Konsultacje w zakresie bhp

Zgodnie z art. 237(11a) K.p. ustawodawca nałożył na pracodawcę powszechny obowiązek konsultacji z pracownikami lub ich przedstawicielami wszystkich działań podejmowanych w sferze bhp.

Pracodawca konsultuje z pracownikami lub ich przedstawicielami wszystkie działania związane z bezpieczeństwem i higieną pracy, w szczególności dotyczące:

1. zmian w organizacji pracy i wyposażeniu stanowisk pracy, wprowadzania nowych procesów technologicznych oraz substancji chemicznych i ich mieszanin, jeżeli mogą one stwarzać zagrożenie dla zdrowia lub życia pracowników,
2. oceny ryzyka zawodowego występującego przy wykonywaniu określonych prac oraz informowania pracowników o tym ryzyku,
3. tworzenia służby bhp lub powierzania wykonywania zadań tej służby innym osobom oraz wyznaczania pracowników do udzielania pierwszej pomocy, a także wykonywania działań w zakresie zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników,
4. przydzielania pracownikom środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego,
5.  szkolenia pracowników w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy.

Pracownicy lub ich przedstawiciele mogą przedstawiać pracodawcy wnioski w sprawie eliminacji lub ograniczenia zagrożeń zawodowych.
Pracodawca zapewnia odpowiednie warunki do przeprowadzania konsultacji, a zwłaszcza zapewnia, aby odbywały się w godzinach pracy. Za czas nie przepracowany w związku z udziałem w konsultacjach pracownicy lub ich przedstawiciele zachowują prawo do wynagrodzenia.
Na umotywowany wniosek pracowników lub ich przedstawicieli dotyczący spraw zagrożenia zdrowia i życia pracowników inspektorzy pracy Państwowej Inspekcji Pracy przeprowadzają kontrole oraz stosują środki prawne przewidziane w przepisach o Państwowej Inspekcji Pracy.
U pracodawcy, u którego została powołana komisja bezpieczeństwa i higieny pracy — konsultacje, mogą być prowadzone w ramach tej komisji, natomiast uprawnienia, przysługują pracownikom lub ich przedstawicielom wchodzącym w skład komisji.
Pracownicy lub ich przedstawiciele nie mogą ponosić jakichkolwiek niekorzystnych dla nich konsekwencji z tytułu działalności, Dotyczy to również pracowników lub ich przedstawicieli.

Wyliczone sytuacje należy rozumieć jako najważniejsze przypadki tej konsultacji, ponieważ ustawodawca posługuje się zwrotem „w szczególności”. Oznacza to, że cała sfera problematyki bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników jest poddana konsultacjom między stronami stosunku pracy. Sformułowaniem komentowanego przepisu ustawodawca zachęca pracowników do czynnego udziału w części działań związanych z organizowanym procesem pracy. Z tak zbudowanego przepisu wynikają także określone konsekwencje. Współuczestniczenie w konsultacjach z jednej strony poszerza znajomość obowiązujących przepisów bhp, a z drugiej wymaga przestrzegania tych przepisów przez obie strony stosunku pracy (por. T. M. Nycz „Konsultacja w zakresie bhp”, PP).
Pracodawca ma obowiązek zapewnić odpowiednie warunki do przeprowadzenia konsultacji oraz zachować pracownikom lub ich przedstawicielom prawo do wynagrodzenia za ich czas. Ustawodawca zobowiązuje pracodawcę do tego, aby zapewnił, by konsultacje odbywały się w godzinach pracy. Dopuszczalne jest przeprowadzenie konsultacji poza godzinami pracy, pod warunkiem że pracodawca czas przeznaczony na konsultacje zaliczy do czasu pracy, za który przysługuje normalne wynagrodzenie.
Z przepisu wynikają ponadto następujące zasady: pracownik może żądać od pracodawcy podjęcia konsultacji w każdej sprawie z zakresu bhp, pracownicy lub ich przedstawiciele, w tym wchodzący w skład komisji bhp, mogą kierować do pracodawcy wnioski w sprawie eliminacji lub ograniczenia zagrożeń zawodowych, w następstwie tego po analizie tych wniosków pracodawca powinien swoją decyzję w określonej sprawie skonsultować z pracownikami lub ich przedstawicielami, na umotywowany wniosek pracowników lub ich przedstawicieli inspektorzy pracy podejmują działania kontrolne u pracodawcy oraz stosują środki prawne przewidziane przepisami ustawy o PIP, pracownicy lub ich przedstawiciele nie mogą ponosić jakichkolwiek negatywnych skutków w związku z korzystaniem z praw konsultacyjnych, podejmowanymi indywidualnie lub w ramach funkcjonującej komisji bhp czy też w ramach indywidualnych wniosków kierowanych do pracodawcy.
Pod pojęciem przedstawicieli pracowników należy rozumieć zakładową organizację związkową, a w zakładach, w których związki nie funkcjonują, przedstawicieli pracowników wybranych przez załogę w sposób przyjęty u danego pracodawcy. Sformułowanie „w sposób przyjęty u danego pracodawcy” oznacza, że o tym sposobie decydują zainteresowani pracownicy, ponieważ to oni wybierają swojego lub swoich przedstawicieli. Z tego względu pracodawca nie ma prawa ingerować w zasady tych wyborów, np. narzucać ich formy jawnej, jeżeli pracownicy optują za formą tajną.

W zakładach pracy, w których stosuje się przepisy ustawy z dnia 7.04.2006 r. o informowaniu pracowników i przeprowadzaniu z nimi konsultacji, Dz. U. 2006 Nr 79 poz. 550, z późn. zm. przedstawicielstwem pracowników w rozumieniu komentowanego przepisu będzie rada pracowników.