Obowiązki pracodawcy w czasie upałów

Pracodawca odpowiada za zapewnienie bezpieczeństwa i higieny pracy swoim pracownikom. W związku ze zbliżającym się okresem letnim, pracodawca ma obowiązek podjęcia dodatkowych działań z zakresu bhp.

Każdy pracodawca, bez względu na rodzaj prowadzonej działalności i liczbę zatrudnianych osób, ma obowiązek zapewnić pracownikom wodę zdatną do picia. Wynika to z rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bhp (J.t.: Dz. U. z 2003 r. poz. 1650, z późn. zm.). Obowiązek ten ciąży na pracodawcy w każdej porze roku, bez względu na warunki pogodowe.

Warunki atmosferyczne, w tym temperatura wyższa od przeciętniej, powodują rozszerzenie obowiązków pracodawcy o zapewnienie określonym grupom pracowników napojów profilaktycznych. Regulacja prawna dotycząca napojów profilaktycznych znajduje się w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów (Dz. U. poz. 279).

Zgodnie z tym rozporządzeniem napoje profilaktyczne należy zapewnić pracownikom zatrudnionym m.in.:

  • w warunkach gorącego mikroklimatu, charakteryzującego się wartością wskaźnika obciążenia termicznego (WBGT) powyżej 25°C,
  • przy pracach na otwartej przestrzeni, przy temperaturze otoczenia powyżej 25°C,
  • na stanowiskach pracy, na których temperatura spowodowana warunkami atmosferycznymi przekracza 28°C.

Wymóg ten nakłada na pracodawcy ustalenie wykazu stanowisk pracy, na których wydawane są napoje profilaktyczne, a także zasad ich wydawania. Pracodawca ustala to, w porozumieniu z zakładowymi organizacjami związkowymi, a jeżeli u danego pracodawcy nie działa zakładowa organizacja związkowa, z przedstawicielem pracowników.

Napoje zimne, wzbogacone o odpowiednie sole mineralne i witaminy powinny być zapewnione pracownikom w ilości zaspakajającej ich potrzeby w ciągu całej zmiany roboczej.

Pracodawca, który nie wywiąże się powyższych obowiązków, może ponieść odpowiedzialność za wykroczenie przewidziane w art. 283 § 1 Kodeksu pracy, zagrożone karą grzywny od 1000 zł do 30 000 zł.

W niektórych przypadkach upały mogą być powodem odsunięcia pracownika od pracy lub przeniesienia go na takie stanowisko, w których wysokie temperatury nie są, aż tak dokuczliwe. Nie tyczy się to jednak ogółu pracowników, ale tylko tych grup pracowniczych, w których zdrowie znajduje się pod szczególną ochrona. Do takich grup możemy zaliczyć młodocianych oraz kobiety w ciąży.

Jeżeli pracownik młodociany pracuje w pomieszczeniach:

  • w których temperatura powietrza przekracza 30°C, a wilgotność powietrza 65%,
  • w środowisku pracy o dużych, nagłych wahaniach temperatury o różnicy co najmniej 15°C, jeżeli nie ma możliwości zapewniania takiemu pracownikowi co najmniej 15 minutowej adaptacji w pomieszczeniach o pośredniej temperaturze,

należy go odsunąć od pracy lub przenieść do innej, o odpowiednich warunkach – rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie wykazu pracy wzbronionym młodocianym i warunków ich zatrudnienia przy niektórych z tych prac (J.t.: Dz. U. z 2016 r. poz. 150).

W przypadku kobiet w ciąży i karmiących dziecko piersią do wykazu prac uciążliwych, niebezpiecnych lub szkodliwych dla zdrowia, zaliczamy pracę wykonywane w mikroklimacie gorącym w warunkach, w których wskaźnik PMV (przewidywana ocena średnia), określany zgodnie z Polską Normą dotyczącą tych prac, jest większy od 1,0 – Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 3 kwietnia 2017 r. w sprawie wykazu prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet w ciąży i karmiących dziecko piersią (Dz. U. poz. 796).

Jeżeli chodzi o pozostałe grupy pracownicze, to obowiązujące przepisy Kodeksu pracy nie przewidują wyraźnych uprawnień pracowników związanych z wykonywaniem pracy w podwyższonej temperaturze z uwagi na warunki atmosferyczne. Nie oznacza to jednak, że pracodawca z własnej inicjatywy nie może podjąć działań korzystnych na rzecz pracowników.

Pracodawca może np. wprowadzić dłuższe przerwy w pracy, lub odpowiednio skrócić czas pracy. W tym wypadku można skorzystać z  art. 145 § 1 Kodeksu pracy, na podstawie którego pracodawca może skrócić czas pracy na stanowiskach, w których panują szczególnie uciążliwe lub szkodliwe dla zdrowia warunki, w normach czasu pracy wynikających z art. 129 § 1 K.p.

Skrócenie czasu pracy, bądź wprowadzenie dłuższych przerw, nie oznacza pomniejszenia wynagrodzenia pracownika.

Przepisy bhp określają dolną granicę ciepła w pomieszczeniach pracy, wyznaczając ją na 18°C dla pomieszczeń biurowych. Nie istnieją jednak regulacje prawne, jeżeli chodzi o ochronę przed górną granicą ciepła. Odpowiednim obowiązkiem pracodawcy, wynikającym z ogólnych przepisów bhp, czyli zapewnianiu pracownikom odpowiednich warunków bhp, jest podjęcie starań w celu ochrony pomieszczeń pracy przed wysokimi temperaturami. Jest to jednak przepis ogólny, nieskonkretyzowany, w związku z czym pracodawca może podjąć działania zaradcze w tej kwestii, nie ma jednak uszczegółowionego obowiązku.

W celu ochrony pomieszczeń pracy przed wysokimi temperaturami, pracodawca może wyposażyć stanowiska pracy w klimatyzacje, wiatraki czy żaluzje. 

Zgodnie z art. 210 K.p, który to przewiduje, że w razie, gdy warunki pracy nie odpowiadają przepisom bhp i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi, pracownik ma prawo powstrzymać się od wykonywania pracy, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego. Przesłanką do powstrzymania się pracownika od pracy jest np. sytuacja, gdy pracownik wykonuje pracę szczególnie niebezpieczną, która przy wysokiej temperaturze i niezapewnieniu przez pracodawcę napojów chłodzących może doprowadzić do bezpośredniego zagrożenie jego życiu bądź zdrowiu.

Pracami szczególnie niebezpiecznymi są m.in.:

  • roboty budowlane, rozbiórkowe, remontowe i montażowe prowadzone bez zatrzymania ruchu zakładu pracy lub jego części,
  • prace w zbiornikach, kanałach, wnętrzach urządzeń technicznych i w innych niebezpiecznych pomieszczeniach zamkniętych,
  • prace przy użyciu materiałów niebezpiecznych,
  • prace na wysokości.

Zwłaszcza przy pracach szczególnie niebezpiecznych, pracodawca powinien zwracać uwagę  w okresach dużych upałów, na właściwe zapewnienie pracownikom napojów chłodzących. Niespełnienie tego obowiązku może doprowadzić m.in. do wypadków przy pracy.

Skomentuj