Emerytura od 1 października – podstawowe informacje

Od 1 października 2017 r. nastąpi tzw. obniżenie wieku emerytalnego. Wiek emerytalny znów będzie wynosił 60 lat dla kobiet oraz 65 lat dla mężczyzn.

Przed 1 stycznia 2013 r. wiek emerytalny wynosił 60 dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn. Z dniem 1 stycznia 2013 r. weszła w życie ustawa z dnia 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw, a także ustawa z dnia 23 listopada 2012 r. o zmianie niektórych ustaw w związku podwyższeniem wieku emerytalnego.

Na podstawie ww. ustaw rozpoczął się proces podwyższania wieku emerytalnego, aż do osiągnięcie dla obu płci wieku 67 lat.

1 października 2017 r. wejdzie w życie ustawa z dnia 16 listopada 2016 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw, która obniży wiek emerytalny z 67 lat dla obu płci (obowiązujący od 1 stycznia 2013 r.) do 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn. Zatem zostanie przywrócony wiek emerytalny sprzed dnia 1 stycznia 2013 r.

Co przewiduje ustawa zmieniająca?

Ustawa z dnia 16 listopada 2016 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw zakłada:

1. obniżenie wieku emerytalnego  wynoszącego co najmniej 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn,
2. likwidację emerytury częściowej; ze względu na przywrócenie poprzedniego wieku emerytalnego instytucja emerytury częściowej, przysługującej po osiągnięciu wieku emerytalnego wynoszącego co najmniej 62 lata dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn oraz zróżnicowanego  stażu emerytalnego, stała się zbędna,
3. przywrócenie, obowiązującego do końca 2012 r. rozwiązania, zgodnie z którym objęcie ubezpieczonego gwarancją otrzymania najniższego świadczenia emerytalnego jest uzależnione od osiągnięcia zróżnicowanego ze względu na płeć okresu składkowego i nieskładkowego – 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn,
4. przywrócenie, obowiązującego przed dniem 1 stycznia 2013 r. wieku przejścia w stan spoczynku sędziów i prokuratorów, wynoszącego zarówno dla kobiet, jak i dla mężczyzn 65 lat.

Ustawa zmieniająca zachowuje, wprowadzoną z dniem 1 stycznia 2013 r. zasadę wygaszania uprawnienia do przechodzenia na wcześniejszą emeryturę przez rolników oraz przechodzenia, w obniżonym wieku, w stan spoczynku sędziów i prokuratorów (z możliwości tej będą mogły skorzystać jedynie te osoby, które spełniają wymagane przesłanki do dnia 31 grudnia 2017 r.).

Jakie warunki trzeba spełnić, aby przyznano emeryturę?

W celu przyznania emerytury należy złożyć wniosek do ZUS. Zakład Ubezpieczeń Społecznych może przyjąć wniosek nie wcześniej niż 30 dni przed dniem, w którym dana osoba ukończy powszechny wiek emerytalny.

ZUS nie będzie przyznawał sam emerytury wszystkim osobom, które ukończą wymagany wiek emerytalny. Emerytura to świadczenie przyznawane na wniosek osoby zainteresowanej.

Komplet dokumentów, który należy dołączyć do wniosku jest uzależniony od tego, czy ubezpieczony ma już ustalony kapitał początkowy, czy nie. Jeśli mamy ustalony kapitał, nie musimy już składać  żadnych dokumentów dodatkowych do wniosku. Jeśli natomiast nie mamy ustalonego kapitału początkowego musimy dołączyć dokumenty potwierdzające nasze okresy składkowe i nieskładkowe oraz zaświadczenia o zarobkach.

O tym kiedy przejść na emeryturę decyduje sam zainteresowany. Powinien on mieć na uwadze, że wysokość emerytury zależy od:

─ opłacony i zwaloryzowanych składek na ubezpieczenia emerytalne,

─ zwaloryzowanego kapitału początkowego,

─ średniego (statystycznego) dalszego trwania życia.

Oznacza to, że im dłużej pracujemy i opłacamy składki, tym wyższa wysokość emerytury, którą otrzymamy.

Przeciętnie przedłużenie okresu pracy o rok, a tym samym opóźnienie o rok przejścia na emeryturę powoduje wzrost świadczenia o około 8%. O ile wzrośnie świadczenie w indywidualnych przypadkach, najlepiej wyliczy doradca wykorzystując kalkulator emerytalny.

Jeżeli dana osoba ma staż ubezpieczeniowy (okresy składkowe i nieskładkowe) wynoszący 20 lat w przypadku kobiet i 25 lat w przypadku mężczyzn, to ma gwarancję, że jej/jego emerytura nie będzie niższa niż 1000 zł brutto.

Aby można było przejść na emeryturę należy także rozwiązać stosunek pracy z pracodawcą. ZUS nie będzie mógł wypłacać emerytury nawet jeśli wnioskodawca spełni wymagania co do wieku emerytalnego ale nie rozwiąże stosunku pracy.

Należy także mieć na uwadze, że wszystkie osoby, które osiągną wymagany wiek emerytalny przed 30 września 2017 r. mają prawo wystąpić o emeryturę. Oznacza to, że kobiety urodzone przed 30 września 1957 r. oraz mężczyźni urodzeni do 30 września 1952 r. mogą przejść na emeryturę. Są to osoby, które wiek 60 i 65 lat osiągnęły przed 1 października i dotychczas nie wystąpiły o emeryturę, gdyż nie osiągnęły jeszcze podwyższonego wieku emerytalnego.

Jeśli chcemy otrzymać emeryturę od 1 października 2017 r. musimy złożyć wniosek do końca października 2017 r. ZUS będzie ustalał emerytury od pierwszego dnia miesiąca, w którym otrzyma wniosek od osoby zainteresowanej.

Miej świadomość swoich praw

Ustawa zmieniająca zapewnia jednakowy 4-letni okres ochronny dla wszystkich pracowników. Oznacza to, że pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę pracownikowi, któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego.

Jeżeli na dzień 1 października będą przysługiwały Ci takie świadczenia jak:

• świadczenie (zasiłek) przedemerytalny,
• nauczycielskie świadczenie kompensacyjne,
• emerytura pomostowa,
• renta z tytułu niezdolności do pracy (przyznana na okres do osiągnięcia podwyższonego wieku emerytalnego lub na okres przypadający po dniu osiągnięcia tego wieku albo na trwałe),

to zachowasz prawo do tych świadczeń także po wejściu w życie ustawy obniżającej wiek emerytalny, o ile nie masz ustalonego prawa do emerytury. Jeżeli natomiast zdecydujesz się przejść na emeryturę w związku z obniżeniem wieku emerytalnego to utracisz prawo do któregokolwiek ze świadczeń.

Podkreślić należy, że ustawa zmieniająca co prawda wprowadza zróżnicowanie wieku emerytalnego kobiet i mężczyzn, lecz nie ma to na celu dyskryminacji kobiet. Wręcz przeciwnie, jak wykazał Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 15 lipca 2010 r., sygn. K 63/07, stanowi to uprzywilejowanie wyrównawcze. Zdaniem Trybunału, mimo zachodzących przemian społecznych oddziałujących na zrównywanie ról obu płci w społeczeństwie, również obecnie można mówić o występowaniu różnic wynikających z pełnienia przez kobiety szczególnej roli w społeczeństwie i rodzinach. Dotyczy to zwłaszcza pełnionych przez kobiety funkcji macierzyńskich i wychowawczych w rodzinie, a także równoczesnego obciążenia kobiet zarówno pracą zawodową, jak i obowiązkami rodzinnymi.

Źródła:

Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (J.t.: Dz. U. z 2017 r. poz. 1383 i 1386),

www.mpips.gov.pl,

www.premier.gov.pl.