Eksploatacja urządzeń elektr. a zagrożenie wybuchem

Pracodawca ma obowiązek wyposażyć każde stanowisko pracy w instrukcje bhp i ppoż.

Eksploatacja musi być prowadzona na podstawie instrukcji eksploatacji, która powinna określać w szczególności:

• zasady i warunki przyłączenia urządzeń do sieci
• zakres i terminy przeprowadzania okresowych przeglądów i kontroli stanu technicz­nego,
• zasady postępowania w przypadku awarii,
• postępowanie w przypadku zagrożeń dla obsługi,
• zakres współpracy ruchowej z innymi instalacjami i sieciami.

Instrukcja powinna określać procedury i sposób wykonywania czynności związanych z ruchem i eksploatacją urządzeń, a w szczególności:

• zasady i warunki przyłączenia urządzenia do sieci,
• zakres i terminy przeprowadzania okresowych oględzin, przeglądów i kontroli stanu technicznego,
• zasady postępowania w przypadku awarii,
• postępowanie w przypadku zagrożeń dla obsługi:

           – sposób prowadzenia ruchu, w tym: programowanie ruchu,

           – prowadzenie dokumentacji ruchowej,

• sposób i procedury przyłączania i odłączania od sieci,
• sposób postępowania w przypadku wystąpienia zagrożeń ciągłości dostarczania energii elektrycznej lub wystąpienia awarii w systemie elektroenergetycznym.

Przyjęcie do eksploatacji nowych lub po remoncie elektrycznych urządzeń w obsza­rach zagrożonych wybuchem może nastąpić po sprawdzeniu prawidłowości ich doboru oraz po przeprowadzeniu prób i pomiarów kontrolnych, określonych w instrukcji.

Importowane elektryczne urządzenia mogą być przyjęte do eksploatacji w obszarach zagrożonych wybuchem po uzyskaniu pozytywnej opinii wyspecjalizowanej i upraw­nionej instytucji, np. K.D. „Barbara”.

Dla urządzeń przeznaczonych do stosowania w atmosferach wybuchowych istnieją wy­magania Unii Europejskiej określone w dyrektywie nr 94/9/WE przyjętej przez Komisję Europejską dnia 23 marca 1994 r. (The New ATEX Directive). Dyrektywa 94/9/WE była wprowadzana w krajach UE od 1996 roku na zasadach dobrowolności, a od 1.07.2003 r. jest obowiązkowa.

Powyższa dyrektywa została z dniem 20 kwietnia 2016 r. zastąpiona przez dyrektywę 2014/34/UE z dnia 26 lutego 2014 r.

Oględziny i przeglądy urządzeń elektrycznych w warunkach zagrożenia wybuchowego

Kontrola stanu technicznego urządzeń odbywa się w oparciu o oględziny i przeglądy oraz czynności konserwacyjne. Wszystkie czynności eksploatacyjne muszą być wyko­nywane zgodnie z instrukcją eksploatacji i instrukcjami fabrycznymi.

Oględziny elektrycznych urządzeń w obszarach zagrożonych wybuchem należy prze­prowadzać w zakresie i terminach określonych w instrukcji, jednak nie rzadziej niż raz w miesiącu.

Podczas przeprowadzania oględzin elektrycznych urządzeń należy sprawdzić w szcze­gólności:

1) wskazania aparatury kontrolno-pomiarowej oraz automatyki,

2) stan zabezpieczeń elektrycznych i mechanicznych,

3) stan zewnętrzny płaszczyzn i powłok ochronnych przewodów i kabli oraz obudowy, dławików i mocowań,

4) temperatury osłon, obudowy, łożysk i połączeń przewodów,

5) działanie wentylacji, klimatyzacji, chłodnic, nagrzewnic i sprzęgieł,

6) prawidłowość przesyłu sygnałów i ich rejestrację,

7) prawidłowość pracy łożysk i układów smarowania,

8) stan automatyki zabezpieczeniowej,

9) wielkość nadciśnienia i nastawień blokad,

10) stan połączeń śrubowych tabliczek znamionowych i oznaczeniowych oraz napisów ostrzegawczych.

W zależności od rodzaju elektrycznych urządzeń przeciwwybuchowych, oględziny po­winny obejmować ponadto sprawdzenie:

1) w urządzeniach z osłoną ognioszczelną – stanu osłony i złącz ognioszczelnych;

2) w urządzeniach budowy wzmocnionej – stanu widocznych połączeń w torach prą­dowych;

3) w urządzeniach z osłoną przewietrzaną lub gazową z nadciśnieniem – działania i sta­nu systemu przewietrzania lub nadciśnienia;

4) w urządzeniach budowy iskrobezpiecznej:

a) działania obwodów zewnętrznych i urządzeń w nich zainstalowanych,

b) prawidłowości usytuowania aparatury w obwodzie iskrobezpiecznym lub nie­iskrobezpiecznym,

c) stanu przewodów wyrównawczych, boczników ochronnych i ich umocowania;                    

5) w urządzeniach z osłoną cieczową:

a) prawidłowości pozycji zainstalowania urządzenia,

b) poziomu cieczy oraz szczelności kadzi – obudowy;    

6) w urządzeniach z osłoną piaskową:

a) poziomu piasku,

b) stanu wyposażenia dodatkowego; 

7) w urządzeniach budowy specjalnej:

a)  stanu technicznego masy zalewowej

b) stanu ochrony przed uszkodzeniami mechanicznymi i chemicznymi.

Przeglądy elektrycznych urządzeń w obszarach zagrożonych wybuchem należy prze­prowadzać w zakresie i terminach określonych w instrukcji ruchu i eksploatacji, jednak nie rzadziej niż raz w roku. 

Przeglądy powinny obejmować w szczególności:

1) oględziny,

2) sprawdzenie stanu zabezpieczeń przed wybuchem,

3) kontrolę wskazań aparatów pomiarowych, nastawienia zabezpieczeń, stanu styków i połączeń przewodów,

4) sprawdzenie urządzeń i elementów elektrycznych oraz elektronicznych zainstalowa­nych wewnątrz skrzynek, obudowy szaf i pomieszczeń z nadciśnieniem,

5) ustalenie stopnia zużycia części i elementów urządzenia,

6) sprawdzenie stanu technicznego urządzeń związanych, zainstalowanych poza obsza­rem zagrożonym wybuchem.

W zależności od rodzaju elektrycznych urządzeń w obszarach zagrożonych wybuchem przeglądy powinny obejmować ponadto sprawdzenie:

1) w urządzeniach z osłoną ognioszczelną:

a) stanu technicznego szczelin ognioszczelnych,

b) stanu technicznego elementów toru prądowego,

c) stanu technicznego śrub łączących poszczególne części osłony ognioszczelnej,

d) stanu technicznego części osłony,

e) stanu technicznego izolacji uzwojeń silników, cewek, dławików oraz przewodów zasilających,

f) stanu technicznego wprowadzenia przewodów i ich uszczelnienia oraz zadławie­nia,

g) stanu technicznego wentylatora zewnętrznego i jego zamocowania,

h) prawidłowości sprzężenia urządzenia z maszyną napędzaną lub współdziałającą,

i) stanu technicznego łożysk i skuteczności smarowania,

j) zabezpieczeń antykorozyjnych;

2) w urządzeniach budowy wzmocnionej:

a) nastawień zabezpieczeń w stosunku do czasu nagrzewania uzwojeń (tE),

b) odstępów izolacyjnych,

c) stanu technicznego połączeń elektrycznych i mechanicznych,

d) stanu technicznego dostępnych połączeń w torach prądowych ze szczególnym zwróceniem uwagi na warunki zapewniające beziskrową pracę oraz wykluczające ich niebezpieczne nagrzewanie się;  

3) w urządzeniach z osłoną przewietrzaną lub gazową z nadciśnieniem:

a) stanu technicznego urządzeń systemu przewietrzania i nadciśnienia (czerpni po­wietrza, wentylatorów, czujników przepływu, ciśnienia i temperatury oraz blo­kad),

b) szczelności, stanu uszczelek i ich zamocowania,

c) połączeń oraz zabezpieczenia przed przemieszczaniem klap i zasuw regulujących przepływ gazu ochronnego,

d) sanu technicznego styków, uziemień, wprowadzenia przewodów i kabli – w za­leżności od rodzaju budowy skrzynek przyłączeniowych oraz zabezpieczeń elek­trycznych, mechanicznych i antykorozyjnych,

e) stanu technicznego urządzeń zainstalowanych w szafach pomiarowych lub ste­rowniczych oraz ich umocowania i uszczelnienia;

4) w urządzeniach i obwodach iskrobezpiecznych:

a) stanu technicznego elementów i podzespołów obwodów elektrycznych zapewnia­jących iskrobezpieczeństwo (ograniczników prądu i napięcia, boczników ochron­nych),

b) stanu technicznego elementów oddzielających obwody iskrobezpieczne od obwo­dów nieiskrobezpiecznych oraz pomiędzy różnymi obwodami iskrobezpiecznymi,

c) stanu technicznego przewodów roboczych i innych, w szczególności stanu prze­mieszczenia przewodów oraz ich oddzielenia od obwodów nieiskrobezpiecznych,

d) stanu technicznego źródeł zasilania,

e) stanu technicznego połączeń, w szczególności lutowanych, służących do uziemie­nia określonych elementów lub punktów obwodów,

f)  sposobu prowadzenia i ułożenia kabli zawierających obwody iskrobezpieczne w stosunku do kabli z obwodami nieiskrobezpiecznymi,

g) stanu technicznego obwodów drukowanych, zamknięć przed otworzeniem zaci­sków,

5) w urządzeniach z osłoną cieczową:

a) parametrów elektrycznych cieczy oraz stopnia zanieczyszczeń,

b) szczelności zbiornika oraz odpowietrzenia;

6) w urządzeniach z osłoną piaskową – ilości i jakości piasku, jego higroskopijności oraz stopnia zanieczyszczenia;

7) w urządzeniach budowy specjalnej:

a) części i elementów ochrony przeciwwybuchowej, które nadały urządzeniu cechy budowy specjalnej,

b) stanu zabezpieczeń elektrycznych,

c) sposobu wprowadzenia lub wyprowadzenia przewodów;

8) w urządzeniach innych niż przeciwwybuchowe:

a) stanu obudowy,

b) stanu technicznego wentylatora zewnętrznego,

c) zabezpieczeń elektrycznych.

Czynności konserwacyjne urządzeń czynnych powinny być dokonywane podczas po­stoju tych urządzeń lub w stanie beznapięciowym,

z wyjątkiem przypadków określo­nych w instrukcji eksploatacji.

Naprawa elektrycznych urządzeń w obszarach zagrożonych wybuchem, polegająca na wymianie zużytych części lub elementów oraz na przeprowadzeniu drobnych napraw lub regulacji, może być dokonana przez osoby zajmujące się eksploatacją tych urządzeń. Jeżeli naprawa uszkodzonych lub zużytych urządzeń polega na przywróceniu im pier­wotnego stanu technicznego w zakresie zapewniającym bezpieczeństwo przeciwwybu­chowe, to naprawa tych urządzeń powinna być powierzona wyspecjalizowanej jedno­stce.