Magazynowanie materiałów niebezpiecznych

Materiały niebezpieczne — substancje i mieszaniny chemiczne zaliczone do niebezpiecznych, zgodnie z przepisami w sprawie substancji chemicznych stwarzających zagrożenie dla zdrowia i życia.

Obowiązki pracodawcy: informowanie pracowników o właściwościach fizycznych, chemicznych i biologicznych stosowanych w zakładzie pracy materiałów, półfabrykatów i wyrobów gotowych oraz o ryzyku dla zdrowia i bezpieczeństwa pracowników związanym z ich stosowaniem, a także o sposobach bezpiecznego ich stosowania oraz postępowania z nimi w sytuacjach awaryjnych.

UWAGA:

Przechowywanie materiałów niebezpiecznych w pojemnikach i opakowaniach służących do celów spożywczych jest niedopuszczalne.

Przechowywanie, transport, stosowanie materiałów niebezpiecznych

1. Materiały niebezpieczne należy przechowywać w miejscach i opakowaniach przeznaczonych do tego celu, odpowiednio oznakowanych.

2. Pomieszczenia, aparatura, środki transportu, zbiorniki i opakowania, w których są przemieszczane lub przechowywane materiały niebezpieczne, powinny być odpowiednie do właściwości tych materiałów.

3. W czasie transportu, składowania i stosowania materiałów niebezpiecznych należy stosować odpowiednie środki ochrony zbiorowej i indywidualnej, chroniące pracowników przed szkodliwym lub niebezpiecznym działaniem tych materiałów.

4. Zbiorniki, naczynia i inne opakowania służące do przechowywania materiałów niebezpiecznych powinny być oznakowane w języku polskim oraz:

  • wykonane z materiału niepowodującego niebezpiecznych reakcji chemicznych z ich zawartością i nieulegającego uszkodzeniu w wyniku działania znajdującego się w nich materiału niebezpiecznego,
  • wytrzymałe i zabezpieczone przed uszkodzeniem z zewnątrz odpowiednio do warunków ich stosowania,
  • odpowiednio szczelne i zabezpieczone przed wydostawaniem się z nich niebezpiecznej zawartości lub dostaniem się do ich wnętrza innych substancji, które w kontakcie z ich zawartością mogą stworzyć stan zagrożenia,
  • wypełnione w sposób zapewniający wolną przestrzeń odpowiednio do możliwości termicznego rozszerzania się cieczy w warunkach przechowywania, transportu i stosowania,
  • opróżnione pojemniki po materiałach niebezpiecznych przeznaczone do wielokrotnego użycia powinny spełniać następujące wymagania,
  • wytrzymałe i zabezpieczone przed uszkodzeniem z zewnątrz.

Przy przechowywaniu ciekłego materiału niebezpiecznego należy:

  • stosować odpowiednie zabezpieczenia przed rozlewaniem i rozprzestrzenianiem się zawartości zbiornika w razie jego uszkodzenia, jak np. rynny, zbiorniki rezerwowe,
  • zapewnić urządzenie do bezpiecznego pomiaru ilości cieczy zawartej w zbiorniku,
  • zbiorniki z ciekłymi materiałami niebezpiecznymi oraz cieczami gorącymi mogą być umieszczane nad stanowiskiem pracy lub przejściami wyłącznie w wypadkach wymuszonych przez proces technologiczny.

W takich przypadkach należy:

  • stosować urządzenia chroniące przed oblaniem pracowników znajdujących się pod tymi zbiornikami,
  • uniemożliwić dostęp osób niepowołanych do miejsc, w których znajdują się zbiorniki,
  • nad pomieszczeniami, w których znajdują się stałe zbiorniki z gazami sprężonymi, skroplonymi lub rozpuszczonymi pod ciśnieniem nie mogą być organizowane stanowiska pracy.

UWAGA:

Pakowanie, załadunek, składowanie i transport materiałów niebezpiecznych z innymi materiałami stwarzającymi dodatkowe zagrożenie na skutek wzajemnego oddziaływania tych materiałów w przypadku uszkodzenia opakowania jest niedopuszczalne.

W magazynach powinny być wywieszone instrukcje określające sposób składowania, pakowania, załadunku i transportu materiałów niebezpiecznych. Z treścią ww. instrukcji należy zapoznać pracowników zatrudnionych przy tych pracach.

Pomieszczenia przeznaczone do składowania lub stosowania materiałów niebezpiecznych pod względem pożarowym lub wybuchowym oraz w których istnieje niebezpieczeństwo wydzielania się substancji toksycznych albo tworzących z powietrzem mieszaniny wybuchowe, powinny być wyposażone w:

– urządzenia zapewniające sygnalizację o zagrożeniach,
– odpowiedni sprzęt i środki gaśnicze,
– środki neutralizujące, apteczki,
– odpowiednie środki ochrony zbiorowej i indywidualnej, stosownie do występujących zagrożeń.

Pracownicy, jeśli są zatrudnieni w pomieszczeniach magazynowych, powinni mieć stały dostęp do środków łączności na wypadek awarii, pożaru lub wybuchu.

Pracodawca jest obowiązany ustalić i podać do wiadomości pracowników warunki, jakie powinny być spełnione przed wejściem pracowników do ww. pomieszczeń magazynowych.

W pomieszczeniach, w których w wyniku awarii mogą wydzielać się substancje toksyczne lub palne, w ilościach mogących stworzyć zagrożenie wybuchem, pracodawca powinien zapewnić awaryjną wentylację wyciągową uruchamianą od wewnątrz i z zewnątrz pomieszczenia, zapewniającą wymianę powietrza dostosowaną do przeznaczenia pomieszczeń zgodnie z właściwymi przepisami i Polskimi Normami.

Sposób składowania i stosowania materiałów niebezpiecznych powinien zapewniać:

  • zachowanie temperatur, wilgotności i ochronę przed nasłonecznieniem stosownie do rodzaju materiałów niebezpiecznych i ich właściwości,
  • przestrzeganie ograniczeń dotyczących wspólnego składowania i stosowania materiałów,
  • ograniczenie ilości jednocześnie składowanych materiałów do ilości dopuszczalnej dla danego materiału i danego pomieszczenia,
  • przestrzeganie zasad rotacji z zachowaniem dopuszczalnego czasu składowania poszczególnych materiałów,
  • zachowanie dodatkowych wymagań specyficznych dla składowania materiałów i ich stosowania,
  • rozmieszczenie materiałów w sposób umożliwiający prowadzenie kontroli składowania i składowanych materiałów.

Szczegółowe warunki składowania i stosowania materiałów niebezpiecznych powinny być określone w instrukcjach ustalających co najmniej ww. wymagania oraz zasady postępowania w sytuacjach awaryjnych.

Jeżeli podczas procesów pracy występuje niebezpieczeństwo oblania pracowników środkami żrącymi lub zapalenia odzieży na pracowniku — nie dalej niż 20 m w linii poziomej od stanowisk pracy, na których wykonywane są te prace powinny być zainstalowane natryski ratunkowe (prysznice bezpieczeństwa) do obmycia całego ciała oraz oddzielne natryski (prysznice) do przemywania oczu.

Ww. natryski, w razie potrzeby, powinny umożliwiać ich natychmiastowe uruchomienie samoczynne lub w inny sposób, z uwzględnieniem ograniczonej sprawności osób z nich korzystających. Natryski powinny być zasilane wodą nieogrzewaną i działać niezawodnie bez względu na warunki atmosferyczne.

Przy wyjściu z pomieszczenia, w którym odbywa się praca przy użyciu materiałów zakaźnych lub toksycznych powinna znajdować się co najmniej 1 umywalka z doprowadzoną do niej ciepłą wodą — na każdych 20 pracowników jednocześnie zatrudnionych, lecz nie mniej niż 1 umywalka przy mniejszej liczbie zatrudnionych.

Wymagania podstawowe dotyczące magazynowania materiałów niebezpiecznych

Wymagania dotyczące pracownika-magazyniera

1. Pracownikiem magazynu chemicznego może być osoba:

– posiadająca wykształcenie co najmniej zawodowe lub ogólne i została zapoznana z materiałami znajdującymi się w pomieszczeniach magazynowych oraz sposobami ich składowania,
– została szczegółowo zaznajomiona z rodzajami substancji i mieszanin chemicznych składowanymi w magazynie i zasadami postępowania z tymi środkami oraz sposobami udzielania pierwszej pomocy w przypadku zatrucia, oparzeń, skaleczeń itp.,
– odbyła szkolenie wstępne w zakresie bhp w formie instruktażu ogólnego i stanowiskowego, w ramach którego została zapoznana z oceną ryzyka zawodowego na określonym stanowisku oraz z oceną ryzyka zawodowego na zatrudnianym stanowisku i postępowaniem w sytuacjach awaryjnych,
– posiada aktualne orzeczenie lekarskie z brakiem przeciwwskazań do wykonywania ww. pracy,
– została wyposażona w odzież roboczą i sprzęt ochrony indywidualnej dobrany do poziomu zagrożeń.

2. Powyższe wymagania powinny być odnotowane w aktach osobowych pracodawcy.

Podstawowe wymagania określające warunki techniczne dla magazynowania:

  • ściany i posadzka pomieszczeń magazynowych omawianych wyżej powinny być łatwo zmywalne, a w przypadku magazynowania materiałów łatwo palnych posadzka powinna być nieiskrząca;

UWAGA:

Magazyn chemikaliów, w którym składowane są materiały łatwo palne lub których pary tworzą z powietrzem mieszaniny wybuchowe (rozpuszczalniki) powinien znajdować się w odrębnym budynku wolnostojącym.

  • pomieszczenia magazynowe powinny być wyposażone w instalację wodną do spłukiwania ścian i podłogi, z zaworami czerpalnymi o wydajności przystosowanej do umycia powierzchni tych pomieszczeń i wężami do spłukiwania podłóg, kratkę odpływową w posadzce prowadzącą do neutralizatora lub bezodpływową w przypadku braku na terenie zakładu pracy neutralizatora;
  • drzwi magazynu powinny być zaopatrzone w informację zakazującą wstępu osobom postronnym, a także otwierane na zewnątrz magazynu, wyposażone w dwa niezależne zamki;
  • pomieszczenia magazynowe powinny posiadać wentylację grawitacyjną lub mechaniczną zapewniającą nieprzekraczanie najwyższych dopuszczalnych stężeń czynników szkodliwych dla zdrowia;
  • wentylacja grawitacyjna i mechaniczna powinny zapewnić co najmniej 10-krotną wymianę powietrza na godzinę, a kierunek zasysania powietrza powinien być zgodny z kierunkiem grawitacyjnego spływu zanieczyszczeń;
  • wentylacja mechaniczna powinna być wentylacją podciśnieniową. Wielkość ciśnienia wewnątrz pomieszczeń powinna wynosić od 95 do 90% ciśnienia atmosferycznego;
  • przy stosowaniu wentylacji mechanicznej dla materiałów łatwo palnych i tworzących mieszaniny wybuchowe wentylacja powinna być w wykonaniu przeciwwybuchowym, zapewniająca uzyskanie stężeń czynników w powietrzu wielkości co najwyżej 50% DGW, a instalacja elektryczna powinna być w wykonaniu przeciwwybuchowym;
  • oświetlenie sztuczne — natężenie w pomieszczeniach magazynowych powinno wynosić 50—100 luksów;
  • w pomieszczeniu magazynowym powinna znajdować się apteczka pierwszej pomocy zawierająca środki do udzielania pierwszej pomocy przedlekarskiej, określone przez lekarza profilaktyka i zgodne z zaleceniami wynikającymi z kart charakterystyki substancji niebezpiecznych;
  • dopuszczalne obciążenie podłóg oraz regałów powinno być oznaczone w sposób czytelny i umieszczone w widocznym miejscu;
  • w magazynie powinien znajdować się sprzęt gaśniczy dostosowany do grupy pożarów zamieszczonych w obiekcie. Ilość, rodzaj i rozmieszczenie sprzętu gaśniczego powinien określić specjalista z zakresu ppoż.

Warunki zachowania bezpieczeństwa w magazynie substancji i mieszanin chemicznych niebezpiecznych

  • wejście do pomieszczeń magazynowych powinno być poprzedzone włączeniem systemu wentylacji i dobrym przewietrzeniem pomieszczeń,
  • wszystkie substancje i mieszaniny chemiczne powinny być sklasyfikowane pod względem wzajemnego oddziaływania i składowania , zaopatrzone w napisy umieszczone na opakowaniach, podające nazwę substancji czy mieszaniny, znak ostrzegawczy, napis i symbol ostrzegawczy (zgodnie z kartą charakterystyki);
  • obciążenie podłoża nie może przekraczać dopuszczalnego;
  • w przypadku składowania pojemników lub opakowań na regałach powinna być przestrzegana dopuszczalna nośność regałów, a także sposób rozmieszczenia odczynników. Istnieje zasada, że najcięższe powinny być umieszczone na najniższych półkach;
  • regały powinny posiadać napisy określające ich dopuszczalną nośność (DOR);
  • ciecze przechowywane w naczyniach szklanych powinny być umieszczone w specjalnych opakowaniach lub w koszach;
  • podczas składowania odczynników należy zawsze zachować szerokość dróg ewakuacyjnych (1,20 m lub 1,40 m w zależności od ilości zatrudnionych — do 24 osób lub powyżej);
  • cyjanki oraz pozostałe substancje chemiczne powinny być przechowywane w oddzielnych magazynach;
  • pobieranie cyjanków z magazynu i innych substancji toksycznych lub bardzo toksycznych powinno być dokonywane przez co najmniej 2 osoby. Przed otwarciem magazynu należy włączyć wentylację mechaniczną. Wejście do magazynu powinno nastąpić po upływie co najmniej 10 minut od uruchomienia tej wentylacji;
  • każde otwarcie magazynu z ww. substancjami powinno być odnotowane w książce magazynowej;
  • kwasy, ługi i inne substancje chemiczne, z wyjątkiem cyjanków i substancji toksycznych lub bardzo toksycznych mogą być przechowywane w jednym pomieszczeniu magazynowym, jeżeli:
    • poszczególne substancje w zależności od składu chemicznego i przeznaczenia zostaną odpowiednio oddzielone od siebie,
    • pomieszczenie to zostanie wyposażone w instalację odprowadzającą ścieki;
  • substancje chemiczne znajdujące się w pojemnikach powinny być ustawione w magazynie na wyznaczonych miejscach, oddzielonych od siebie i zabezpieczonych progiem, oraz odpowiednio oznakowanych;
  • pojemniki z kwasem azotowym należy dodatkowo zabezpieczyć przed możliwością nasłonecznienia;
  • pojemniki z substancjami toksycznymi i żrącymi oraz naczynia z kwasami powinny być wydawane z magazynu w zamkniętych, nieuszkodzonych opakowaniach fabrycznych i przekazywane do produkcji czy usług w sposób wykluczający ich uszkodzenie;
  • rozlewanie, ważenie, rozdrabnianie i rozpuszczanie substancji chemicznych powinno odbywać się za pomocą sprzętu gwarantującego bezpieczne wykonanie tych czynności, w sposób uniemożliwiający uszkodzenie opakowań tych substancji;
  • naczynia i sprzęt stosowany do odważania, sporządzenia i przenoszenia substancji toksycznych powinien być oznakowany w sposób trwały i widoczny. Oznakowanie powinno zawierać napisy informujące o zawartości tych substancji i ich przeznaczeniu;
  • naczynia i sprzęt do odważania po użyciu i przed zwrotem do magazynu powinny być oznakowane;
  • stężone kwasy lub ługi należy przechowywać w zamkniętych pojemnikach, napełnionych nie więcej niż do 90% ich pojemności;
  • naczynia szklane o pojemności powyżej 5 litrów, w których przechowuje się toksyczne, żrące lub parzące substancje chemiczne, należy zabezpieczyć odpowiednio trwałymi, wytrzymałymi opakowaniami ochronnymi z uchwytami;
  • niedopuszczalne jest używanie uszkodzonych opakowań ochronnych;
  • odlewanie lub odmierzanie mniejszych ilości substancji chemicznych powinno odbywać się ze szczególną ostrożnością w wydzielonym pomieszczeniu, a wylane lub rozsypane resztki powinny być niezwłocznie zneutralizowane lub uprzątnięte;
  • używanie w pomieszczeniach magazynowych piecyków lub urządzeń grzejnych.

Czynności zabronione:

  • używanie w pomieszczeniach magazynowych piecyków lub urządzeń grzejnych, elektrycznych i gazowych bez gazoszczelnej obudowy,
  • spożywanie w pomieszczeniach magazynowych posiłków oraz palenie tytoniu,
  • przenoszenie ciężarów ponad dopuszczalne normy dźwigania dla kobiet i mężczyzn,
  • dopuszczenie do przebywania w magazynie osób nieupoważnionych,
  • w razie awarii urządzeń wentylacyjnych lub uszkodzenia opakowań przebywanie w pomieszczeniach magazynowych bez stosowania ŚOI.
  • sprawdzić, czy używane pojemniki lub opakowania zostały szczelnie zamknięte,
  • sprzątnąć i uporządkować pomieszczenie,
  • wyłączyć energię elektryczną,
  • zamknąć magazyn i zabezpieczyć przed wejściem osób niepowołanych.

Czynności po zakończeniu pracy:

Postępowanie w przypadku awarii:

1. W przypadku pożaru ściśle stosować się do instrukcji przeciwpożarowej, z którą powinien być zapoznany każdy pracownik oraz do instrukcji postępowania na wypadek sytuacji awaryjnej przy pracach z substancjami lub mieszaninami niebezpiecznymi,

2. W innych przypadkach natychmiast zawiadomić przełożonego i w razie potrzeby właściwe służby ratownicze.

Uwagi końcowe

1. Pracownik powinien znać przepisy przeciwpożarowe dotyczące pomieszczeń magazynowych, umieć posługiwać się sprzętem przeciwpożarowym oraz dbać o jego stan i prawidłowe rozmieszczenie.

2. Apteczka pierwszej pomocy zlokalizowana w pomieszczeniu magazynowym powinna być prawidłowo wyposażona. Opiekę nad apteczką należy powierzyć pracownikowi przeszkolonemu w udzielaniu pierwszej pomocy w razie wypadku.

Skomentuj