Import śoi w świetle nowych przepisów

Rozporządzenie (UE) 2016/425, zastępujące dyrektywę 89/686/EWG2, które weszło w życie 21 kwietnia 2018 r., określiło wymagania dla wszystkich podmiotów łańcucha dostaw środków ochrony indywidualnej (śoi).

Swobodny przepływ towarów, które są bezpieczne i spełniają wymagania dotyczące zasad ich produkcji i dystrybucji na jednolitym rynku, jest jedną z kluczowych zasad prawodawstwa UE. Egzekwowanie przepisów regulujących te kwestie realizowane jest w ramach nadzoru rynku, który tradycyjnie skupia się na wyrobach już dostępnych na rynku. Jednak coraz częściej działania te uzupełniane są przez kontrole towarów importowanych. Środki ochrony indywidualnej, podlegając wymaganiom harmonizacyjnym, również znajdują się pod tego typu nadzorem.

Zapewnienie bezpieczeństwa konsumentom

Wzrastający import towarów spoza UE związany jest z występującym w wielu sektorach przenoszeniem produkcji do krajów o niższych kosztach produkcji. Obniżanie kosztów produkcji wiąże się często z tym, że importowane wyroby nie spełniają obowiązujących na rynku UE wymagań. Dlatego kontrole przeprowadzane przez organy celne stanowią ważny element funkcjonowania nadzoru rynku. Pozwalają efektywnie zatrzymywać towary, które nie spełniają wymagań bezpieczeństwa lub takie, które naruszają zasady uczciwej konkurencji ze względu na brak poddania ich obowiązkowej ocenie zgodności, zaopatrzenia w stosowne oznakowanie, brak dostępności wymaganej dokumentacji technicznej lub instrukcji użytkowania. Nadzór rynku ma bowiem za zadanie nie tylko zapewnianie bezpieczeństwa konsumentom, lecz również równych szans podmiotom, które działając legalnie na rynku UE muszą spełniać wymagania potwierdzające zastosowanie środków gwarantujących bezpieczeństwo produkowanych przez siebie, importowanych lub dystrybuowanych towarów.

UE wprowadzając wymagania dla towarów produkowanych i dopuszczanych do obrotu na jej terytorium, ustanowiła szereg przepisów określających zasady nadzoru rynku, współpracy organów nadzoru rynku z organami celnymioraz mechanizmów informowania o towarach, które nie spełniają wymagań2. Efektywne egzekwowanie przepisów zależy od zaangażowania wszystkich organów odpowiedzialnych za nadzór rynku. W przypadku towarów produkowanych w UE zasadniczą rolę odgrywają organy nadzoru rynku, natomiast w przypadku towarów importowanych pierwszą barierą dla niezgodnych towarów są organy celne, w Polsce działające w ramach Krajowej Administracji Skarbowej.

Działania organów Krajowej Administracji Skarbowej w ramach nadzoru rynku

Oprócz zadań fiskalnych Krajowa Administracja Skarbowa realizuje zadania w obszarze pozafiskalnym, koncentrujące się na importowanych towarach, które mogą stwarzać zagrożenie dla obywateli i środowiska. Należą do nich m.in. środki ochrony roślin, chemikalia, odpady, jak również wyroby, które podlegają wymaganiom ogólnego bezpieczeństwa produktów lub wymaganiom harmonizacyjnym. Kontrola towarów dopuszczanych do obrotu dotyczy licznej grupy towarów. Niektóre z nich traktowane są jednak priorytetowo, jak m.in. śoi ze względu na funkcje ochronne, które mają spełniać w gwarantowaniu bezpieczeństwa użytkowników. Kontrola wyrobów podejmowana przed dopuszczeniem ich do obrotu może obejmować różne aspekty, np. oznakowanie, cechy fizyczne, towarzyszącą im dokumentację.

Powyższe działania realizowane są przez organy Krajowej Administracji Skarbowej we współpracy z organami nadzoru rynku. W kontroli importowanych śoi organy Krajowej Administracji Skarbowej współpracują z Urzędem Ochrony Konkurencji i Konsumentów, organem monitorującym nadzór rynku w Polsce, oraz właściwymi organami nadzoru rynku, tj. Inspekcją Handlową, Państwową Inspekcją Pracy oraz Wyższym Urzędem Górniczym – w zależności od zakresu kompetencji tych organów w stosunku do deklarowanego przeznaczenia śoi. Współpraca dotyczy identyfikowania ryzyka oraz wydawania opinii w sprawie spełniania przez śoi wymagań harmonizacyjnych i ewentualnego zakresu działań, które przedsiębiorca musi podjąć, by mogły znaleźć się na rynku. Działania te odbywają się w ramach prawnych rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 765/2008 oraz krajowych przepisów określających zasady funkcjonowania nadzoru rynku, tryb kontroli, obowiązki podmiotów gospodarczych oraz sankcje3.

W szczególności rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 765/2008 z 9 lipca 2008 r. ustanawiające wymagania w zakresie akredytacji i nadzoru rynku odnoszące się do warunków wprowadzania do obrotu i uchylające rozporządzenie (EWG) nr 339/93 (Dz. Urz. UE L 218 z 13.8.2008, s. 30); decyzja Parlamentu Europejskiego i Rady nr 768/2008/WE z 9 lipca 2008 r. w sprawie wspólnych ram dotyczących wprowadzania produktów do obrotu, uchylająca decyzję Rady 93/465/EWG (Dz. Urz. UE L 218 z 13.8.2008, s. 82).

Np. RAPEX (Rapid Alert System for non-food consumer products) – unijny system służący zapewnieniu szybkiej wymiany informacji o zagrożeniach stwarzanych przez produkty nieżywnościowe oraz o środkach podjętych w celu zapobieżenia lub ograniczenia wprowadzania do obrotu lub stosowania produktów stanowiących poważnezagrożenia dla zdrowia i bezpieczeństwa.

3 W szczególności ustawa z 13 kwietnia 2016 r.o systemach oceny zgodności i nadzoru rynku (t.j.: DzU z 2017, poz. 1398, ze zm.)

Skuteczność kontroli prowadzonych przed dopuszczeniem wyrobów do obrotu oraz tych, które odbywają się w ramach tradycyjnego nadzoru rynku, wymaga stałego podnoszenia wiedzy i kwalifikacji zaangażowanych organów, jak również współpracy na szczeblu centralnym i lokalnym. Odbywa się to m.in. w ramach wymiany informacji, uzgadniania wspólnych priorytetów kontroli oraz szkoleń.

W związku ze zmianą prawodawstwa w zakresie wymagań dla śoi w kwietniu 2018 r. odbyło się wspólne szkolenie przedstawicieli Krajowej Administracji Skarbowej, UOKiK oraz wszystkich inspektoratów Inspekcji Handlowej. Szkolenie zostało przeprowadzone przez Ryszarda Szeflera, dyrektora ds. importu i pełnomocnika ds. certyfikacji śoi w ROBOD S.A., który przybliżył uczestnikom zagadnienia dotyczące wymagań harmonizacyjnych dla śoi. Dla przedstawicieli Krajowej Administracji Skarbowej szczególne znaczenie miało omówienie tych wymagań rozporządzenia (UE) 2016/4254, które mogą podlegać kontroli na etapie dopuszczania śoi do obrotu, oraz obowiązków importerów.

Obowiązki importerów w świetle rozporządzenia 2016/425

Dostosowując wymagania dla śoi do tzw. nowego pakietu towarowego, tj. w szczególności rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 765/2008 oraz decyzji Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) 768/2008, rozporządzenie (UE) 2016/425, oprócz wymagań dla śoi czy modułów oceny zgodności, określiło definicje podmiotów gospodarczych oraz zakres ich obowiązków. W świetle tych regulacji importer pełni bardzo ważną rolę, ponieważ musi upewnić się, że producent dobrze wypełnił swoje obowiązki. Importer nie jest tylko odsprzedawcą produktu, ale odgrywa ważną rolę w zagwarantowaniu zgodności importowanych produktów. Zgodnie z rozporządzeniem „importer” oznacza każdą osobę fizyczną lub prawną, mającą miejsce zamieszkania lub siedzibę w UE, wprowadzającą do obrotu na rynku unijnym śoi z państwa trzeciego.

Niezależnie od definicji „wprowadzenia do obrotu” oraz „udostępnienia na rynku”5, rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 765/2008 w art. 27–29 określa tryb kontroli zgodności z wymaganiami harmonizacyjnymi, która może zostać podjęta przed dopuszczeniem towarów do obrotu, tj. również przed wprowadzeniem do obrotu lub udostępnieniem wyrobów w rozumieniu określanym przez poszczególne przepisy harmonizacyjne.

Zgodnie z rozporządzeniem (UE) 2016/425 zasadniczym obowiązkiem importera jest wprowadzanie do obrotu śoi zgodnie z wymaganiami. Importer zobowiązany jest do zapewnienia przeprowadzenia przez producenta odpowiedniej procedury oceny zgodności śoi przed ich wprowadzeniem do obrotu oraz sporządzenia przez producenta dokumentacji technicznej, zapewnienia, aby śoi były opatrzone oznakowaniem CE, aby towarzyszyły im wymagane dokumenty oraz aby producent spełnił wymagania dotyczące znakowania znakiem towarowym, nazwą typu, numerem partii lub serii lub inną informacją umożliwiającą identyfikację produktu, a także wskazał swoje dane oraz adres pocztowy, pod którym można się z nim skontaktować.

Oprócz danych producenta, importer umieszcza na śoi, a jeżeli nie jest to możliwe, na opakowaniu lub w dokumencie towarzyszącym śoi, swoją nazwę, zarejestrowaną nazwę handlową lub zarejestrowany znak towarowy oraz adres pocztowy, pod którym można się z nim skontaktować. Dane kontaktowe podaje się w języku łatwo zrozumiałym dla użytkowników końcowych i organów nadzoru rynku.

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/425 z 9 marca 2016 r. w sprawie środków ochrony indywidualnej oraz uchylenia dyrektywy Rady 89/686/EWG (Dz. Urz. UE L 81 z 31.3.2016, s. 51).

5 „Wprowadzenie do obrotu” oznacza pierwsze udostępnienie soi na rynku unijnym; „udostępnienie na rynku” oznacza każde dostarczenie śoi w celu dystrybucji lub użytkowania na rynku unijnym w ramach działalności komercyjnej, odpłatnie lub nieodpłatnie.

Jeżeli importer uznaje lub ma powody, by uważać, że śoi nie są zgodne z mającymi zastosowanie zasadniczymi wymaganiami dotyczącymi zdrowia i bezpieczeństwa, nie wprowadza ich do obrotu, dopóki ich zgodność nie zostanie zapewniona. Ponadto jeżeli śoi stwarzają zagrożenie, importer informuje o tym producenta oraz organy nadzoru rynku.

Importer zapewnia, aby śoi towarzyszyły instrukcje w języku łatwo zrozumiałym dla konsumentów i innych użytkowników końcowych. Importer zapewnia też, aby w czasie, w którym to na nim spoczywa odpowiedzialność za śoi, warunki ich przechowywania i transportu nie zagrażały ich zgodności z mającymi zastosowanie zasadniczymi wymaganiami dotyczącymi zdrowia i bezpieczeństwa.

Importer, który uzna lub ma podstawy, by uważać, że śoi wprowadzone przez niego do obrotu są niezgodne z niniejszym rozporządzeniem, niezwłocznie podejmuje środki naprawcze niezbędne w celu zapewnienia zgodności śoi, ich wycofania z obrotu lub odzyskania, stosownie do okoliczności. Ponadto jeżeli śoi stwarzają zagrożenie, importer niezwłocznie informuje o tym właściwe organy krajowe państw członkowskich, w których śoi zostały udostępnione, podając szczegółowe informacje dotyczące zwłaszcza niezgodności oraz wszelkich podjętych środków naprawczych.

Importer przechowuje kopię deklaracji zgodności UE do dyspozycji organów nadzoru rynku przez 10 lat po wprowadzeniu śoi do obrotu i zapewnia udostępnienie dokumentacji technicznej tym organom na żądanie. Na uzasadnione żądanie właściwego organu krajowego importer przekazuje mu wszelkie informacje i dokumentację – w formie papierowej lub elektronicznej – niezbędne do wykazania zgodności śoi, w języku łatwo zrozumiałym dla tego organu. Na żądanie tego organu importer współpracuje z nim we wszelkich działaniach podjętych w celu usunięcia zagrożeń, jakie stwarzają śoi wprowadzone przez niego do obrotu.

Importer nie musi mieć ani upoważnienia od producenta, ani preferencyjnych zasad współpracy z nim. Jednak do obowiązków importera należy zapewnienie możliwości kontaktu z producentem (np. w celu udostępnienia dokumentacji produktu na żądanie właściwego organu)6. Jeżeli importer chce, może wykonywać zadania administracyjne w imieniu producenta. W takim przypadku producent musi wyraźnie wskazać, że importer będzie pełnił funkcję upoważnionego przedstawiciela oraz wskazać zakres takiego pełnomocnictwa. Ponadto w przypadku wprowadzania do obrotu śoi przez importera pod własną nazwą lub znakiem towarowym lub modyfikowania śoi już znajdujących się w obrocie w taki sposób, że może mieć to wpływ na zgodność z rozporządzeniem, importer uważany jest za producenta na potrzeby rozporządzenia i podlega obowiązkom producenta.

Zawiadomienie Komisji – Niebieski przewodnik – wdrażanie unijnych przepisów dotyczących produktów (Dz. Urz. UE C 272 z 26.7.2016, s. 1).

Import śoi

Podejmując kontrole przed dopuszczeniem śoi do obrotu, organy Krajowej Administracji Skarbowej we współpracy z organami nadzoru rynku stosują przesłanki rozporządzenia (WE) nr 765/2008, kontrolując po pierwsze, czy produkt wykazuje cechy, które dają podstawę do przypuszczeń, że prawidłowo zmontowany, konserwowany i używany stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia, bezpieczeństwa, środowiska lub z uwagi na inny interes publiczny. Typowanie śoi do kontroli w tym zakresie odbywa się w ramach wymiany informacji o zagrożeniach, jakie mogą stwarzać poszczególne rodzaje śoi lub konkretne wyroby, w stosunku do których potwierdzone zostało wcześniej, że nie spełniają wymagań.

Po drugie, śoi powinna towarzyszyć dokumentacja na piśmie lub w formie elektronicznej, wymagana przez wspólnotowe prawodawstwo harmonizacyjne, tj. kopia deklaracji zgodności UE lub adres internetowy, pod którym można uzyskać dostęp do deklaracji zgodności UE. Deklaracja zgodności musi być zgodna ze wzorem określonym w załączniku IX rozporządzenia (UE) 2016/425 oraz stale aktualizowana. Powinna zostać ona przetłumaczona na język polski. W przypadku, gdy śoi podlegają więcej niż jednemu aktowi unijnemu wymagającemu deklaracji zgodności UE, sporządzana jest jedna deklaracja zgodności UE odnosząca się do wszystkich takich aktów unijnych.

Po trzecie, śoi powinny być oznakowane znakiem CE, umieszczonym na śoi w sposób widoczny, czytelny i trwały. W przypadku gdy nie jest to możliwe lub nie jest to uzasadnione z uwagi na charakter śoi, umieszcza się je na opakowaniu oraz w dokumentach towarzyszących śoi. Ponadto w przypadku śoi kategorii III za oznakowaniem CE umieszcza się numer identyfikacyjny jednostki notyfikowanej uczestniczącej w procedurze oceny zgodności. Oznakowaniu CE i – w stosownych przypadkach – numerowi identyfikacyjnemu jednostki notyfikowanej może towarzyszyć piktogram lub inne oznakowanie wskazujące na zagrożenie, przed którym śoi mają zapewnić ochronę.

W opisanym powyżej trybie kontroli, w stosunku do importowanych śoi organy Krajowej Administracji Skarbowej przeprowadzają zarówno rutynowe działania, jak również uzgodnione z organami nadzoru rynku wspólne akcje kontrolne od dnia wejścia w życie rozporządzenia (WE) nr 765/2008. Nowe rozporządzenie (UE) 2016/425 zobowiązuje przede wszystkim podmioty gospodarcze do spełniania nałożonych na nie obowiązków, a dla organów nadzoru rynku stanowi podstawę przeprowadzania kontroli zgodności z wymaganiami. Dla organów Krajowej Administracji Skarbowej natomiast, zasadnicze znaczenie ma współpraca i wymiana informacji na temat ryzyka stwarzanego przez importowane śoi.

Anna Kobyłecka

główny specjalista – Wydział Ograniczeń Pozataryfowych i Single Window, Departament Ceł, Ministerstwo Finansów

Artykuł z miesięcznika ATEST – Ochrona Pracy nr 6/2018.

www.atest.com.pl

Skomentuj