Kto może otrzymać odszkodowanie za wypadek przy pracy?

Odszkodowanie za wypadek przy pracy należy się przede wszystkim osobie, która w takim zdarzeniu doznała trwałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu. Jest to jednorazowa wypłata ze strony Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS), mająca złagodzić skutki zdrowotne powstałe na skutek wypadku.

O świadczenie może wystąpić nie tylko sam poszkodowany. W przypadku śmierci pracownika spowodowanej wypadkiem przy pracy, także niektórzy członkowie rodziny mają prawo do tego odszkodowania.

Ubiegając się o odszkodowanie — niezależnie od tego czy chodzi o odszkodowania w UK czy w innym kraju — trzeba spełnić kilka warunków i przedłożyć odpowiednie dokumenty. Przyznanie świadczenia nie jest automatyczne i wymaga złożenia wniosku.

Jeśli nie wiesz, jak to zrobić albo potrzebujesz pomocy, warto skorzystać z pomocy specjalistów, którzy znają jak wygląda proces ubiegania się o odszkodowania za wypadek w pracy od podszewki i mogą pomóc w przejściu przez formalności.

Jakie warunki trzeba spełnić, aby dostać odszkodowanie?

Aby móc dostać jednorazowe świadczenie za wypadek w pracy, muszą zostać spełnione określone warunki. Najważniejsze z nich:

• Zdarzenie musi być uznane za wypadek przy pracy zgodnie z przepisami – czyli musi być nagłe, spowodowane czynnikiem zewnętrznym, prowadzące do urazu lub śmierci, zdarzyć się podczas wykonywania pracy.
• Osoba poszkodowana musi być ubezpieczona w ZUS w zakresie ubezpieczenia wypadkowego.
• Uszczerbek na zdrowiu jest oceniany przez lekarza orzecznika ZUS lub komisję lekarską ZUS po zakończeniu leczenia i rehabilitacji. Bez tego nie ma możliwości ustalenia wysokości świadczenia.

Kto może być uprawniony do świadczenia?

Głównym uprawnionym do jednorazowego odszkodowania jest pracownik, u którego wypadek w pracy lub choroba zawodowa spowodowały trwały albo długotrwały uszczerbek na zdrowiu.

Uprawnionymi są również członkowie rodziny, jeśli pracownik zmarł w wyniku wypadku przy pracy. Do tej grupy można zaliczyć:

• Małżonka
• Dzieci własne, dzieci drugiego małżonka, dzieci przysposobione
• Dzieci przyjęte na wychowanie przed osiągnięciem pełnoletności (np. wnuki, rodzeństwo)
• Inne dzieci wychowywane jako rodzina zastępcza
• Rodziców zmarłego, jeśli byli na jego utrzymaniu

Kto może otrzymać odszkodowanie?

Warunki otrzymania świadczenia

Pracownik

Uszczerbek na zdrowiu na skutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej

Rodzina zmarłego pracownika

Śmierć pracownika na skutek wypadku przy pracy

Jest to powszechna praktyka. Przykładowo, odszkodowania medyczne w UK podlegają tym samym standardom.

Kiedy odszkodowanie nie przysługuje?

W niektórych sytuacjach ZUS może odmówić wypłaty odszkodowania. Dzieje się tak, jeśli:

• Wyłączną przyczyną wypadku było celowe lub rażące naruszenie przepisów BHP przez pracownika (na przykład pracownik z premedytacją nie stosował się do przepisów bezpieczeństwa).
• Pracownik był pod wpływem alkoholu, środków odurzających lub leków psychotropowych, i przyczynił się w ten sposób do wypadku.

Wyjątki dotyczą jednak tylko poszkodowanego – jeżeli wypadek skończy się śmiercią, rodzinie przysługuje odszkodowanie nawet wtedy, gdy pracownik sam przyczynił się do wypadku w powyższy sposób.

Odszkodowanie za wypadek przy pracy a forma zatrudnienia

Prawo do odszkodowania po wypadku w pracy nie zależy tylko od klasycznej umowy o pracę. W Polsce jest kilka sposobów zatrudnienia, a składki wypadkowe dotyczą też innych niż najem pracy modeli zatrudnienia – jednak zasady wypłaty świadczeń mogą się od siebie różnić. Warto znać te różnice.

Do wypłacenia odszkodowania konieczne jest opłacanie składki na ubezpieczenie wypadkowe. To właśnie z tej składki finansowane są świadczenia związane z wypadkami przy pracy czy chorobami zawodowymi. Przy każdej formie pracy oczywiście kluczowe jest zgłoszenie do ubezpieczenia.

Umowa o pracę, zlecenie i działalność gospodarcza

• Umowa o pracę: Tu sprawa jest najprostsza. Każdy, kto ma umowę o pracę, automatycznie jest objęty ubezpieczeniem wypadkowym i może ubiegać się o odszkodowanie, jeśli dojdzie do wypadku. Pracodawca powinien zgłosić wypadek i wypełnić odpowiedni protokół.
• Umowa zlecenie: Osoby pracujące na zleceniu także mogą być objęte ubezpieczeniem wypadkowym, gdy pracodawca odprowadza składki na ubezpieczenie społeczne. Jeśli nie mają innego ubezpiecznia (np. nie są studentami), składki są obowiązkowe.
• Działalność gospodarcza (samozatrudniony): Tu składka wypadkowa jest dobrowolna. Jeśli jednak przedsiębiorca ją opłaca, może w razie wypadku ubiegać się o świadczenie na tych samych warunkach co inni ubezpieczeni.

Odszkodowanie dla rolników i samozatrudnionych

Rolnicy korzystają z odrębnego systemu ubezpieczeń (KRUS), i w razie wypadku składają wniosek o odszkodowanie właśnie do KRUS, a nie ZUS. Proces może różnić się od procedur dla pozostałych zatrudnionych.

Samozatrudnieni muszą regularnie opłacać składki na ubezpieczenie wypadkowe (dobrowolnie) i nie mieć zaległości na dzień złożenia wniosku lub wypadku. Jeżeli są zaległości i nie będą spłacone w pół roku, prawo do świadczenia wygasa.

Kiedy ZUS odmówi wypłaty świadczenia?

ZUS skrupulatnie sprawdza, czy dana sytuacja spełnia warunki do wypłaty odszkodowania. Oto najczęstsze powody odmowy:

• Rażące lub celowe złamanie zasad BHP przez samego pracownika.
• Znaczny udział alkoholu lub substancji psychoaktywnych w chwili zdarzenia.

W takim przypadku uznaje się, że wypadku można było uniknąć, a poszkodowany ponosi za to odpowiedzialność. Jednak jeśli wypadek zakończył się śmiercią, rodzina wciąż może starać się o świadczenie niezależnie od winy zmarłego pracownika.

Przykłady sytuacji, kiedy nie ma prawa do świadczenia:

• Pracownik świadomie nie używał obowiązkowego sprzętu ochronnego, choć został odpowiednio przeszkolony.
• Wykonywanie zadań, do których nie miał wymaganych uprawnień lub szkoleń.
• Zażywanie alkoholu lub narkotyków w pracy, co przyczyniło się do wypadku.

Znaczenie winy lub zaniedbania po stronie pracownika

To, czy świadczenie zostanie przyznane, często zależy od tego, czy pracownik dopuścił się poważnego zaniedbania lub przewinienia. Chodzi tutaj o sytuacje, gdzie wypadek nastąpił wyłącznie przez rażące nieprzestrzeganie zasad lub celowe działania poszkodowanego.

ZUS, a czasem i pracodawca, musi to wykazać – to oni są zobowiązani do przedstawienia dowodów. Jeżeli nie potrafią tego jednoznacznie udowodnić, świadczenie powinno zostać przyznane.

Jeśli decyzja ZUS jest negatywna, można się od niej odwołać do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych, nie ponosząc kosztów za postępowanie odwoławcze.