Elastyczny czas pracy bez porozumienia z załogą

Nieprawidłowy tryb wprowadzenia rozkładów czasu pracy, które przewidują ruchomy czas rozpoczynania pracy skutkował pracą w nadgodzinach.

Inspektor pracy z OIP w Szczecinie kontrolował jeden z marketów wchodzący w skład ogólnopolskiej sieci handlowej. W Regulaminie pracy sporządzonym w siedzibie Spółki przewidziano „ruchomy czas rozpoczynania pracy” dla niektórych pracowników bez zawarcia porozumienia w trybie określonym przepisami prawa pracy. Aneksem do Regulaminu pracy z 2013 r. wprowadzono w ramach równoważnego systemu czasu tzw. „elastyczny czas pracy”.

W czasie wprowadzania tych zmian w Spółce nie działała żadna organizacja związkowa.  Dopuszczalne przepisami prawa pracy (od 2013r.) wprowadzenie różnych godzin rozpoczynania pracy w dniach roboczych, nie powodujące konieczności rozliczania pracy w dobie pracowniczej i wypłacania dodatków za nadgodziny było możliwe zatem po zawarciu  porozumienia z przedstawicielami pracowników, wyłonionymi w trybie przyjętym u danego pracodawcy (art. 150 § 3 pkt 2 Kp.).

W wyniku analizy dokumentów, przedłożonych do kontroli inspektor pracy ustalił, że porozumienie, dotyczące stosowania rozkładów czasu pracy, przewidujących różne godziny rozpoczynania pracy w dniach, będących dla pracownika dniami roboczymi, zostało zawarte z Komitetem Rady Pracowników, wyłonionym jako organ przedstawicielski pracowników w ramach realizacji przepisów ustawy z dnia 7 kwietnia 2006 r. o informowaniu pracowników i przeprowadzaniu z nimi konsultacji (Dz.U. nr 79, poz. 550 ze zm.). Tymczasem Rada Pracowników zgodnie z ww. ustawą, a także zgodnie z przedłożonym regulaminem jest organem uprawnionym do prowadzenia konsultacji z pracodawcą w sprawach: stanu, struktury i przewidywanych zmian zatrudnienia oraz działań mających na celu utrzymanie poziomu zatrudnienia i działań, które mogą powodować istotne zmiany w organizacji pracy lub podstawach zatrudnienia (§ 8 regulaminu). Zatem zdaniem inspektora pracy wyłoniona w Spółce Rada Pracowników nie posiadała uprawnień do zawierania porozumienia z pracodawcą, stanowiącego o sytuacji pracowników. Takich kompetencji nie dawał jej żaden akt wewnętrzny. Miała kompetencje wyłącznie do otrzymywania informacji i prowadzenia konsultacji, tj. dyskusji, wygłaszania opinii w ww. sprawach.

Zgodnie z przyjętymi u pracodawcy zasadami, Rada Pracownicza miała działać jedynie do czasu powstania organizacji związkowej, a jej kadencja zakończyła się 4.04.2015 r. Pomimo, iż od lipca 2014 r. w Spółce działa zakładowa organizacja związkowa, nie zawarto nowego porozumienia, w sprawie wprowadzenia „elastycznego czasu pracy”. Nadal stosowano i stosuje się do dzisiaj wadliwie zawarte porozumienie z Radą Pracowniczą. W rozkładach czasu pracy poszczególnych pracowników np. w grafikach Sektora Kas w kontrolowanym markecie planowano różne godziny rozpoczynania pracy w dniach, które były dla pracowników dniami pracy, bez rozliczania czasu pracy z uwzględnieniem pojęcia doby pracowniczej. W opinii inspektora pracy brak porozumienia z działającą organizacją związkową, a wcześniej z prawidłowo wybranymi przez załogę przedstawicielami pracowników uprawnionymi do zawarcia porozumienia z pracodawcą, co do stosowania „elastycznego czasu pracy”, skutkowało wystąpieniem pracy w godzinach nadliczbowych, wskutek ponownego wykonywania pracy w tej samej dobie pracowniczej, za które należało pracownikom wypłacać stosowne dodatki.

Inspektor pracy ustalił, że czasu pracy nie rozliczano z uwzględnieniem doby pracowniczej, a godzin nadliczbowych z tego tytułu nie wykazywano w ewidencji czasu pracy i nie wypłacano pracownikom stosownych dodatków, aż do dnia kontroli. W niektórych (sporadycznych) przypadkach stwierdzono także naruszenie 35 godzinnego odpoczynku tygodniowego i nieudzielenie wymaganej liczby dni wolnych od pracy w okresie rozliczeniowym. Analiza ewidencji czasu pracy wykazała wprawdzie, że praca w godzinach nadliczbowych świadczona jest w niewielkich rozmiarach. Jednakże niewielka liczba wykazanych w dokumentach godzin nadliczbowych mogła wynikać z nieuzasadnionych zmian grafików i rozliczania czasu pracy według wersji ostatniej grafiku, co uniemożliwia obecnie rzetelne ustalenie faktycznie przepracowanych godzin nadliczbowych, wynikających z przekroczenia ustalonego dobowego wymiaru czasu pracy do przepracowania w danym dniu, w systemie norm równoważnych. Wątpliwości te potwierdza fakt, że podczas kontroli pracowników Sektora Kas stwierdzono, że szczegółowe rozkłady czasu pracy poszczególnych pracowników (grafiki) sporządzane na okres jednego miesiąca podawane były do wiadomości pracowników, bez zachowania art. 129 § 3 Kodeksu pracy, a także postanowień Regulaminu pracy (mniej korzystnych niż przepisy Kodeksu pracy). Grafiki były wielokrotnie zmieniane (nawet kilkanaście razy w ciągu miesiąca). Niejednokrotnie podawane były do wiadomości pracowników „z dnia na dzień”, bez żadnego szczególnego uzasadnienia. Ostatnia wersja grafiku (np. 19) jako „grafik wykonywany” odpowiadała zapisom w ewidencji czasu pracy. Inspektor pracy stwierdził zatem, że tak sporządzane grafiki, dla systemu równoważnych norm czasu pracy, z możliwością wydłużenia dobowego wymiaru czasu pracy do 12 godzin, nie mogą stanowić podstawy do prawidłowego rozliczenia czasu pracy pracowników w danym okresie rozliczeniowym. Ponadto zmiany rozkładu czasu pracy w grafikach, następowały generalnie bez żadnego wcześniejszego uzgodnienia, porozumienia z pracownikami i bez uwzględnienia potrzeb pracowników, co mocno dezorganizowało ich życie osobiste i rodzinne.

W wyniku stwierdzonych nieprawidłowości inspektor pracy skierował wystąpienie do pracodawcy Centrali Spółki w Warszawie, zawierające 9 wniosków, między innymi wniosek o wypłacenie wszystkim uprawnionym pracownikom Spółki, w tym 23 pracownikom Sektora Kas kontrolowanej placówki stosownych dodatków za pracę w godzinach nadliczbowych, wynikających z ponownego wykonywania pracy w tej samej dobie pracowniczej (wskutek nieuprawnionego stosowania „elastycznego czasu pracy”), za okres wymagalny dla roszczeń pracowników. Skierował także wnioski zobowiązujące do przekazywania pracownikom w wymaganym przepisami terminie prawidłowo sporządzanych rozkładów czasu pracy. Ze względu na to, że Regulamin pracy obowiązuje wszystkich pracowników zatrudnionych w sklepach tej sieci na terytorium Polski, stwierdzone nieprawidłowości występują prawdopodobnie także w innych placówkach. Dlatego wykonanie wniosków w wystąpieniu będzie miało wpływ na przestrzeganie przepisów prawa w stosunku do znacznej liczby osób zatrudnionych.

Źródło: www.pip.gov.pl