Elastyczny czas pracy wszedł w życie!

Projekt zmiany czasu pracy – wszedł w życie! W Dzienniku Ustaw z dnia 8 sierpnia 2013 r. (nr 896) opublikowano ustawę z 12 lipca 2013 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz ustawy o związkach zawodowych.

Aktualizacja 23.08.2013

Dziś wchodzą zmiany w kodeksie pracy, które dotyczą elastycznego czasu pracy. Poniżej opis zmian wraz z chronologią.

Aktualizacja 12.08.2013

Zmiany w kodeksie pracy których efektem jest uelastycznienie rozliczania czasu pracy wejdą w życie 23 sierpnia 2013. Zakłady pracy które podpiszą porozumienie z związkami zawodowymi albo przedstawicielami pracowników, będą mogły wydłużyć okresy rozliczeniowe maksymalnie do 12 miesięcy. Pracodawca przekazuje kopię porozumienia w sprawie przedłużenia okresu rozliczeniowego czasu pracy, właściwemu okręgowemu inspektorowi pracy w terminie 5 dni roboczych od dnia zawarcia porozumienia.

Tekst zmiany

Aktualizacja 27 czerwca 2013 r.

Senat w dniu 3 lipca  na swoim najbliższym posiedzeniu weźmie pod obrady uchwalone przez posłów zmiany w przepisach o czasie pracy. Wydaje się że druga izba parlamentu nie wprowadzi żadnych poprawek. Ponieważ obradujące wczoraj komisje polityki społecznej i rodziny i ustawodawcza rekomendowały przyjęcie zmian w kodeksie pracy w sejmowej wersji.

Sejm w dniu 13 czerwca 2013 r. uchwalił nowelizację Kodeksu pracy wydłużającą do roku okres rozliczeniowy czasu pracy. Ma to według rządu pomóc w utrzymaniu konkurencyjności polskiej gospodarki w czasie spowolnienia gospodarczego. Zdecydowanie przeciwne były związki zawodowe.

Za przyjęciem ustawy głosowało 227 posłów – PO i PSL, przeciwko było 190, a 10 wstrzymało się od głosu.

Posłowie koalicji rządowej PO i PSL odrzucili między innymi wniosek opozycji o odrzucenie nowelizacji oraz poprawkę Prawa i Sprawiedliwości skracającą okres rozliczeniowy do 6 miesięcy.

Nowelizacja da możliwość, po konsultacji ze związkami zawodowymi lub przedstawicielami załogi wydłużenia do 1 roku okresu rozliczeniowego oraz reguluje zasady ruchomego i przerywanego czasu pracy. Nowelizacja zakłada, że ruchomy czas pracy nie może naruszać przepisów dotyczących odpoczynku dobowego i tygodniowego. Ustawa jednakże gwarantuje pracownikowi otrzymanie minimalnego wynagrodzenia w miesiącach, gdy ze względu na rozkład czasu pracy, nie miał obowiązku wykonywania pracy

8 maja 2013 r. podkomisja Stała do spraw nowelizacji Kodeksu pracy oraz Kodeksu postępowania administracyjnego po rozpatrzeniu rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz ustawy o związkach zawodowych (1105) oraz poselskiego projektu ustawy- o zmianie ustawy – Kodeks pracy (druk nr 1116) przedłożyła nowy projekt (nr druku sejmowego 1105_1116).

Do sejmu wpłyneły także opinie Pracodawców RP, Sądu NAjwyższego oraz NSZZ i OPZZ (opinie).

W dniu 7 marca 2013 r. odbyły się w Sejmie RP pierwsze czytania dwóch projektów ustaw zakładających zmiany w Kodeksie pracy. Będą one rozpatrywane wspólnie bo obydwa dotyczą zmian w czasie pracy

Mowa o następujących projektach:

– rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz ustawy o związkach zawodowych (nr druku sejmowego 1105),

– poselski  projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy (nr druku sejmowego 1116).

Pierwszy z tych projektów był omówiony w naszej informacji z dnia 6 lutego 2013 r.

Poniżej zamieszczamy uzasadnienie sejmowe.

Projektowana ustawa ma na celu wprowadzenie do Kodeksu pracy rozwiązań, które pozwolą na bardziej elastyczną organizację czasu pracy w zakładach pracy. Powinno to umożliwić bardziej racjonalną organizację czasu pracy, wpłynąć na zwiększenie konkurencyjności firm, a poprzez to ułatwić zachowanie dotychczasowych i tworzenie nowych miejsc pracy. Ponadto umożliwi pracownikom – poprzez  korzystanie z ruchomego czasu pracy – łatwiejsze godzenie życia zawodowego z osobistym, zwiększy przestrzeń porozumień zawieranych przez pracodawców i reprezentację pracowników.
Światowy kryzys gospodarczy pociąga za sobą niższy popyt na produkowane towary i świadczone usługi, to z kolei skutkuje problemami finansowymi przedsiębiorstw i związanymi z tym redukcjami zatrudnienia w zakładach pracy. Efektem jest wysoka stopa bezrobocia, generująca dodatkowe koszty m.in. dla budżetu państwa oraz Funduszu Pracy.
Projektowane niniejszą ustawą zmiany w zakresie czasu pracy umożliwią pracodawcom dostosowywanie czasu pracy do zapotrzebowania na pracę przy zachowaniu wszystkich dotychczas obowiązujących norm ochronnych. Tym samym będą sprzyjać utrzymaniu konkurencyjności prowadzonej działalności oraz poziomu zatrudnienia.

Projektowane zmiany obejmują dwa obszary:
1) zmiany w zakresie długości dopuszczalnych okresów rozliczeniowych czasu pracy oraz zasad ich przedłużania;
2) uregulowanie ruchomego czasu pracy.
Na kształt proponowanych zmian miał wpływ zakres regulacji z obszaru czasu pracy przyjęty w ustawie z dnia 1 lipca 2009 r. o łagodzeniu skutków kryzysu ekonomicznego dla pracowników i przedsiębiorców (Dz. U. Nr 125, poz. 1035, z późn. zm.), a także doświadczenia zebrane w trakcie jej stosowania.

Projekt przewiduje:
– wprowadzenie regulacji prawnych określających tryb przedłużania okresów rozliczeniowych czasu pracy do 12 miesięcy,
– zasady stosowania tzw. ruchomego czasu pracy, w tym tryb wprowadzania takiej organizacji czasu pracy w zakładzie pracy.
Zmiany w Kodeksie pracy
1. Okresy rozliczeniowe czasu pracy
Odnośnie do okresów rozliczeniowych czasu pracy proponuje się określenie nowych zasad przedłużania okresu rozliczeniowego – nie więcej jednak niż do 12 miesięcy.
Proponuje się, aby przedłużanie okresu rozliczeniowego czasu pracy nie więcej jednak niż do 12 miesięcy, było dopuszczalne, jeżeli jest to uzasadnione przyczynami obiektywnymi lub technicznymi lub dotyczącymi organizacji pracy, przy zachowaniu ogólnych zasad dotyczących ochrony bezpieczeństwa i zdrowia pracowników.
Proponuje się, by takie przedłużenie okresu rozliczeniowego czasu pracy mogło być stosowane w każdym systemie czasu pracy.
Przedłużenie okresu rozliczeniowego czasu pracy nie więcej niż do 12 miesięcy, pozwoli pracodawcom na bardziej elastyczne gospodarowanie czasem pracy pracowników – zależnie od zapotrzebowania na pracę w poszczególnych miesiącach.
W ramach takiego okresu rozliczeniowego czasu pracy okresy dłuższej pracy będą równoważone okresami pracy krótszej lub dniami wolnymi od pracy – jednak w ramach wymiaru czasu pracy, obowiązującego danego pracownika, ustalonego na przyjęty okres rozliczeniowy, zgodnie z przepisami Kodeksu pracy i przy zachowaniu pozostałych norm ochronnych (np. dotyczących okresu odpoczynku dobowego i tygodniowego).
Proponuje się zagwarantować pracownikowi prawo do minimalnego wynagrodzenia za pracę, jeżeli pracownik, w danym miesiącu nie miałby prawa do wynagrodzenia, ze względu na rozkład czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym. Gwarancja wynikająca z przepisów ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. Nr 200, poz. 1679, z późn. zm.), polegająca na prawie pracownika do wyrównania jego wynagrodzenia do poziomu minimalnego wynagrodzenia, w przypadkach gdy nie wypracowuje on takiego wynagrodzenia, nie jest wystarczająca. Nie obejmuje ona bowiem sytuacji, gdy pracownik w ogóle nie wykonuje w danym miesiącu pracy, zgodnie z obowiązującym pracownika rozkładem czasu pracy.

Projekt przewiduje także możliwość sporządzania rozkładu czasu pracy danego pracownika na okres krótszy niż okres rozliczeniowy, obejmujący jednak co najmniej 2 miesiące. Projekt dopuszcza zarówno pisemną, jak i elektroniczną formę takiego rozkładu. Ponadto proponuje się, aby pracodawca przekazywał pracownikowi jego rozkład czasu pracy co najmniej na 2 tygodnie przed rozpoczęciem pracy w okresie, na który sporządził taki rozkład czasu pracy.
Projekt przewiduje, że przedłużanie okresu rozliczeniowego czasu pracy do 12 miesięcy będzie możliwe tylko po osiągnięciu w tej sprawie porozumienia pracodawcy z reprezentacją pracowników.
Przedłużenie okresu rozliczeniowego maksymalnie do 12 miesięcy będzie możliwe:
1) w układzie zbiorowym pracy lub w porozumieniu z zakładowymi organizacjami związkowymi; jeżeli nie będzie możliwe uzgodnienie treści porozumienia ze wszystkimi zakładowymi organizacjami związkowymi, pracodawca będzie mógł uzgodnić treść porozumienia z organizacjami związkowymi reprezentatywnymi w rozumieniu art. 24125a Kodeksu pracy, albo

2) w porozumieniu zawieranym z przedstawicielami pracowników, wyłonionymi w trybie przyjętym u danego pracodawcy – jeżeli u pracodawcy nie działają zakładowe organizacje związkowe.
Powyższa propozycja zmian odpowiada postanowieniom dyrektywy 2003/88/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 4 listopada 2003 r. dotyczącej niektórych aspektów organizacji czasu pracy (Dz. Urz. UE L 299 z 18.11.2003, str. 9; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 5, t. 4, str. 381).
W świetle postanowień dyrektywy przedłużenie okresu rozliczeniowego (do maksymalnie 12 miesięcy) jest dopuszczalne wyłącznie w drodze układów zbiorowych pracy lub porozumień zawartych między partnerami społecznymi. Dodatkowym warunkiem jest zaistnienie przyczyn obiektywnych, technicznych bądź dotyczących organizacji pracy, a także zachowanie ogólnych zasad dotyczących ochrony bezpieczeństwa i zdrowia pracowników.
Ponadto projekt przewiduje, że pracodawca będzie przekazywać kopię porozumienia w sprawie przedłużenia okresu rozliczeniowego czasu pracy właściwemu okręgowemu inspektorowi pracy w terminie 5 dni roboczych od dnia zawarcia porozumienia.
Zmiany w powyższym zakresie przewidują art. 1 pkt 1 i pkt 3 projektowanej ustawy, dotyczące art. 129 § 2–4 i art. 150 § 3 i 4 Kodeksu pracy.

Ruchomy czas pracy
Proponuje się wprowadzenie do Kodeksu pracy przepisów regulujących zasady stosowania tzw. ruchomego czasu pracy w dwóch odmianach, tj. przepisów pozwalających na:
– ustalanie rozkładów czasu pracy przewidujących różne godziny rozpoczynania pracy w dniach pracy pracowników,
– określanie przedziału czasu, w którym pracownik powinien podjąć pracę.
W pierwszym przypadku pracodawca mógłby wyznaczać pracownikom różne godziny rozpoczynania pracy w poszczególne dni pracy także w ten sposób, iż w kolejnym dniu pracownik rozpoczynałby pracę o godzinie wcześniejszej niż w dniu poprzednim. Taka praca nie byłaby uznawana za pracę nadliczbową. Nadal jednak konieczne byłoby zachowywanie przepisów o wymiarze czasu pracy, odpoczynku dobowym i tygodniowym.
Natomiast w drugim przypadku wyznaczony byłby przedział czasu, w którym pracownicy są obowiązani stawić się do pracy. Także w tym przypadku, gdyby pracownik, zgodnie ze swoją decyzją, w kolejnym dniu rozpoczął pracę o godzinie wcześniejszej niż w dniu poprzednim, to taka praca nie byłaby pracą nadliczbową. Konieczne byłoby także, podobnie jak w pierwszym przypadku, przestrzeganie przepisów o wymiarze czasu pracy, odpoczynku dobowym i tygodniowym.
Zmiany w powyższym zakresie przewiduje art. 1 pkt 2 projektowanej ustawy, wprowadzający do Kodeksu pracy nowy art. 1401.
Projekt przewiduje, że ruchomy czas pracy mógłby być wprowadzony co do zasady:
1) w układzie zbiorowym pracy lub w porozumieniu z zakładowymi organizacjami związkowymi; jeżeli nie będzie możliwe uzgodnienie treści porozumienia ze wszystkimi zakładowymi organizacjami związkowymi, pracodawca będzie mógł uzgodnić treść porozumienia z organizacjami związkowymi reprezentatywnymi w rozumieniu art. 24125a Kodeksu pracy, albo
2) w porozumieniu zawieranym z przedstawicielami pracowników, wyłonionymi w trybie przyjętym u danego pracodawcy – jeżeli u pracodawcy nie działają zakładowe organizacje związkowe.
Powyższy tryb wprowadzania u pracodawcy ruchomego czasu pracy znajduje uzasadnienie ze względu na jego stosowanie w okresie obowiązywania ustawy z dnia 1 lipca 2009 r. o łagodzeniu skutków kryzysu ekonomicznego dla pracowników i przedsiębiorców (Dz. U. Nr 125, poz. 1035, z późn. zm.), a także ze względu na fakt, że określone rozkłady czasu pracy w ruchomym czasie pracy mogą w niektórych przypadkach przewidywać znaczny brak regularności co do godzin rozpoczynania pracy w poszczególne dni, co może utrudniać pracownikom harmonijne łączenie życia prywatnego z obowiązkami zawodowymi. Zatem celowe jest, aby pracodawca mógł stosować ruchomy czas pracy po uzgodnieniu tego z przedstawicielami załogi (zakładowa organizacja związkowa, a w razie jej braku –
przedstawiciele pracowników).
Ponadto, ze względu na to, że niejednokrotnie wykonywanie pracy w ruchomym czasie pracy leży w interesie pracowników, proponuje się, by taka organizacja czasu pracy (w obu odmianach) mogła być stosowana także na pisemny wniosek zainteresowanego pracownika. Proponuje się przy tym, żeby było to możliwe zarówno wówczas, gdy w zakładzie pracy w ogóle nie przyjęto ruchomego czasu
pracy w trybie opisanym powyżej, jak również, gdy przyjęto ruchomy czas pracy, ale pracownik jest zainteresowany innym rozkładem czasu pracy niż wynikający z przyjętych ustaleń na szczeblu zakładowym.
Zmiany w powyższym zakresie przewiduje art. 1 pkt 3 projektowanej ustawy, dotyczący art. 150 § 3 i 5 Kodeksu pracy.
Zmiana w ustawie o związkach zawodowych Proponowana w projektowanej ustawie zmiana art. 30 ust. 5 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (Dz. U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854, z późn. zm.) jest związana z przyjęciem innych zasad przedłużania okresu rozliczeniowego czasu pracy w zmienianych przepisach Kodeksu pracy.
Obecnie art. 30 ust. 5 ustawy o związkach zawodowych odwołując się do art. 129 § 2 Kodeksu pracy przesądza, że pracodawca w przypadku pluralizmu związkowego może stosować dłuższy niż 4-miesięczny okres rozliczeniowy czasu pracy w rolnictwie i hodowli, a także przy pilnowaniu mienia lub ochronie osób, na podstawie samodzielnie podjętej decyzji (poprzez zmianę regulaminu pracy), jeżeli  zakładowe organizacje związkowe albo organizacje związkowe reprezentatywne w rozumieniu art. 24125a Kodeksu pracy nie przedstawią w tej sprawie wspólnie uzgodnionego stanowiska w terminie 30 dni.
Z kolei z obecnie obowiązującego art.  1042 i art. 150 § 1 i 2 Kodeksu pracy wynika, że przy wyżej wymienionych rodzajach prac pracodawca także może podjąć samodzielną decyzję w sprawie stosowania dłuższych okresów rozliczeniowych, jeżeli zakładowa organizacja związkowa, działająca w warunkach monizmu związkowego, nie wyrazi zgody na zmianę regulaminu pracy w tej kwestii.
Ze względu na to, że projektowana nowelizacja Kodeksu pracy przewiduje stosowanie przedłużonego okresu rozliczeniowego czasu pracy do 12 miesięcy, zgodnie z wymaganiami art. 18 i 19 dyrektywy 2003/88/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 4 listopada 2003 r. dotyczącej niektórych aspektów organizacji czasu pracy (Dz. Urz. UE L 299 z 18.11.2003, str. 9; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 5, t. 4, str. 381) stanowiącymi o możliwości takiego wydłużenia okresu rozliczeniowego czasu pracy wyłącznie na podstawie układów zbiorowych pracy lub porozumień zawieranych między partnerami społecznymi – projekt nadaje nowe brzmienie art. 129 i art. 150 Kodeksu pracy. Tym samym bezprzedmiotowe staje się odesłanie w art. 30 ust. 5 ustawy o związkach zawodowych do art. 129 § 2 Kodeksu pracy.

Dotychczasowy tryb współdziałania pracodawcy z zakładowymi organizacjami związkowymi w kwestii wydłużania okresu rozliczeniowego czasu pracy przewidziany w art. 30 ust. 5 ustawy o związkach zawodowych stanie się bowiem nieaktualny w związku z przyjęciem odmiennego trybu przewidzianego w projektowanej ustawie. Zmianę w powyższym zakresie przewiduje art. 2 projektowanej ustawy.
Proponuje się, aby projektowana ustawa weszła w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.
Przedmiot projektowanej regulacji nie podlega procedurze notyfikacji określonej w przepisach rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie sposobu funkcjonowania krajowego systemu notyfikacji norm i aktów prawnych
(Dz. U. Nr 239, poz. 2039, z późn. zm.).

Zgodnie z art. 5 ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa (Dz. U. Nr 169, poz. 1414, z późn.  zm.) projekt ustawy został umieszczony w Biuletynie Informacji Publicznej Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej. Żaden podmiot nie zgłosił zainteresowania pracami nad tym projektem. Projektowana ustawa została udostępniona w Biuletynie Informacji Publicznej Rządowego Centrum Legislacji, zgodnie z treścią § 11a ust. 1 uchwały nr 49 Rady Ministrów z dnia 19 marca 2002 r. – Regulamin pracy Rady Ministrów (M. P. Nr 13, poz. 221, z późn. zm.).

Skomentuj