Dźwigi budowlane – warunki użytkowania

Dźwigi, nazywane potocznie windami, stanowią bardzo szeroką grupę urządzeń technicznych zróżnicowaną pod względem konstrukcyjnym oraz ze względu na stosowany napęd i przeznaczenie.

Dźwigi budowlane służą do transportu pionowego w robotach budowlanych. Są to urządzenia przestawne, które montuje się na czas określony podczas wykonywania robót budowlanych przy wznoszeniu, remontach, konserwacji i wyposażaniu obiektów budowlanych. Prowadnice podstawy ładunkowej są pionowe, pochyłe lub krzywoliniowe, zaś położenie podstawy ładunkowej zapewnia poziome usytuowanie jej podłogi. Dźwigi budowlane stosowane do pionowego przemieszczania ludzi i ładunków nazywamy dźwigami osobowo-towarowymi, a wyłącznie ładunków – dźwigami towarowymi. Środki transportu pionowego, jakimi są dźwigi, dają wiele korzyści użytkownikom, m.in. umożliwiają realizację poszczególnych etapów budowy w planowanych terminach, zwiększają wydajność i oszczędzają czas, a więc zmniejszają koszty, zwiększają też bezpieczeństwo pracy na placach budów poprzez mechanizację oraz wyższe standardy socjalne pracy. Ścisłe przestrzeganie przepisów oraz zasad prawidłowej eksploatacji i konserwacji dźwigów ogranicza, a nawet może całkowicie wyeliminować awarie i nieszczęśliwe wypadki, jednak w praktyce dochodzi do tego typu zdarzeń. Eksploatacja dźwigów wiąże się z wieloma zagrożeniami. Dlatego też podlegają one dozorowi technicznemu. Dźwigi budowlane powinny być eksploatowane zgodnie z instrukcją eksploatacji i użytkowane zgodnie z przeznaczeniem. Eksploatujący (właściciel) powinien wyposażyć dźwig budowlany w stanowiskową instrukcję obsługi opracowaną na podstawie instrukcji eksploatacji i dostępną dla obsługującego. W celu zapewnienia bezpiecznej eksploatacji dźwigu budowlanego, eksploatujący jest zobowiązany zapewnić właściwą konserwację urządzenia zgodnie z wymaganiami załącznika nr 2 do rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 18.07.2001 r. w sprawie trybu sprawdzania kwalifikacji wymaganych przy obsłudze i konserwacji urządzeń technicznych (Dz. U. Nr 79, poz. 849), ze zmianą z dnia 20.02.2003 r. (Dz. U. Nr 50, poz. 426). Przeglądy konserwacyjne powinny być wykonywane nie rzadziej niż w terminach określonych w załączniku nr 2 do rozporządzenia Ministra Gospodarki Pracy i Polityki Społecznej  z dnia 29 października 2003 r. w sprawie warunków technicznych dozoru technicznego w zakresie eksploatacji niektórych urządzeń transportu bliskiego (Dz. U. Nr 193, poz. 1890), o ile wytwórca nie określił inaczej.

Eksploatujący powinien do każdego urządzenia założyć i przechowywać dziennik konserwacji prowadzony przez konserwującego, w którym odnotowuje wykonane czynności.

W przypadku urządzeń wyposażonych w aparaty elektryczne eksploatujący powinien zapewnić wykonanie:

a) pomiarów rezystancji izolacji:

– nie rzadziej niż raz w roku – dla urządzeń pracujących w pomieszczeniach lub strefach zagrożonych wybuchem, z wyziewami żrącymi, urządzeń pracujących na otwartym powietrzu;

– nie rzadziej niż raz na dwa lata dla urządzeń pracujących w warunkach innych niż podane w lit. a;

b) pomiarów rezystancji uziemień roboczych, o ile mają zastosowanie, oraz skuteczności ochrony przeciwporażeniowej:

– nie rzadziej niż raz w roku dla urządzeń pracujących na otwartym powietrzu lub w pomieszczeniach bardzo wilgotnych, gorących lub z wyziewami żrącymi;

– nie rzadziej niż raz na dwa lata dla urządzeń pracujących w warunkach innych niż wymienione w lit a.

Niezależnie od przypadków, o których mowa powyżej, pomiary powinny być wykonywane każdorazowo po wprowadzeniu zmian lub wykonywaniu prac w instalacji elektrycznej, przestawieniu i zmontowaniu urządzenia w nowym miejscu pracy oraz w przypadkach, gdy zachodzi podejrzenie, że stan izolacji lub ochrony przeciwporażeniowej uległy pogorszeniu lub wystąpiły uszkodzenia.

Dźwigi budowlane podlegają pod dyrektywę UE 95/16/WE Dźwigi (Lifts). Wdrożenie do prawa polskiego nastąpiło poprzez rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 8 grudnia 2005 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla dźwigów i ich elementów bezpieczeństwa (Dz. Nr 263, poz. 2198), ze zmianą opublikowaną w Dz. U. z 2008 r. Nr 203, poz. 1270, która uwzględnia zmiany wprowadzone dyrektywą 2006/42/WE i obowiązuje od 29 grudnia 2009 r.

Uwaga:

W specyfikacjach technicznych do dobrowolnego stosowania PN-EN 81-1 i PN-EN 81-2 oraz PN-EN 81-80 wdrożono:

– 95/216/WE: Zalecenie Komisji z 8 czerwca 1995 r. w sprawie poprawy bezpieczeństwa dźwigów istniejących (Dz. Urz. WE L 134 z 20.06.1995),

– 95/216/EC: Commission Recommendation of 8 June 1995 concerning improvement of safety of existing lifts.

Z dniem 20 kwietnia 2016 r. dyrektywa 95/16/WE zostanie zastąpiona dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/33/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich dotyczących dźwigów i elementów bezpieczeństwa do dźwigów (Dz. U. L 96 z 29/03/2014, str. 251-308).