Czynniki szkodliwe w środowisku pracy

Człowiek w trakcie pracy może być narażony na czynniki fizyczne, chemiczne i biologiczne oraz psychofizyczne. Pomiary czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy. Kiedy i z jaką częstotliwością je wykonywać?

Zgodnie z rozporządzeniem MZ z dnia 2 lutego 2011 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. Nr 33, poz. 166) pracodawca wskazuje czynniki szkodliwe dla zdrowia w środowisku pracy, dla których wykonuje się badania i pomiary, po przeprowadzeniu rozpoznania źródeł ich emisji oraz warunków wykonywania pracy, które mają wpływ na poziom stężeń lub natężeń tych czynników lub na poziom narażenia na oddziaływanie tych czynników, ze szczególnym uwzględnieniem:

1) rodzaju tych czynników oraz ich właściwości;

2) procesów technologicznych i ich parametrów;

3) wyposażenia technicznego, w tym maszyn, urządzeń, instalacji i narzędzi, które mogą być źródłem emisji czynników szkodliwych dla zdrowia, z uwzględnieniem wyników pomiarów tej emisji dostarczanych przez producentów;

4) środków ochrony zbiorowej i danych dotyczących ich użytkowania;

5) organizacji pracy i sposobu wykonywania pracy;

6) rzeczywistego czasu narażenia na oddziaływanie czynników szkodliwych dla zdrowia, z uwzględnieniem obowiązującego u pracodawcy systemu i rozkładu czasu pracy.

Badania i pomiary wykonuje się z częstotliwością przedstawioną w poniższej tabeli.

Czynnik szkodliwy	Częstotliwość co najmniej	Wynik ostatniego badania i pomiaru
czynnik chemiczny lub pył (z wyjątkiem czynnika o działaniu rakotwórczym lub mutagennym)	raz na dwa lata	stężenie powyżej 0,1 do 0,5 wartości NDS
	raz w roku	stężenie powyżej 0,5 wartości NDS
czynnik o działaniu rakotwórczym lub mutagennym	raz na 6 miesięcy	stężenie powyżej 0,1 do 0,5 wartości NDS
	raz na 3 miesiące	stężenie powyżej 0,5 wartości NDS
pył zawierający azbest	raz na 3 miesiące a)	bez względu na wynik
promieniowanie optyczne nielaserowe	raz na dwa lata	poziom ekspozycji powyżej 0,4 do 0,7 wartości maksymalnej dopuszczalnej ekspozycji (MDE)
	raz w roku	poziom ekspozycji powyżej 0,7 wartości MDE
promieniowanie optyczne laserowe	raz na dwa lata	poziom ekspozycji powyżej 0,4 do 0,8 wartości MDE
	raz w roku	poziom ekspozycji powyżej 0,8 wartości MDE
pola lub promieniowanie elektromagnetyczne o częstotliwości 0 Hz–300 GHz	raz na dwa lata	stwierdzono występowanie tylko strefy pośredniej
	raz w roku	stwierdzono występowanie również strefy zagrożenia albo strefy zagrożenia i strefy niebezpiecznej
mikroklimat zimny lub gorący	raz w rokub)	występowanie mikroklimatu
czynnik fizyczny (hałas, hałas ultradźwiękowy, drgania mechaniczne działające na organizm człowieka przez kończyny górne lub drgania mechaniczne o ogólnym działaniu na organizm człowieka)	raz na dwa lata	natężenie czynnika powyżej 0,2 do 0,5 wartości NDN
	raz w roku	natężenie czynnika powyżej 0,5 wartości NDN

^a) Jeżeli wyniki dwóch ostatnich badań i pomiarów nie przekroczyły 0,5 wartości NDS, częstotliwość ta może być zmniejszona do raz na 6 miesięcy.

^b) Jeżeli podczas dwóch ostatnich badań wartości wskaźników mikroklimatu nie przekraczały wartości dopuszczalnych dla 8-godzinnego dobowego wymiaru czasu pracy można wykonywać je raz na dwa lata.

Można odstąpić od badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia jeżeli wyniki dwóch ostatnich badań i pomiarów:

1) czynników chemicznych lub pyłów wykonanych w odstępie co najmniej 2 lat (dla czynników rakotwórczych lub mutagennych – 6 miesięcy) nie przekroczyły 0,1 wartości NDS,

2) promieniowania optycznego nielaserowego lub laserowego wykonanych w odstępie 2 lat – poziom ekspozycji nie przekraczał wartości 0,4 MDE,

3) pól lub promieniowania elektromagnetycznego wykonanych w odstępie 2 lat – nie stwierdzono występowania stref ochronnych w miejscach wykonywania pracy,

4) hałasu lub drgań mechanicznych wykonanych w odstępie 2 lat – natężenie czynnika nie przekraczało 0,2 wartości NDN

Badania i pomiary chemicznych i fizycznych czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy wykonuje się każdorazowo, jeżeli nastąpiły zmiany w wyposażeniu technicznym, w procesie technologicznym lub w warunkach wykonywania pracy, które mogły mieć wpływ na zmianę poziomu emisji, poziomu narażenia albo wystąpiły okoliczności, które uzasadniają ich ponowne wykonanie

W przypadku występowania w środowisku pracy szkodliwego dla zdrowia czynnika chemicznego, dla którego określono wartość najwyższego dopuszczalnego stężenia pułapowego, przeprowadza się pomiary ciągłe stężenia tego czynnika.

Pracodawca niezwłocznie informuje pracowników narażonych na oddziaływanie czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy o aktualnych wynikach badań i pomiarów oraz udostępnia im te wyniki i wyjaśnia ich znaczenie.

Pracodawca rejestruje wyniki wykonywanych badań i pomiarów, wpisując je na bieżąco do rejestru czynników szkodliwych dla zdrowia występujących na stanowisku pracy oraz do kart badań i pomiarów.

Pracodawca prowadzi na bieżąco rejestr czynników szkodliwych dla zdrowia występujących na stanowisku pracy, zwany dalej „rejestrem”, którego wzór określa załącznik nr 1 do rozporządzenia.

Pracodawca wpisuje na bieżąco wyniki badań i pomiarów czynnika szkodliwego dla zdrowia do karty badań i pomiarów, zwanej dalej „kartą”, której wzór określa załącznik nr 2 do rozporządzenia.

W przypadku likwidacji zakładu pracy, pracodawca niezwłocznie przekazuje rejestr oraz kartę właściwemu miejscowo państwowemu inspektorowi sanitarnemu.

Rejestry oraz karty należy przechowywać przez okres 40 lat od daty ostatniego wpisu.