeństwa i higieny pracy zwaną dalej „służbą bhp”, pełniącą funkcje doradcze i kontrolne w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, zaś pracodawca zatrudniający do 100 pracowników ma także możliwość powierzenia wykonywania zadań służby bhp pracownikowi zatrudnionemu przy innej pracy.

Pracodawca posiadający ukończone szkolenie niezbędne do wykonywania zadań służby bhp może sam wykonywać zadania tej służby, jeżeli:

1. zatrudnia do 10 pracowników albo
2. zatrudnia do 20 pracowników i jest zakwalifikowany do grupy działalności, dla której ustalono nie wyższą niż trzecia kategorię ryzyka w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

Konstrukcja przepisu umożliwia więc pracodawcy zatrudniającemu od 21 do 50 pracowników wykonywanie zadań służby bhp – nawet wtedy, gdy pracodawca spełnia wymogi kwalifikacyjne dla pełnienia tej służby.

Opinie na temat zmian w przepisach BHP

Obecnie projekt ustawy znajduje się w Sejmie. W trakcie całej ścieżki legislacyjnej, wiele organów, instytucji, organizacji itp. zgłaszało uwagi do opisywanych zmian. Część opowiadała się za niewprowadzaniem nowych przepisów w ogóle, tak jak np.:   

• Główny Inspektor Pracy

Zniesienie obowiązku szkolenia okresowego pracowników administracyjnobiurowych spowoduje, że niektóre grupy zawodowe, np. nauczyciele, pracownicy banków, placówek kulturalnych zostaną pozbawieni możliwości doskonalenia umiejętności bezpiecznego i higienicznego wykonywania swojej pracy, co może mieć niekorzystny wpływ na ich stan zdrowia. Należy podkreślić, że na przygotowanie pracowników administracyjno-biurowych do wykonywania pracy w sposób zgodny z przepisami i zasadami bhp przewidziano (w rozporządzeniu w sprawie szkolenia w dziedzinie bhp) zaledwie 2 godziny lekcyjne w ramach szkolenia wstępnego (instruktażu stanowiskowego). Po wprowadzeniu nowelizacji przepisów tylko wówczas pracownicy otrzymają informacje, które są kluczowe dla ograniczania niekorzystnego wpływu czynników szkodliwych i uciążliwych na ich zdrowie. Wprowadzenie nowych rozwiązań prawnych rodzi obawę o wzrost liczby rejestrowanych w Polsce wypadków przy pracy. (…) Reasumując – Państwowa Inspekcja Pracy opowiada się za utrzymaniem obowiązku zapewnienia przez pracodawców szkolenia okresowego w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy dla pracowników zatrudnionych na stanowiskach administracyjno-biurowych. Racjonalizacja kosztów ponoszonych przez pracodawców na organizację szkoleń okresowych nie może przekreślać konieczności organizowania bezpiecznej pracy w sposób wymagany prawem. Kluczowe dla zapewnienia bezpieczeństwa pracy i zachowania jak najdłużej wysokiego poziomu zdrowia pracowników są profilaktyczne badania lekarskie i szkolenia – wstępne oraz okresowe.

• Centralny Instytut Ochrony Pracy – CIOP

Pragniemy zwrócić uwagę na niekorzystne – zarówno dla pracowników, jak i dla pracodawców – skutki propozycji zawartej w art. 1 ust. 1 projektu ustawy, według której z obowiązku odbywania okresowych szkoleń z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy wyłączeni mają być pracownicy administracyjno – biurowi w zakładach pracy zakwalifikowanych do nie wyższej niż trzeciej kategorii ryzyka w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, a także na wątpliwości co do zasadności różnego traktowania pracowników administracyjno – biurowych w różnych grupach przedsiębiorstw. Przyjęcie takiego rozwiązania narusza trzy przesłanki systemu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w środowisku pracy. Po pierwsze, pracownicy administracyjno-biurowi pełnią z zasady w różnym zakresie rolę kierowniczą w stosunku do załóg i odpowiadają za ich bezpieczeństwo. Muszą więc mieć wiedzę o podstawowych zagrożeniach i sposobach ograniczania ich niekorzystnych skutków. Ponadto w sytuacjach kryzysowych to oni organizują pomoc czy ewakuację personelu. Po drugie, pracownicy administracyjno-biurowi sami stanowią grupę narażoną na dwa podstawowe zagrożenia we współczesnym świecie pracy. Są to zmiany mięśniowo-szkieletowe oraz stres. Dotyczy to przede wszystkim pracowników  banków, instytucji ubezpieczeniowych, czy administracji państwowej. Oba wyżej wymienione czynniki ryzyka generują długotrwałą absencję chorobową, a także wpływają na wcześniejsze zakończenie aktywności zawodowej. Ponieważ w odróżnieniu od szkodliwych czynników chemicznych i fizycznych, nie mogą one być określone ilościowo, więc nie wpływają też na kategorię ryzyka. Po trzecie, należy zauważyć, że zniesienie obowiązku szkoleń okresowych może powodować niekorzystne skutki dla pracodawców, którzy ze względu na roszczenia odszkodowawcze związane z utratą zdrowia muszą udowodnić, że poszkodowanemu pracownikowi zostały przekazane wszystkie niezbędne informacje na temat bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w pracy. Przeprowadzenie szkolenia okresowego stanowi dowód przekazania informacji o zagrożeniach zawodowych.