Nie zapomnij o analizie stanu BHP w zakładzie

Analiza stanu bezpieczeństwa i higieny pracy jest jednym z najważniejszych dokumentów potwierdzających stan realizacji wymogów bhp w zakładzie pracy. Skąd wynika obowiązek przeprowadzenia analizy stanu BHP? Kto powinien ją sporządzić i co powinno się w niej zawierać? Jakie dokumenty mogą okazać się pomocne?  

Analiza stanu bhp polega m.in. na porównaniu aktualnego stanu bezpieczeństwa z obowiązującymi przepisami prawa i wskazaniem ewentualnych nieprawidłowości. Dokonywana jest po zapoznaniu się z poziomem bezpieczeństwa i higieny w danym zakładzie pracy.  Proces ten należy do zadań służby bhp w zakładzie oraz jest obowiązkiem pracodawcy pod względem wymogów prawnych. Analiza i ocena stanu bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie powinna być wykonywana okresowo, co najmniej raz w roku. Wynika to z:

• • 207 Kodeksu pracy, według którego to pracodawca ponosi odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny, a w związku z tym powinien organizować pracę w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy oraz zapewnić przestrzeganie przepisów i zasad bhp, wydawać polecenia usunięcia uchybień w tym zakresie i kontrolować ich wykonywanie,
  • 236 Kodeksu pracy, który nakłada na pracodawcę obowiązek analizowania przyczyn wypadków przy pracy i chorób zawodowych i innych chorób związanych z warunkami środowiska pracy i na podstawie czynników tej analizy stosowania właściwych środków zapobiegawczych,
  • rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy, które nakłada na służbę bhp obowiązek sporządzania co najmniej raz w roku okresowej analizy bhp w zakładzie.

Obowiązek ten dotyczy:

• • etatowej służby bhp lub inspektora (specjalisty) bhp w przypadku jednoosobowej obsady tej służby,
  • pracownika, któremu powierzono wykonywanie zadań służby bhp,
  • specjalisty spoza zakładu, któremu zlecono wykonywanie służby bhp,
  • pracodawcy wykonującego zadania służby bhp na podstawie przepisów Kodeksu pracy.

Przepisy rozporządzenia w sprawie ogólnych przepisów bhp nakładają na pracodawcę obowiązek systematycznych kontroli stanu bhp ze szczególnym uwzględnieniem organizacji czasu pracy, stanu technicznego maszyn i urządzeń technicznych oraz ustalania sposobu usuwania nieprawidłowości.

Skutecznym rozwiązaniem sprostania przedstawionym obowiązkom jest okresowe dokonywanie analiz stanu bhp w zakładzie uwzględniających całokształt zagadnień mających wpływ na bezpieczeństwo w zakładzie pracy.

Niezbędne dokumenty do oceny stanu BHP

Ocenę stanu BHP powinno opracowywać się w oparciu o:

• • ocenę ryzyka zawodowego,
  • wyniki badań procesów technologicznych,
  • dokumentację techniczną maszyn i innych urządzeń technicznych,
  • dokumentację technologiczną,
  • analizę wypadkowości,
  • dokumentację z wypadków przy pracy oraz podejrzeń o choroby zawodowe i chorób zawodowych,
  • programy poprawy warunków pracy,
  • akt osobowe pracowników dot. ich kwalifikacji, szkoleń, badań lekarskich itd.,
  • protokoły pomiarów czynników szkodliwych i niebezpiecznych dla zdrowia,
  • protokoły kontroli warunków pracy dokonywanych przez służby wewnętrzne oraz zewnętrzne organa nadzoru nad warunkami pracy.

Dobrym sposobem wykonania oceny stanu BHP oprócz części opisowej jest system listy kontrolnej – pytania kontrolne do każdego z tematów. W przypadku negatywnych odpowiedzi na poszczególne pytania, tematyka powinna być poszerzona o wyjaśnienie aktualnego stanu – co jest przyczyną obecnego stanu, kto do tego się przyczynił i co należy wykonać, aby doprowadzić do poprawy istniejącego stanu i w jakim okresie.

Lista kontrolna powinna być poszerzona o własne, specyficzne dla danego zakładu, spostrzeżenia i powinna być pomocna przy opracowywaniu części opisowej.

Przykładowy zestaw tematyczny do analizy stanu bhp dostępny jest w artykule: Wzór oceny stanu bhp w zakładzie 

Jakie elementy powinna zawierać analiza stanu bhp?

W przepisach nie ma skonkretyzowanych zakresów tematycznych jakich powinna dotyczyć analiza. To pracownik służby bhp poprzez swoje rozeznanie i zapoznanie się ze specyfiką danego zakładu jest obowiązany do odpowiedniego doboru tematyki, którą uwzględni w analizie stanu bhp.

W rocznej analizie zamieszczamy m.in. takie informacje jak:

Informacje ogólne:

• • nazwa zakładu pracy i branża,
  • stan zatrudnienia, zatrudnianie kobiet, młodocianych czy niepełnosprawnych (warunkach ich pracy),
  • warunki techniczne obiektów, budynków i stanowisk pracy,
  • wyposażenie techniczne eksploatowanych maszyn, urządzeń, sprzętu i narzędzi,
  • sposób transportu wewnątrzzakładowego i sposób magazynowania.

Informacje o stanie bezpieczeństwa i higieny pracy:

• • stosowanych środkach szkodliwych i niebezpiecznych,
  • pomiarach środowiska pracy (przekroczenia NDS, NDN – wyniki i ich interpretacja),
  • częstotliwościach przeprowadzanych kontroli stanu bhp, działaniach poprawy,
  • prowadzonych rejestrach,
  • stosowanych rozwiązaniach ochrony zbiorowej i sprzętu ochrony indywidualnej,
  • informacje o odzieży roboczej, obuwiu ochronnym oraz zasadach ich przydziału czy stosowania,
  • informacje o warunkach dopuszczenia pracowników do pracy (badania lekarskie, szkolenia bhp, zapoznanie z ryzykiem zawodowym na danym stanowisku pracy, obowiązujących zasadach i instrukcjach),
  • kontrolach stanu bhp (wewnętrznych i zewnętrznych) z informacją o stwierdzonych uchybieniach oraz sposobie ich rozwiązania,
  • wypadkach przy pracy i chorobach zawodowych (wraz z analizami przyczyn, ciężkości, częstotliwości, poniesionych kosztach, straty),
  • ochronie ppoż., w tym o rozmieszczeniu sprzętu gaśniczego (gaśnic, hydrantów, instalacji gaśniczych),
  • oznakowaniu i zasadach ewakuacji.

Plan poprawy stanu BHP:

• • zalecenia/uwagi wynikające z przeprowadzonej analizy stanu bhp,
  • działania techniczne i organizacyjne, które należy wykonać, aby usunąć istniejące nieprawidłowości,
  • propozycje działań na przyszły rok,
  • inne działania mające na celu poprawę istniejącego stanu bhp.

Podstawa prawna:

1. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r.- Kodeks pracy (Dz. U. z 2020 r. poz. 1320 ze zm.)
2. Rozporządzenie Rady Ministrów z 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. poz. 704 z późn. zm.).

Źródło pomocnicze:

1. Gałusza, M. Śmidowski, K. Werner – Wymagania i ocena stanu bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie. PORADNIK