Czy zawał serca można uznać za wypadek przy pracy?

Czy zawał serca w trakcie wykonywania obowiązków służbowych może zostać uznany za wypadek przy pracy?

Przyczyny wypadków przy pracy mogą być różne. Nie da się jednoznacznie stwierdzić, bez właściwego postępowania powypadkowego, czy dane zdarzenie było faktycznie wypadkiem przy pracy. Ma to o tyle znaczenie, że tylko zdarzenie uznane za wypadek przy pracy stanowi podstawę do wypłaty świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego. 

Aby móc zakwalifikować dane zdarzenie jako wypadek przy pracy muszą być spełnione wszystkie wymienione przesłanki:

  • zdarzenie jest nagłe,
  • zdarzenie spowodowane jest przyczyną zewnętrzną,
  • zdarzenie związane jest z określonym działaniem (wykonywaną pracą, wykonywaną umową, prowadzoną działalnością itp.).

Dochodzi tu także skutek w postaci urazu lub śmierci.

Jeżeli mówimy o wypadku przy pracy to wszystkie wymienione powyżej przesłanki muszą zostać spełnione. W innym przypadku, brak chociażby jednej z nich dyskwalifikuje dane zdarzenie jako wypadek przy pracy i przesądza o braku prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego.

Zasadniczą kwestią rozpatrywania zawału serca jako wypadek przy pracy jest spełnienie przesłanki dotyczącej przyczyny zewnętrznej wypadku. W orzecznictwie sądowym została wypracowana ogólna zasada, w myśl której zewnętrzną przyczyna sprawczą wypadku przy pracy może być każdy czynnik pochodzący spoza organizmu poszkodowanego – zdolny w istniejących warunkach – wywołać szkodliwe skutki, w tym pogorszyć stan zdrowia pracownika dotkniętego już schorzeniem samoistnym.

 O ile spełnienie pozostałych przesłanek nie budzi większych wątpliwości, to przesłanka przyczyny zewnętrznej w kontekście zawału serca może podlegać dyskusji.

Zawał serca jest to uszkodzenie mięśnia sercowego w wyniku jego niedotlenienia np. gdy skrzep tamuje przepływ krwi do jakiejś części serca.

Objawami zawału serca są:

  • ból za mostkiem lub w okolicy serca, często promieniujący do lewego barku i ręki,
  • bladość,
  • uczucie lęku,
  • zimne poty,
  • mogą wystąpić trudności w oddychaniu i zaburzeniu rytmu serca.

Zawał może wystąpić podczas spoczynku, jak i podczas aktywności.

Problem zakwalifikowania zawału serca w czasie pracy jako wypadek przy pracy wynika z faktu, że proces prowadzący do takiego stanu zachodzi wewnątrz ludzkiego organizmu, dlatego trudnością jest tu doszukiwanie się przyczyny zewnętrznej. Jednak niektóre sytuacje w pracy mogą przyczynić się do wystąpienia zawału, a wręcz go nawet wywołać.

Pracownik wykonujący zwykłe czynności w swojej pracy, bez nadmiernego wysiłku i bez przeżyć emocjonalnych, który doznał zawału serca w czasie i miejscu wykonywania zatrudnienia, nie będzie mógł starać się o uznanie tego zdarzenia jako wypadek przy pracy.

Natomiast w przypadkach takich jak: nadmierny wysiłek fizyczny, nietypowe przeżycia wewnętrzne –  nadmierny stres, uraz psychiczny, które to okoliczności mają związek z pracą, będzie można starać się uznać je za przyczynę zewnętrzną wypadku. Potwierdzeniem tego może być orzecznictwo, któremu przyjrzymy się bliżej.

Zawał serca może być uznany za wypadek przy pracy […], jeżeli został spowodowany silnym przeżyciem psychicznym pracownika wskutek nawarstwienia się szczególnie krzywdzących go okoliczności mających związek z pracą.

Wyrok SN z dn. 12.12.1979r., III PRN 53/79, (niepublikowany)

Stres związany z wykonywaniem obowiązków pracowniczych jest cechą tych obowiązków i nie może być uznany za przyczynę zewnętrzną zawału serca […], chyba że jego gwałtowny charakter jest wynikiem rażąco nietypowych warunków pracy.

Wyrok SN z dnia 16.12.1997r., III UKN 407/97, OSNAP 1998/21/644

Praca świadczona przez kilka tygodni z ewidentnym naruszaniem przez pracodawcę przepisów o czasie pracy […] może stanowić przyczynę zewnętrzną doznanego przez pracownika zawału serca jako wypadku przy pracy […].

Wyrok SN z dnia 1.12.2000 r., II UKN 107/00, OSNAPIUS 2002/14/342

Zewnętrzną przyczyną zdarzenia (zawału serca), będącego wypadkiem przy pracy, może być wykonywanie pracy w normalnych warunkach, jeśli ze względu na stan zdrowia pracownika powodowały one nadmierne obciążenie jego organizmu.

Wyrok SN z dnia 24.11.2010 r., I UK 181/10

Orzecznictwo wykazuje także, zdarzenia i sytuacje, które na pewno nie będą kwalifikowały zawału serca jako wypadek przy pracy.

Występowanie w grudniu przejawów zimowej pogody (śnieg, mróz, lód, śliska nawierzchnia itp.) jest zjawiskiem typowym w polskiej strefie klimatycznej, więc stres pracownika dojeżdżającego do pracy środkiem komunikacji publicznej związany z przemieszczeniem się z domu do przystanku autobusowego nie może być kwalifikowany jako współistotna zewnętrzna przyczyna zawału serca doznanego w trakcie odbywania drogi do pracy.   

Wyrok SN z dn. 9.02.2005 r., III UK 192/04, MOPR 2005/11/19

W zakwalifikowaniu zawału serca jako wypadek przy pracy należy podjąć odpowiednie działania. W pierwszej kolejności należy zgłosić pracodawcy, że do zawału doszło przy pracy i że był on przyczynowo-skutkowo związany z wykonywanymi  obowiązkami służbowymi. Pracodawca ma obowiązek powołania zespołu powypadkowego, którego zadaniem jest zbadanie i ustalenie okoliczności wypadku, sporządzenie dokumentacji powypadkowej oraz wydanie jej poszkodowanemu w terminie dwóch tygodni od dnia zgłoszenia. Niestety zarówno pracodawca, jaki i powołany zespół nie są lekarzami, dlatego trudno będzie im ustalić czy zawał rzeczywiście był wywołany przyczyna zewnętrzną, a tym samym czy można uznać go za wypadek przy pracy. Członkowie zespołu powinni wystąpić z prośbą o opinię w tej sprawie do podmiotu leczniczego lub do konkretnego lekarza, który udzielał osobie poszkodowanej świadczeń medycznych. Skorzystanie z możliwości zaczerpnięcia opinii lekarza, a w razie potrzeby także opinii innych specjalistów, jest jednym z uprawnień zespołu powypadkowego.

Jeżeli natomiast zespół powypadkowy uzna w sporządzonej dokumentacji, że zawał nie był wywołany przyczyną zewnętrzną, poszkodowany może wnieść zastrzeżenia do protokołu powypadkowego, a następnie odwołać się do Sądu Pracy. Pracownik poszkodowany musi wnieść powództwo o ustalenie, że zdarzenie jakim był zawał serca jest w istocie wypadkiem przy pracy, gdyż miał związek z pracą i że zostały spełnione przesłanki ustawowe takiego wypadku. W takiej sytuacji sąd po przeprowadzeniu postępowania i zapoznaniu się ze wszystkimi okolicznościami wypadku, a także z opinią biegłych lekarzy rozstrzygnie sprawę.

Odpowiadając na pytanie zadane na początku artykułu – czy zawał serca można uznać jako wpadek przy pracy? – to odpowiedź nie jest jednoznaczna. Jeżeli pracownik w dniu zawału wykonywał zwykłe, typowe dla jego pracy obowiązki, które stanowiły rutynowe czynności, to nie można ich uznać za przyczynę zewnętrzną wypadku. Tylko wystąpienie sytuacji nadzwyczajnych związanych z pracą, a często także wynikłe z nadużywania praw pracowników przez pracodawcę, może stanowić przyczynę zewnętrzną zawału.

Skomentuj