Dyskryminacja ze względu na płeć – obecna?

Z dyskryminacją płciową możemy spotkać się zarówno wtedy gdy szukamy pracy jak i w trakcie trwania stosunku pracy. Chociaż dotyczyć może ona kobiet jak i mężczyzn, nie da się ukryć, że kobiety są bardziej na nią narażone

W ostatnich dziesięcioleciach status prawny kobiet w Europie bez wątpienia uległ poprawie, jednak efektywna równość kobiet i mężczyzn jest daleka od urzeczywistnienia. W wielu jeszcze dziedzinach utrzymują się luki ze względu na płeć i bariery strukturalne, które ograniczają kobiet i mężczyzn do ich tradycyjnych ról. Regularne monitorowanie i badania pokazują, że postęp w odniesieniu do uczestnictwa kobiet w życiu politycznym, dostępie do wymiaru sprawiedliwości oraz likwidacji szkodliwych stereotypów związanych z płcią jest obecny ale powolny. Przemoc wobec kobiet pozostaje jednym z najbardziej wyraźnych przejawów nierównych relacji władzy między kobietami i mężczyznami. Jest to zarówno naruszenie praw człowieka w stosunku do kobiet, jak również poważna przeszkoda dla równości płci.

Pojęcie dyskryminacji ze względu na płeć

Dyskryminacja ze względu na płeć to nierówne traktowanie kobiet lub mężczyzn ze względu na ich przynależność do danej płci, które nie jest uzasadnione obiektywnymi przesłankami. Dyskryminacja ze względu na płeć ma miejsce również w sytuacji, w której kobiety dyskryminują inne kobiety, a mężczyźni dyskryminują innych mężczyzn.

Z dyskryminacją bezpośrednią ze względu na płeć mamy do czynienia, gdy kobieta lub mężczyzna jest traktowana/y mniej korzystnie ze względu na swoją płeć niż jest, była lub byłaby traktowana inna osoba, o odmiennej płci, w porównywalnej sytuacji.

Dyskryminacja pośrednia natomiast polega na tym, że na skutek pozornie neutralnego postanowienia, zastosowanego kryterium lub podjętego działania występują lub mogłyby wystąpić niekorzystne dysproporcje lub szczególnie niekorzystna sytuacja dla kobiety lub mężczyzny ze względu na przynależność do określonej płci, chyba że postanowienie, kryterium lub działanie jest obiektywnie uzasadnione ze względu na zgodny z prawem cel, który ma być osiągnięty, a środki służące osiągnięciu tego celu są właściwe i konieczne.

Dyskryminacją ze względu na płeć jest m.in.:

  • stosowanie wobec kobiet przemocy fizycznej, psychicznej, ekonomicznej, motywowane przekonaniem o niższości tej płci,
  • ograniczenia w dostępie do awansu zawodowego, nieuzasadnione różnicowanie wynagrodzeń za pracę jednakowej wartości ze względu na płeć (np. w związku z urlopem macierzyńskim lub ojcowskim),
  • stosowanie nazw zawodów i stanowisk wyłącznie w formie żeńskiej lub męskiej mającej na celu dyskryminację jednej z płci,
  • odmowa zatrudnienia kobiety ze względu na możliwość zajścia w ciążę w okresie zatrudnienia;
  • przyznanie kobiecie niższego niż mężczyźnie wynagrodzenia za wykonanie pracy o tej samej wartości;
  • molestowanie seksualne w miejscu pracy przez przełożonego lub współpracownika.

Dyskryminacja ze względu na płeć może przejawiać się w formie mechanizmów dyskryminujących kobiety lub mężczyzn, jako całe grupy oraz w formie dyskryminacji konkretnej osoby ze względu na jej płeć.

Dyskryminacja ze względu na płeć związana jest ze stereotypami dotyczącymi płci, to znaczy uogólnionymi przekonaniami dotyczącymi tego, jakie są kobiety i jacy są mężczyźni. Posługiwanie się stereotypami w relacji z konkretną osobą jest niesprawiedliwe, może być również krzywdzące.

Dyskryminacją jest także wygłaszanie wszelkich generalizujących komentarzy i żartów opartych na stereotypach płci oraz ocenianie kobiet (i mężczyzn) przez pryzmat ich urody i publiczne komentarze na ten temat.

Dyskryminujący charakter mają również negatywne komentarze i złośliwości odnoszące się do specyfiki biologicznej kobiet lub mężczyzn i jej związków ze zdolnościami intelektualnymi.
Dyskryminujący charakter mają także wypowiedzi marginalizujące, lekceważące czy wyśmiewające problem przemocy wobec kobiet, molestowania seksualnego bądź dyskryminacji ze względu na płeć.

Przykłady dyskryminacji ze względu na płeć

  1. Niekorzystne ukształtowanie wynagrodzenia za pracę lub innych warunków zatrudnienia

Kobiety chętniej „wypychane” są na tzw. samozatrudnienie – zamiast zawierania umowy o pracę dającej określone korzyści i zabezpieczenia, zmusza się kobiety do założenia własnej firmy i wystawiania faktur za wykonaną pracę (lub prace na umowę zlecenie czy o dzieło; niekiedy pracodawca zawiera umowę o pracę na kwotę minimalną, a resztę wypłaca na podstawie umowy o dzieło). Zdarza się, że pracodawcy tłumaczą kobietom, że tak będzie lepiej dla samych zatrudnionych. ZUS często odmawia wypłaty zasiłku macierzyńskiego, gdy umowa o pracę została zawarta na krótko przed zajściem w ciążę lub przed porodem albo z firmą, z którą kobietę łączą stosunki rodzinne np. z firmą prowadzoną przez teściową lub siostrę. Często spotykane są też przypadki naruszenia prawa pracy na skutek korzystania z urlopu macierzyńskiego lub wychowawczego. Występują też przypadki dyskryminacji w zakresie możliwości korzystania z urlopu ojcowskiego

  1. Pominięcie przy awansowaniu lub przyznawaniu innych świadczeń związanych z pracą, pominięcie przy typowaniu do udziału w szkoleniach podnoszących kwalifikacje zawodowe.

Mniej chętnie niż mężczyźni zatrudniane są na stanowiskach menadżerskich.

  1. Domaganie się od kandydatki na pracownika zaświadczenia lekarskiego stwierdzającego, że kandydatka nie jest w ciąży lub odmowa zatrudnienia bezdzietnej mężatki w obawie, iż zdecyduje się na macierzyństwo, czego konsekwencją może być długa nieobecność w pracy.

Kobiety bardzo często podczas rozmowy kwalifikacyjnej pytane są o to, czy posiadają dzieci i czy planują dzieci. Informacja ta jest istotnym elementem branym pod uwagę przy podejmowaniu decyzji o zatrudnieniu. Rekrutujący nazywają to nawet „skuteczną rekrutacją”! Zdarzają się niekiedy drastyczne przypadki – zobowiązania kobiety w treści umowy o pracę, że nie zajdzie w ciążę w wyznaczonym okresie od zawarcia umowy, a jeśli mimo wszystko tak się zdarzy – zapłaci umowną karę w określonej wysokości! Niekiedy takie zobowiązanie nie jest treścią pisemnej umowy, lecz składane jest w formie ustnej. Zdarza się, że nawet jeżeli przyszły pracodawca, deklaruje, że nie jest to dla niego istotne, czy kobieta ma dziecko, czy nie, to zadaje takie pytanie by móc zatrudnić osobę nie posiadającą dzieci.

  1. Rozwiązanie stosunku pracy po urodzeniu przez kobietę dziecka.

Kobiety bardzo często są zwalniane z pracy po okresie urlopu macierzyńskiego lub wychowawczego, nie dopuszcza się ich w ogóle do pracy po zakończeniu tych urlopów.

  1. Kobiety są częstymi ofiarami mobbingu i molestowania seksualnego.

Przejawem dyskryminowania jest też zachęcanie innych do dyskryminacji ze względu na płeć, a także każde nieakceptowane zachowanie o charakterze seksualnym lub odnoszące się do płci pracownika, którego celem lub skutkiem jest naruszenie godności lub poniżenie albo upokorzenie drugiej osoby. Molestowanie seksualne może wyrażać się w konkretnych czynach, słowach oraz w tworzeniu bądź umożliwianiu powstawania nieprzyjemnej atmosfery o podtekście seksualnym. Molestować seksualnie mogą zarówno mężczyźni, jak i kobiety. Jednak zarówno ze względu na stereotypy płciowe, (według których to mężczyzna jest stroną inicjującą kontakty seksualne), jak i strukturę władzy (molestującym jest zazwyczaj ktoś na wyższym lub równorzędnym stanowisku), o wiele częściej jego ofiarą padają kobiety. Molestowanie przybiera czasem formę lekceważenia lub nadmiernej poufałości.

  1. Różnicowanie wynagrodzeń przy braku usprawiedliwionych obiektywnych przyczyn.

Dyskryminacja wobec płci niewątpliwie wynika z podłoża gospodarczego i politycznego, historycznie zakorzenionych barier związanych z nierównym podziałem władzy i zasobów między kobietami i mężczyznami. Przyczyną mogą być także utrzymujące się nadal stereotypy związane z płcią, które zakorzeniły się w funkcjonowaniu większości instytucji publicznych i prywatnych, ramach prawnych, a także w społecznej mentalności.

Pamiętać należy przede wszystkim, że wszelkiego rodzaju dyskryminacja jest zabroniona przez prawo, zarówno przez wewnętrzne ustawodawstwo polskie, jak i prawo międzynarodowe oraz system ochrony praw człowieka funkcjonujący w Unii Europejskiej.

Wszyscy są wobec prawa równi. Wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne. Nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny.

art. 32 Konstytucji RP

Źródła pomocnicze:

  1. www.siecrownosci.gov.pl

Skomentuj