Książka kontroli maszyn i urządzeń

Dla zapewnienia bezpieczeństwa na stanowiskach pracy oraz dla prawidłowego funkcjonowania maszyn i urządzeń należy przeprowadzać kontrole ich stanów technicznych. Wszystkie kontrole powinny być właściwie udokumentowane.

Wymagania dotyczące bezpieczeństwa użytkowania maszyn zostały unormowane w przepisach:

• rozporządzenia MPiPS z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy,
• rozporządzenia MG z dnia 30 października 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy.

Maszyny i narzędzia oraz ich urządzenia ochronne powinny być utrzymywane w stanie sprawności technicznej i czystości zapewniającej użytkowanie ich bez szkody dla bezpieczeństwa i zdrowia pracowników oraz stosowane tylko w procesach i warunkach, do których są przeznaczone.

Zgodnie z przepisami rozporządzenia w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy o dostrzeżonych wadach lub uszkodzeniach maszyny pracownik powinien niezwłocznie zawiadomić przełożonego. Maszyny, których uszkodzenie stwierdzono w czasie pracy, powinny być niezwłocznie zatrzymane i wyłączone z zasilania energią. Wznowienie pracy maszyny bez usunięcia uszkodzenia jest niedopuszczalne. Maszyny niesprawne, uszkodzone lub pozostające w naprawie powinny być wycofane z użytkowania oraz wyraźnie oznakowane tablicami informacyjnymi i zabezpieczone w sposób umożliwiający ich uruchomienie.

Natomiast przepisy rozporządzenia w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy stanowią, że w przypadku, gdy bezpieczne użytkowanie maszyn jest uzależnione od warunków, w jakich są one instalowane, pracodawca powinien podać maszyny:

1. wstępnej kontroli po ich zainstalowaniu, a przed przekazaniem do eksploatacji po raz pierwszy,
2. kontroli po zainstalowaniu na innym stanowisku lub w innym miejscu.

Pracodawca powinien także zapewnić, aby maszyny narażone na działanie warunków powodujących pogorszenie ich stanu technicznego, co może spowodować powstanie sytuacji niebezpiecznych, poddane były:

1. okresowej kontroli, a także badaniom przez jednostki działające na podstawie przepisów albo osoby upoważnione przez pracodawcę i posiadające odpowiednie kwalifikacje,
2. specjalnej kontroli przeprowadzanej przez jednostki albo osoby, o których mowa w pkt 1, w przypadku możliwości pogorszenia bezpieczeństwa związanego z maszyną, a będącego wynikiem:

• prac modyfikacyjnych,
• zjawisk przyrodniczych,
• wydłużonego czasu postoju maszyny,
• niebezpiecznych uszkodzeń oraz wypadków przy pracy.

Żadne z powyżej przedstawionych rozporządzeń nie określa formy i sposobu dokumentowania przeprowadzonych przeglądów, napraw i kontroli. Przykładem odpowiedniej dokumentacji może być tzw. książka kontroli maszyn i urządzeń.

Wzór książki kontroli maszyn i urządzeń

Książka kontroli maszyn i urządzeń

1. Nazwa i typ maszyny/urządzenia

………………………………………………………………………………………..

2. Nr inw.

…………………………………………………………………………………………

3. Wytwórca/ producent

………………………………………………………………………………………..

4. Rok produkcji

………………………………………………………………………………………….

Dokumentowanie wyników kontroli

Lp.	Rodzaj kontroli	Wynik kontroli	Data kontroli	Osoba lub jednostka dokonująca kontroli	Podpis osoby/osób wymienionych w kol. 5	Inf. o sposobie usunięcia wskazanych usterek	Uwagi
1	2	3	4	5	6	7	8

Rodzaje kontroli

Rodzajami przeprowadzanych kontroli maszyn i urządzeń są:

1. Kontrole wstępne – w przypadku gdy bezpieczne użytkowanie maszyny jest uzależnione od warunków, w jakich są one instalowane.

Kontroli tej podlegają maszyny:

• po ich zainstalowaniu, a przed przekazaniem do eksploatacji po raz pierwszy,
• po zainstalowaniu na innym stanowisku pracy lub w innym miejscu.

2. Kontrole okresowe – w przypadku gdy maszyny narażone są na działanie warunków powodujących pogorszenie ich stanu technicznego lub mogą spowodować powstanie sytuacji niebezpiecznych.
3. Kontrole specjalne – w przypadku możliwości pogorszenia bezpieczeństwa związanego z maszyną, a będącego wynikiem:

• prac modyfikacyjnych,
• zjawisk przyrodniczych,
• wydłużonego czasu postoju maszyny,
• niebezpiecznych uszkodzeń oraz wypadków przy pracy.

Za ten rodzaj kontroli odpowiedzialny jest pracodawca.

Kontroli może dokonać upoważniona przez pracodawcę osoba posiadająca odpowiednie kwalifikacje. Pod pojęciem „upoważnionej osoby” należy rozumieć osobę prawną lub fizyczną znającą budowę kontrolowanej maszyny, zakres kontroli, sposoby jej dokonania oraz kryteria oceny jej wyników. W praktyce jest to jednostka działająca na podstawie odrębnych przepisów np. Urząd Dozoru Technicznego sprawujący nadzór nad określonymi grupami urządzeń lub maszyn.

Wyniki wymienionych powyżej kontroli przechowuje się do dyspozycji organów kontrolnych, zwłaszcza nadzoru i kontroli warunków pracy, przez okres 5 lat od zakończenia wymienionych kontroli – o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej.

Podstawa prawna:

1. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 2003 r. poz. 1650 z późn. zm.),
2. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 30 października 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy (Dz. U. poz. 1596 z późn. zm.).