Jak przetrwać upał?

W okresie letnim, szczególnie w trakcie upalnych dni nasz organizm narażony jest na przegrzanie, co w efekcie może skutkować udarem słonecznym. Jak zatem zabezpieczyć organizm przed żarem lejącym się z nieba?

Upał jest to stan pogody, gdy temperatura powietrza przy powierzchni ziemi przekracza 30°C. Najwyższa temperatura w ciągu dnia panuje pomiędzy godziną 15 a 18. Natomiast największe promieniowanie UV notowane jest w godzinach pomiędzy 12, a 13.

Znaczny wzrost temperatury może doprowadzić do odwodnienia oraz przegrzania organizmu. Zagrożeniem jest także wystąpienie udaru słonecznego lub cieplnego, które stanowią zagrożenie dla zdrowia, a nawet mogą zagrażać życiu.

Udar słoneczny jest zaburzeniem regulacji cieplnej organizmu, spowodowane działaniem wysokiej temperatury, przez co traci on zdolność naturalnego ochładzania się przez pocenie. Zazwyczaj jest on spowodowany bezpośrednim wpływem promieni słonecznych na odsłoniętą głowę. Powoduje gwałtowną zwyżkę temperatury w obrębie głowy.

 Objawy:

• bardzo wysoka temperatura ciała przekraczająca 39°C,
• sucha, gorąca, zaczerwieniona skóra,
• brak pocenia,
• przyspieszony i napięty puls,
• możliwe zaburzenia świadomości, zawroty głowy, wymioty,
• utrata przytomności.

O udarze cieplnym mówi się wówczas, gdy dochodzi do ogólnego przegrzania organizmu, a nadmiar ciepła nie może wydalony na zewnątrz ustroju, np. człowiek jest zbyt ciepło ubrany lub pracuje w pomieszczeniu, gdzie panuje bardzo wysoka temperatura.

 Objawy:

• mroczki przed oczami,
• szum w uszach i skroniach,
• zawroty i ból głowy,
• pragnienie,
• zaczerwienienie ciała i obrzęk skóry,
• podwyższona temperatura nawet do 40°C.

Gdy człowiek nie poci się i ma suchą skórę, mogą wystąpić wymioty, zwężenie źrenic, utrata przytomności.

Upał może także niekorzystnie wpływać na układ nerwowy człowieka, co może spowodować ospałość, zdenerwowanie oraz wpłynąć na poziom koncentracji i efektywności w pracy.

Należy pamiętać, że upał jest szczególnie niebezpieczny dla osób starszych i dzieci. Trzeba również zadbać o zwierzęta, gdyż wysokie temperatury również u nich mogą prowadzić do przegrzania organizmu.

Jak upał wpływa na ludzki organizm:

Zasady ochrony przed upałem

Na zewnątrz:

• Należy ograniczyć opalanie. Zbyt długie przebywanie na słońcu niekorzystnie wpływa na nasz organizm, co może być przyczyną wspomnianego już wcześniej przegrzania, czy poparzeń skóry. Stosowne jest przebywanie na słońcu nie dłużej niż 2 godz., stosując przy tym kremy ochronne z filtrem;
• Przed wyjściem z domu należy zadbać o nakrycie głowy (kapelusz, chustka, czapka). Zadbać o to, aby nasze ubranie było wykonane z naturalnych tkanin, w jasnych kolorach. Zapewni to dopływ powietrza do skóry;
• Wypoczywając nad wodą należy pamiętać, że nie należy gwałtowanie i bezpośrednio wchodzić do wody po opalaniu. Może to wywołać szok termiczny naszego organizmu. Zanim zaczniemy pływać, należy opłukać ciało wodą, do której mamy zamiar wejść i stopniowo się w niej zanurzać;
• W najgorętszych porach dnia nie należy wykonywać dużego wysiłku fizycznego. Wysiłek fizyczny, jak np. bieganie może doprowadzić do odwodnienia, skurczów mięśni spowodowanych odwodnieniem i utratą minerałów, przegrzaniem organizmu lub udarem;

W budynkach:

• W ciągu dnia należy zamykać w domu okna i żaluzje, by ograniczyć napływ gorącego powietrza do pomieszczeń (szczególnie po stronie nasłonecznionej). Okna należy otwierać nocą, kiedy temperatura jest niższa – jeżeli oczywiście warunki bezpieczeństwa na to pozwalają;
• Należy unikać skrajnych temperatur. Jeżeli pracujemy w klimatyzowanym pomieszczeniu, nie wychodźmy od razu na zewnątrz, gdzie panuje upał. Narażamy się w ten sposób na szok termiczny;

W samochodzie:

• Przed włączeniem klimatyzacji w nagrzanym samochodzie najpierw powinno się otworzyć drzwi i szyby, aby zapewnić przepływ powietrza. Po tym można włączyć klimatyzację – najlepiej ustawiać ją na temperaturę niższą o kilka stopni od temperatury otoczenia, co pozwoli nam uniknąć groźnego szoku termicznego;
• Jeśli auto nie ma klimatyzacji, należy podróżować z uchylonymi oknami;
• W miarę możliwości parkować w miejscach zacienionych;
• Będąc w podróży, należy częściej robić przerwy i odpoczywać w zacienionych miejscach, by złagodzić negatywny wpływ wysokich temperatur na koncentrację;
• Pod żadnym pozorem nie wolno zostawiać dzieci i zwierząt w zaparkowanym pojeździe. Temperatura w nagrzanym samochodzie może dochodzić do 50-60°C!

Jedzenie i picie:

• Należy nawadniać organizm – pić dużo wody, najlepiej niegazowanej;
  Należy unikać picia kawy oraz napojów, które zawierają duże ilości cukru – sprzyjają one odwodnieniu organizmu;
• W upalne dni należy przygotowywać lekkie posiłki, bazujące na owocach i warzywach, które dostarczają organizmowi niezbędnych składników mineralnych oraz witamin, a unikać tłustych, smażonych i wysokokalorycznych dań, które dodatkowo obciążają i tak zmęczony upałem organizm;
• Należy unikać spożywania alkoholu, ponieważ sprzyja to odwodnieniu organizmu;
• Osoby przyjmujące leki, powinny być w kontakcie z lekarzem, aby sprawdzić jaki wpływ mają one na termoregulację i równowagę wodno-elektrolitową.

Dzieci:

• Dziecko należy ubierać w lekką, przepuszczającą powietrze, jasną odzież oraz chronić głowę dziecka zakładając mi czapkę z daszkiem;
• Nad wózkiem należy zamontować parasolkę, aby dziecko miało cień;
• Należy podawać letnie, nie zimne napoje, w tym wodę mineralną lub sok;
• Należy kąpać dziecko w letniej, nie zimnej wodzie;
• Nie należy wychodzić z dzieckiem w najgorętszej porze dnia;
• Smarować dziecko kremami z wysokim filtrem;
• Nie należy nosić dziecka w nosidełku, gdyż w upalne dni może być mu niewygodnie i gorąco;
• Należy unikać pokarmów np. z surowych jajek, oraz myć ręce, gdyż wysokie temperatury sprzyjają rozwojowi bakterii salmonelli.

Osoby starsze:

• Osoby starsze zwykle przyjmują większe ilości leków. Podczas upałów, gdy organizm się odwadnia, stężenie leków w organizmie może się zwiększyć nawet do zagrażającego życiu. W związku z tym powinny one bardzo uważnie monitorować swoje samopoczucie, a przede wszystkim stosować się do zaleceń związanych z postępowanie podczas upałów.

Jeśli odczuwamy zawroty głowy, osłabienie, niepokój lub dotkliwe pragnienie i ból głowy, należy skontaktować się z dyspozytorem medycznym, dzwoniąc pod numer alarmowy. Jeśli to możliwe należy przenieść się w chłodne miejsce.

Tekst opracowany na podstawie poradnika: Rządowe Centrum Bezpieczeństwa.