Eksploatacja czy dozór?

Częsty dylemat służb pracowniczych odpowiedzialnych za właściwe zakwalifikowanie pracownika do egzaminu kwalifikacyjnego dotyczy wyboru: „eksploatacyjne czy dozorowe ?”

Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 28 kwietnia 2003 r. w sprawie szczegółowych zasad stwierdzania posiadania kwalifikacji przez osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci (Dz. U. poz. 828, z późn.zm.), określa m.in. rodzaje prac i stanowisk, przy których eksploatacji wymagane jest posiadanie świadectw kwalifikacyjnych.

Stanowiska pracy podzielono na dwie grupy:

• stanowisko EKSPLOATACJI,
• stanowisko DOZORU.

Stanowiska EKSPLOATACJI to takie, na których wykonuje się prace związane z montażem urządzeń, instalacji i sieci, a następnie ich obsługą w codziennym zaplanowanym procesie pacy. Prace eksploatacyjne to również utrzymanie właściwego stanu technicznego poprzez konserwację i remonty tych urządzeń oraz wykonywanie prac kontrolnych i pomiarowych. Takie osoby powinny posiadać kwalifikacje potwierdzone świadectwem kwalifikacyjnym tzw. eksploatacyjnym.

Stanowiska DOZORU to takie, na których zatrudnione są osoby kierujące i sprawujące nadzór nad czynnościami innych osób, które wykonują typowe prace eksploatacyjne. To również stanowiska pracowników technicznych sprawujących nadzór nad eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci. Takie osoby powinny posiadać kwalifikacje potwierdzone świadectwem kwalifikacyjnym tzw. dozorowym.

Należy pamiętać, że niektóre osoby sprawujące nadzór nad pracą innych, wykonują w ramach prac eksploatacyjnych typowe czynności jak na stanowiskach eksploatacji. W takim przypadku te osoby powinny posiadać kwalifikacje potwierdzone świadectwem kwalifikacyjnym zarówno dozorowym jak i eksploatacyjnym.

Rozporządzenie określa również rodzaje prac, przy wykonywaniu których niezbędne jest potwierdzenie kwalifikacji:

• obsługa – to wszystkie czynności wykonywane podczas codziennej pracy, mające wpływ na zmiany parametrów pracy obsługiwanych urządzeń, instalacji i sieci z zachowaniem zasad bezpieczeństwa i wymagań ochrony środowiska,
• konserwacja – to wszystkie czynności związane z zabezpieczeniem i utrzymaniem należytego stanu technicznego urządzeń, instalacji i sieci,
• remonty – to wszystkie czynności związane z usuwaniem usterek i uszkodzeń urządzeń, instalacji i sieci w celu doprowadzenia ich do wymaganego stanu technicznego,
• montaż – to wszystkie czynności niezbędne podczas instalowania i przyłączania urządzeń, instalacji i sieci,
• prace kontrolno-pomiarowe – to wszystkie czynności niezbędne do dokonania oceny stanu technicznego, parametrów eksploatacyjnych, jakości regulacji i sprawności energetycznej urządzeń, instalacji i sieci.

Mając już wiedzę na temat podziału stanowisk i rodzaju prac, możemy prawidłowo wnioskować o sprawdzenie kwalifikacji. Wnioskujemy sami lub pracodawca, u którego jesteśmy zatrudnieni. Wniosek o sprawdzenie kwalifikacji powinien zawierać:

• imię i nazwisko osoby ubiegającej się o sprawdzenie posiadanych kwalifikacji;
• datę i miejsce urodzenia;
• numer PESEL albo rodzaj i numer dokumentu tożsamości obcokrajowca;
• adres miejsca zamieszkania;
• informacje dotyczące:
  • wykształcenia,
  • przebiegu pracy zawodowej,
  • wykonywanego zawodu,
  • rodzaju i zakresu wnioskowanych uprawnień (obsługa, konserwacja, remonty, montaż, kontrolno-pomiarowe);
• nazwę i adres pracodawcy.

Do wniosku należy dołączyć:

• wykaz posiadanych świadectw kwalifikacyjnych;
• potwierdzenie uiszczenia opłaty, o której mowa w art. 54 ust. 4 ustawy z dnia 10

kwietnia 1997 r. ‒ Prawo energetyczne.

Osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci, w celu uzyskania potwierdzenia posiadanych kwalifikacji na stanowiskach eksploatacji, powinny wykazać się wiedzą z zakresu:

1. Zasad budowy, działania oraz warunków technicznych obsługi urządzeń, instalacji i sieci,
2. Zasad eksploatacji oraz instrukcji eksploatacji urządzeń, instalacji i sieci,
3. Zasad i warunków wykonywania prac kontrolno-pomiarowych i montażowych,
4. Zasad i wymagań bezpieczeństwa pracy i ochrony przeciwpożarowej oraz umiejętności udzielania pierwszej pomocy,
5. Instrukcji postępowania w razie awarii, pożaru lub innego zagrożenia bezpieczeństwa obsługi urządzeń lub zagrożenia życia, zdrowia i środowiska.

Osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci, w celu uzyskania potwierdzenia posiadanych kwalifikacji na stanowiskach dozoru, powinny wykazać się wiedzą z zakresu:

1. Przepisów dotyczących przyłączania urządzeń i instalacji do sieci, dostarczania paliw i energii oraz prowadzenia ruchu i eksploatacji urządzeń, instalacji i sieci,
2. Przepisów i zasad postępowania przy programowaniu pracy urządzeń, instalacji i sieci, z uwzględnieniem zasad racjonalnego użytkowania paliw i energii,
3. Przepisów dotyczących eksploatacji, wymagań w zakresie prowadzenia dokumentacji technicznej i eksploatacyjnej oraz stosowania instrukcji eksploatacji urządzeń, instalacji i sieci,
4. Przepisów dotyczących budowy urządzeń, instalacji i sieci oraz norm i warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać te urządzenia, instalacje i sieci,
5. Przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej, z uwzględnieniem udzielania pierwszej pomocy oraz wymagań ochrony środowiska,
6. Zasad postępowania w razie awarii, pożaru, lub innego zagrożenia bezpieczeństwa ruchu urządzeń przyłączonych do sieci,
7. Zasad dysponowania mocą urządzeń przyłączonych do sieci,
8. Zasad i warunków wykonywania prac kontrolno-pomiarowych i montażowych.

Pracownik może wykonywać tylko jeden rodzaj prac, ale równie dobrze kilka lub wszystkie z nich. Np. operator może wykonywać prace obsługowe przy urządzeniu, natomiast pracownik utrzymania ruchu wykonuje prace konserwacyjne, remontowe, a po naprawie sprawdza działanie urządzenia (obsługa) i kontroluje parametry pracy oraz sprawność energetyczną (prace kontrolno-pomiarowe). W przypadku operatora potrzebne będzie sprawdzenie kwalifikacji na stanowisku eksploatacji, w zakresie obsługi. W przypadku pracownika utrzymania ruchu potrzebne będzie sprawdzenie kwalifikacji na stanowisku eksploatacji, w zakresie obsługi, konserwacji, remontów i kontrolno-pomiarowym. Prawidłowa analiza stanowiska pracy i rodzaje wykonywanych przez pracownika czynności pozwoli na właściwe dobranie zakresu sprawdzenia kwalifikacji.

Ważne!

Wymóg posiadania uprawnień energetycznych wynika z art. 54 ust 1 ustawy Prawo energetyczne, z dnia 10 kwietnia 1997 r. – osoby, które w czasie swojej pracy wykonują czynności związane z obsługą urządzeń, instalacji oraz sieci energetycznych obowiązane są posiadać kwalifikacje odpowiednie do zakresu wykonywanych czynności potwierdzone świadectwem kwalifikacyjnym wydanym przez uprawnione komisje.