Czynniki wpływające na sprawną i wydajną pracę

Efektywność i jakość naszej pracy zależy od wielu czynników. Na niektóre czynniki możemy wpływać sami, o innych natomiast może decydować nasz pracodawca lub przełożony.

Do czynników które mogą wpływać na naszą sprawną i efektywna pracę zaliczyć możemy:

• stosunki interpersonalne w pracy,
• oświetlenie miejsca pracy i kolorystyka,
• warunki mikroklimatyczne,
• ochronę pracy,
• warunki akustyczne (hałas i wibracje),
• czystość i estetyka pomieszczenia,
• instrukcję pracy,
• sprawność obsługi stanowiska pracy.

Stosunki interpersonalne (międzyludzkie) odgrywają ważną role w kształtowaniu atmosfery w pracy. Chodzi tu przede wszystkim o wzajemne nastawienie do siebie pracowników, przełożonego do podwładnych, stosunek do pracy, a także odpowiednią organizację pracy w otoczeniu stanowiska. Niewłaściwe kształtowanie się stosunków interpersonalnych, pomimo korzystnego układu pozostałych warunków, w znacznym stopniu obniża komfort pracy i zmniejsza jej wydajność.

Na wydajność pracy ma znaczny wpływ właściwe oświetlenie stanowiska pracy i odpowiednia kolorystyka otoczenia. Oświetlenie może być bezpośrednie, pośrednie lub mieszane, może również być ogólne i indywidualne (miejscowe) lub tylko indywidualne na poszczególnych stanowiskach pracy. Oświetlenie otoczenia powinno odpowiadać zarówno określonym wymaganiom wyznaczonym przez cechy fizjologiczne narządu wzroku, jaki i charakterowi wykonywanej pracy. Dawać ono powinno optymalną widoczność w wymaganym polu widzenia, nie rzucać odblasku i cienia oraz umożliwiać widzenie w barwach naturalnych. Oświetlenie indywidualne powinno zapewnić dokładną widoczność, a stopień jasności powinien być dostosowany do wykonywanej pracy, do jej potrzeb. Oświetlenie mieszane jest oświetleniem najodpowiedniejszym. Dobre oświetlenie pobudza do pracy, zwiększa spostrzegawczość, pewność działania, przyczynia się do utrzymania porządku i czystości, chroni wzrok pracownika przed przedwczesnym osłabieniem.

Duży wpływ na psychikę pracującego, a w konsekwencji i na wyniki jego pracy ma kolorystyka otoczenia – pomieszczeń, urządzeń i narzędzi. Odpowiednia kolorystyka (prawidłowy dobór barw) stwarza przyjemne wrażenia wzrokowe i poprawia samopoczucie oraz spostrzegawczość. Stwierdzono wielokrotnie, że pomalowanie ścian na kolor jasnozielony, niebieski lub szary, sufitu – na kolor biały lub lekko kremowy, podłóg – na jasnoszary lub jasnobrązowy, a maszyn i urządzeń na kolor perłowo-szary lub jasnobłękitny jest najkorzystniejsze. Dążąc do ograniczenia liczby wypadków przy pracy maluje się niektóre części maszyn na kolor czerwony i żółty. Niemniej ważny jest też właściwy dobór kolorów z wagi na estetykę wnętrz.

Warunki mikroklimatyczne, a więc dobre i systematyczne wietrzenie pomieszczeń, odpowiednia temperatura i wilgotność powietrza wpływają na gospodarkę cieplną organizmu człowieka, związane ściśle ze sprawnością psychofizyczną, zmniejszają zmęczenie pracownika. Temperatura otoczenia tylko nieznaczenie powinna różnić się od temperatury powierzchni skóry człowieka. Wzrost temperatury, nawet o kilka stopni w stosunku do pożądanej, powoduje spadek wydajności oraz jakości pracy. Ogólnie można stwierdzić, że im praca jest cięższa (w miarę wzrostu wydzielanej energii cieplnej przez pracownika), tym temperatura otoczenia powinna być niższa.

Ochrona pracy, a ściślej bezpieczeństwo i higiena pracy (bhp), na stanowisku pracy odgrywają ważna rolę, bowiem odczucie zagrożenia zdrowia czy życia wpływa negatywnie na samopoczucie pracownika i zarazem na jego wydajność pracy. Ochrona ta polega na odpowiednim zabezpieczeniu maszyn i pomieszczeń oraz na wyeliminowaniu innych okoliczności, które sprzyjają wypadkom przy pracy.

Z ochroną pracy, a ściślej z warunkami akustycznymi, wiążą się również zagadnienia hałasu i wibracji. Zarówno hałas, jak i wibracje – o coraz większych poziomach i wartościach drgań akustycznych związanych głównie z stosowaniem dużej liczby narzędzi, urządzeń, maszyn i różnego rodzaju środków transportu – stanowią już poważne zagrożenie dla zdrowia w środowisku pracy, odpoczynku i życia człowieka. Są one czynnikami powodującymi u ludzi m.in. zmiany fizjologiczne, wzrost napięcia mięśniowego, zaburzenia funkcji wydzielniczej i motorycznej żołądka, bóle w klatce piersiowej i jamie brzusznej, zmiany czynnościowe w mózgu, zaburzenia snu, zmiany w układach nerwowych, naczyniowym i ruchowym, bóle i zawroty głowy, zaburzenia wzroku, zaburzenia równowagi, podrażnienia i uszkodzenia słuchu, ogólne złe samopoczucie, a także choroby zawodowe, wypadki przy pracy i inne, co obniża wydajność pracy i przynosi straty materialne. Hałas wpływa także na dokładność i szybkość pracy. Dopuszczalne granice hałasu są różne w zależności od rodzaju pracy. Hałas o natężeniu powyżej 85 decybeli działa szkodliwie na psychikę człowieka, powyżej 100 – uszkadza organy słuchu. Ujemnym skutkom hałasu zapobiega się przez zmniejszenie natężenia jego źródła, zastosowanie izolacji akustycznej między stanowiskiem pracy, a źródłem hałasu bądź przez zastosowanie nakładek usznych przez pracowników.

Istotnym czynnikiem wpływającym na samopoczucie pracownika i jego przywiązanie do miejsca pracy jest utrzymanie czystości, porządku i estetyki zarówno stanowiska pracy, jak i otoczenia (podłóg, ścian, sufitów, okien, drzwi). Ładny wygląd miejsca pracy i otoczenia można uzyskać przez stosowanie elementów dekoracyjnych w postaci zieleni, obrazków, plakatów, rzeźb itp. Przy stanowisku pracy produkcyjnej lub usługowej powinny znajdować się przybory służące do robienia porządków i odpowiednie pojemniki na odpadki. Sprzątanie stanowiska pracy i pomieszczeń powinno być przeprowadzane codziennie, ponadto konieczne jest również dokonywanie okresowych porządków na większą skalę. Należy również zapewnić higieniczne warunku spożywania posiłków (w miejscach oddzielonych od stanowisk pracy). Czystość, estetyka i porządek na stanowisku pracy nie tylko pozwalają na wyeliminowanie niektórych czynników powodujących wypadki przy pracy i zagrożenia dla zdrowia, ale również świadczą o kulturze osobistej zarówno kierownictwa, jak i zatrudnionych pracowników.    

Jednym z istotnych elementów pomagających w przestrzeganiu ustalonej organizacji pracy na stanowisku jest instrukcja pracy. Zawiera ona ważne zalecenia dotyczące operatywnej pracy i obsługi miejsca pracy; służy do ujednolicania i normalizacji pracy przez formułowanie przepisów, określających czynności, które należy wykonać przed pracą, w czasie jej trwania i po zakończeniu pracy. Instrukcja powinna znajdować się na każdym stanowisku pracy, zwłaszcza pracy wytwórczej.

Sama obsługa i właściwe zaopatrzenie materialno-informacyjne stanowiska wynikają z konieczności sprawnego powiązania danego stanowiska pracy z innymi stanowiskami i jednostkami organizacyjnymi. Obsługa obejmuje między innymi takie czynności, jak: dostarczenie techniczno-technologicznej dokumentacji, przekazanie na stanowisko zadania do wykonania, zaopatrzenie w materiały i półfabrykaty, w pomoce warsztatowe, przygotowanie maszyny lub urządzenia do pracy, kontrola jakości i odbiór gotowej produkcji, wymiana narzędzi, zaopatrywanie w napoje, sprzątanie stanowiska itp.

Powyższe czynniki niewątpliwie wpływają na naszą produktywność, jednak w dużej mierze to od nas samych zależy czy odpowiednio zorganizujemy swój czas w pracy oraz wyeliminujemy elementy, które przeszkadzają nam w budowaniu efektywnej pracy.