Instalacje przeciwpożarowe

Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa budowlanego, budynki muszą być podzielone na określonej wielkości strefy pożarowe. Instalacje techniczne, a w szczególności rury i kable elektryczne,

przechodzą wielokrotnie przez ściany i stropy oddzieleń przeciwpożarowych. Przejścia te – zwane również przepustami lub grodziami – podobnie jak przegrody, w których występują, spełniać muszą kryteria szczelności i izolacyjności ogniowej. Przejścia kablowe zabezpiecza się poprzez uszczelnienie ich substancjami, które pęcznieją w wysokiej temperaturze (ok. 150°C). Rozprężenie oznacza jednocześnie wytworzenie ochronnej powłoki. Zapobiega ona przedostawaniu się dymu i ognia przez przegrodę. Przez przejścia mogą przechodzić stalowe, aluminiowe lub wykonane z tworzyw sztucznych konstrukcje nośne pod kable (rynny, półki kablowe), a także pojedyncze kable średnicy poniżej 20 mm oraz wiązki kabli o średnicy mniejszej od 100 mm.

Popularnym sposobem zabezpieczenia jest także wyłożenie otworu wełną mineralną. Wełnę oraz przechodzące przez przegrodę kable pokrywa się masą endotermiczną, pęczniejącą w wysokiej temperaturze. Takie rozwiązanie oferują firmy działające na polskim rynku. Innym rodzajem zabezpieczenia jest wypełnienie otworu przejścia kablowego zaprawą ogniochronną. Zaprawę można stosować w ścianach i stropach z betonu, cegły i betonu komórkowego. Ponieważ jest to zaprawa cementowa, nie należy jej stosować w ścianach wykończonych płytami gipsowo-kartonowymi.

W ofercie wielu firm znajdują się także bloczki ogniochronne wykonane ze spienionego poliuretanu. Stosuje się je w połączeniu z masą ogniochronną, która służy do wypełniania szczelin między kablami. Ponieważ są to gotowe elementy, wykonane z niepylącego materiału, najczęściej wykorzystuje się je przy zabezpieczaniu laboratoriów, węzłów telekomunikacyjnych, studiów nagrań, banków itp. W temperaturze powyżej 300°C mogą powiększyć swoją objętość około pięciokrotnie.

Przejścia rurowe zabezpiecza się za pomocą specjalnych opasek i kaset, które uniemożliwiają przedostanie się dymu i ognia na drugą stronę przegrody. Kasety i opaski stosuje się wtedy, gdy rury wodociągowe, kanalizacyjne, przewody poczty pneumatycznej i instalacji odkurzających wykonane są z materiałów palnych. W przejściach przez ściany rury należy zabezpieczyć z obydwu stron. W przejściach przez stropy wystarczy zabezpieczenie od dolnej strony stropu. Opaski te wykonane są z materiału pęczniejącego pod wpływem wysokiej temperatury i zaciskają się na palącej się rurze. Podobnym materiałem wypełnione są również kasety ogniochronne.

Materiały stosowane na izolację kabli są łatwopalne. Chlorowodór, który wytwarza się przy spalaniu PCV, najpopularniejszego materiału izolacyjnego, powoduje uszkodzenia konstrukcji stalowych, betonowych, przyczynia się do zniszczeń instalacji i wyposażenia elektronicznego. Rezultatem takich zniszczeń są straty liczone niekiedy w milionach. Elektryczne kable i przewody z praktycznych względów często prowadzone są w korytarzach, z których następnie rozchodzą się do sąsiednich pomieszczeń. Ponieważ korytarze na ogół pełnią rolę dróg ewakuacyjnych, instalacje te stwarzają bardzo poważne niebezpieczeństwo. W przypadku pożaru kabli, wskutek np. zwarcia lub przeciążenia, ewakuacja może być znacznie utrudniona w wyniku gwałtownego rozprzestrzeniania się dymu i toksycznych gazów pożarowych.

Wymagania przeciwpożarowe dotyczące przewodów wentylacyjnych odnoszą się zarówno do stopnia palności zastosowanych materiałów budowlanych, jak również odporności ogniowej tych przewodów jako elementu budowlanego. Tylko przy użyciu odpowiednio zaklasyfikowanych materiałów i elementów zmniejszone będzie ryzyko rozprzestrzeniania pożaru na inne kondygnacje, strefy pożarowe czy drogi ewakuacyjne. Zwykłe przewody wentylacyjne z blachy stalowej nie spełniają wymagań ochrony przeciwpożarowej, ponieważ w wysokiej temperaturze nagrzewają się i deformują do tego stopnia, że umożliwiają rozprzestrzenianie się ognia i dymu. Rozróżniamy dwa rodzaje ochrony przewodów wentylacyjnych:

a) ogniochronna obudowa istniejących kanałów z blachy stalowej przy użyciu płyt gipsowych, silikatowo-cementowych, czy z wełny mineralnej,

b) wykonanie samodzielnych kanałów z płyt gipsowych, silikatowo-cementowych, czy z wełny mineralnej w okładzinie z folii aluminiowej. Istniejące kanały stalowe należy chronić, w przypadku gdy zmiana sposobu użytkowania obiektu lub jego części powoduje dodatkowe wymagania przeciwpożarowe.

Zabezpieczone ogniochronnie przewody wentylacyjne mogą być zastosowane również jako elementy oddymiającej wentylacji pożarowej, zadaniem której jest od-prowadzenie dymów i gazów pożarowych z dróg ewakuacji i klatek schodowych.

W kanałach wentylacyjnych oraz otworach wentylacyjnych montuje się odcinające klapy pożarowe i kratki przeciwpożarowe. Klapy odcinające mogą być uruchamiane samoczynnie za pomocą wewnętrznego mechanizmu opartego na ampułce, która przy wzroście temperatury pęka zwalniając mechanizm zamykający lub za pośrednictwem systemu elektronicznego połączonego z systemem ostrzegania pożarowego.

W budowlano-technicznej ochronie przeciwpożarowej rozróżnia się ściany oddzielenia przeciwpożarowego, ściany nośne, ściany działowe oraz osłonowe ściany zewnętrzne. Aby zapobiec rozszerzaniu się pożaru, przegrody te muszą uniemożliwić rozprzestrzenianie się ognia i dymu. Obok funkcji zamykającej pomieszczenia ściany spełniają często funkcję statyczną, jako nośny lub usztywniający element budowlany. Przez określony przepisami czas funkcja ta musi być zachowana również w przypadku pożaru. Ściany działowe mogą być wykonane zarówno w wersji nośnej, jak i nienośnej. W zależności od wymogów ściany te mogą mieć konstrukcję jedno- lub dwuwarstwową, np. bezszkieletowe ściany szybów instalacyjnych, nienośne ściany działowe na lekkich słupkach stalowych, nośne ściany w konstrukcji stalowej lub ścianki działowe z pod konstrukcją drewnianą. W ściany te można bezproblemowo wmontować drzwi i klapy przeciwpożarowe, przeszklenia ogniochronne, grodzie kablowe i instalacyjne. W celu spełnienia wymogów odnośnie izolacji termicznej i akustycznej może zostać użyta dodatkowa izolacja z wełny mineralnej.

Często stosowanym elementem architektonicznym w nowoczesnym budownictwie jest także wykonanie w ścianach oddzielenia pożarowego różnej wielkości przeszkleń pozwalających na przejście światła do innych pomieszczeń. Przeszklenia te muszą spełniać kryteria odporności ogniowej (E I) zapewniając szczelność ogniową i izolacyjność ogniową.

W każdej większej budowli betonowej stosowane są szczeliny dylatacyjne. Szczeliny te muszą przejąć naprężenia wynikające ze zmian objętości i odkształceń spowodowanych przez różnice temperatur, nierównomierne osiadanie gruntu, wstrząsy lub skurcz betonu, co zapobiega ekstremalnemu tworzeniu się rys w betonowych elementach konstrukcyjnych. W wielu konstrukcjach budowlanych występują elastomerowe lub neoprenowe łożyska ślizgowe, które również w przypadku pożaru muszą zachować swoją funkcjonalność. W zależności od wrażliwości temperaturowej zastosowanych tworzyw sztucznych może być zastosowana odpowiednia okładzina z ogniochronnych płyt. Przez odpowiednie ukształtowanie okładziny uwzględnione jest przesunięcie ruchomych elementów konstrukcji.