Obrót chemikaliami a kultura bezpieczeństwa

Dlaczego właściwie warto zadbać o kulturę bezpieczeństwa w zakresie stosowania, usuwania, przewozu i magazynowania towarów niebezpiecznych i chemikaliów?

Jednym z istotniejszych czynników wpływających na efektywny przepływ surowców, produktów, substancji i mieszanin w danym przedsiębiorstwie jest dobrze zorganizowany transport, ich magazynowanie i czynności towarzyszące obu tym procesom. Jednak kiedy chemikalia znajdą się na terenie przedsiębiorstwa, gdzie są wykorzystywane do celów przemysłowych, nie ulega wątpliwości, że jest to etap, w którym pracownik jest najbardziej narażony na bezpośredni kontakt z nimi. Wtedy właśnie szereg różnorodnych czynników i ich kombinacji może doprowadzić do negatywnych następstw, będących skutkiem wystąpienia zagrożenia, incydentu lub wypadku. Zdrowie i życie ludzkie nie ma ceny, stąd bardzo ważne jest uświadomienie pracowników o zagrożeniach stwarzanych przez chemikalia, sposobach ich magazynowania, postępowania, usuwania oraz reagowania w sytuacjach awaryjnych. Oprócz najważniejszego aspektu, którym jest zdrowie i życie ludzkie, dzięki posiadanej wiedzy i świadomości minimalizujemy również ryzyko strat w zakresie środowiska naturalnego i mienia.

Często w publikacjach używam terminu „chemikalia”, pomimo że jest to pojęcie według mnie potoczne, ponieważ bardzo trudno znaleźć jedno uniwersalne określenie, obejmujące całe spektrum substancji chemicznych, mieszanin, przedmiotów je zawierających z tego względu, że nomenklatura w tym zakresie będzie uzależniona właściwie od prawodawstwa, zgodnie z którym będziemy rozpatrywać dane zagadnienie. Import, produkcja, dostarczanie, magazynowanie, transport poszczególnych substancji i/lub mieszanin obwarowane są wieloma aktami prawnymi, zarówno o zasięgu międzynarodowym, jak i krajowym. Biorąc pod uwagę działalność związaną z przewozem, w aspekcie aktów prawnych, prawodawstwo międzynarodowe będzie uzależnione od tego, w jaki zakres transportu przedsiębiorstwo jest zaangażowane, tj.:

– Przewozy drogowe towarów niebezpiecznych – Umowa ADR,

– Przewozy kolejowe towarów niebezpiecznych – Regulamin RID/Załącznik 2 do SMGS,

– Przewozy śródlądowe towarów niebezpiecznych – Umowa ADN,

– Przewozy morskie towarów niebezpiecznych – m.in. IMDG Code,

– Przewozy lotnicze towarów niebezpiecznych – ICAO TI/IATA DGR.

Teoria poparta praktyką

Na pozór formalistyczne zapisy i restrykcje prawne nie są tylko i wyłącznie nonsensownymi wytycznymi, które należy poznać od strony teoretycznej. Są przede wszystkim logicznymi zasadami, opartymi na wnioskach, które należy wyciągnąć z pracy wykonywanej z różnymi materiałami, poznając je wtedy wielopłaszczyznowo. Specjalista pracujący wiele lat w tej branży doskonale wie, że teorię należy poprzeć wieloletnią praktyką, pozwalającą na odnajdywanie „złotego środka”, polegającego na logicznym i rozsądnym rozpatrywaniu każdego problemu, bez upartego, utartego schematu „trzymania się” tylko i wyłącznie przepisów.

Dlaczego właściwie warto zadbać o kulturę bezpieczeństwa w zakresie stosowania, usuwania, przewozu i magazynowania towarów niebezpiecznych i chemikaliów?

Bo można tylko i wyłącznie na tym zyskać. Przez te działania można zawalczyć o:

–  wzrost efektywności pracy personelu i procesów produkcyjnych, co przekłada się na ogólną efektywność firmy,

– większą konkurencyjność rynku, którego tendencja wykazuje znaczny wzrost w większości branż związanych z obrotem chemikaliami,

–  ochronę wspólnej przestrzeni poprzez ograniczenie kosztów, dbanie o zdrowie i życie pracowników, dbanie o środowisko,

– zwyczajne ludzkie postrzeganie firmy na zewnątrz przez klientów/konsumentów, co bez wątpienia przekłada się na wzrost efektywności sprzedaży produktów końcowych.

Nadawanie, odbieranie, pakowanie

Wielu pracowników przedsiębiorstw może uważać, że same kwestie transportu towarów niebezpiecznych nie dotyczą ich przedsiębiorstwa. Takie podejście jest błędne, ponieważ zgodnie z prawem pojęcie przewozu towarów niebezpiecznych to nie tylko i wyłącznie przemieszczenie tych materiałów lub przedmiotów środkiem transportu po drogach publicznych i ogólnodostępnych, ale również wszelkie czynności towarzyszące temu przemieszczeniu, dodatkowo z uwzględnieniem postojów (w ujęciu transportu drogowego). Ujmując krótko – jeżeli przedsiębiorstwo jest zaangażowane w nadawanie, odbieranie, pakowanie, napełnianie i inne prace temu towarzyszące, staje się uczestnikiem przewozu, w związku z czym powinno bezwzględnie respektować przepisy prawne z tego zakresu. Jeżeli kontrola wykaże naruszenia przepisów dotyczących obrotu substancjami/mieszaninami, które klasyfikowane są jako towary niebezpieczne, skutkuje to nałożeniem finansowych sankcji karnych. Z doświadczenia wiem, że na firmach informacja o sankcjach nie robi zbyt dużego wrażenia, ponieważ przedsiębiorcy liczą, że uda się uniknąć kontroli, a sankcja w wysokości kilkunastu tysięcy nie jest dla nich zbyt dotkliwa. Z pełną odpowiedzialnością stwierdzam, że większe wrażenie robi obwieszczenie podane do publicznej wiadomości, szczegółowo informujące o uchybieniach, jakich dopuściło się dane przedsiębiorstwo. Dziwi mnie, że w czasach coraz większej walki na rynku, gdzie liczą się detale, zauważalne również przez klientów końcowych, firmy wydają miliony na szkolenia pt. „Jak przechwycić klienta” lub „Jak ograniczyć koszty”, mając łatwiejsze, tańsze i efektywniejsze rozwiązanie pod ręką. Rozwiązanie w postaci poczucia odpowiedzialności za swoje bezpieczeństwo, które kształtuje właściwe postawy pracownicze, biznesowe i środowiskowe.

Papierowe bezpieczeństwo

Jaki sens ma dbanie o bezpieczeństwo dla „papieru”? Rezultaty osiągnięte na papierze czy w papierach będą trwałe do momentu, kiedy nie zostaną wrzucone do ognia. Natomiast dbanie o pracownika i inwestycja w jego bezpieczeństwo przyniesie długotrwały efekt w postaci jego zaangażowania w pracę oraz osiąganie zamierzonych celów. Zaobserwowałam, że z punktu widzenia przedsiębiorcy najłatwiej jest wykreować rzeczywistość w dokumentacji. Jeżeli korzystasz z tego sposobu, nie oczekuj, że coś na co pracowałeś zaledwie kilka dni przyniesie spektakularne i trwałe efekty. Dbanie o bezpieczeństwo na potrzeby dokumentacji nie ma najmniejszego sensu, ponieważ pracownicy widzą i czują takie nastawienie swoich pracodawców i przenoszą to na swoją postawę w firmie. Minimalistyczne nastawienie kadry zarządzającej do bezpieczeństwa ludzi powoduje ograniczenie rozwoju całego przedsiębiorstwa, i to w każdym zakresie. Rezultat? Powstaje najsłabsze ogniwo, którym staje się pokaźna grupa ludzi, mająca poczucie niskiej wartości, bez specjalnego zaangażowania w pracę, przyjmująca obojętną postawę wobec swoich obowiązków. W interesie klientów, pracowników, pracodawców, a właściwiej całego społeczeństwa jest powstawanie nowoczesnych firm budujących poczucie odpowiedzialności za siebie nawzajem przy współpracy z odpowiednimi specjalistami.

W każdej branży, niezależnie od jej specyfiki, występują substancje i mieszaniny, które spełniają kryteria klasyfikacyjne w zakresie problematyki towarów niebezpiecznych. Będzie to grupa reprezentowana nie tylko i wyłącznie przez surowce i materiały pomocnicze, ale będą do niej zaliczane również gotowe produkty, w tym produkty konsumenckie. Brak świadomości i wiedzy na temat zagrożeń przez nie stwarzanych, sposobów dotyczących postępowania, magazynowania i usuwania ich, może skutkować wypadkami, incydentami i zdarzeniami awaryjnymi. Pożar, obok emisji i wybuchu jest najpopularniejszym rodzajem zdarzenia awaryjnego, będącego skutkiem nieprawidłowego transportu, przechowywania czy magazynowania chemikaliów. Patrząc na statystki jedno jest pewne – pożar zdarza się zdecydowanie częściej niż wybuchy i emisje. Czy można w tym dostrzec coś pozytywnego? Oczywiście tak. Konsekwencje pożaru są mniejsze w sensie utraty życia ludzkiego, w porównaniu do konsekwencji wynikających z innych rodzajów zdarzeń awaryjnych. Analizując przyczyny powstawania pożarów, myślę, że mogłabym wymienić co najmniej 20 czynników sprzyjających powstaniu tego niechcianego zjawiska.

W jakim temacie właściwie wykazujemy się największą ignorancją? Zdecydowanie nie myślimy o konsekwencjach wynikających z nieprawidłowego przechowywania substancji chemicznych i mieszanin. Reaktywność, stabilność chemiczna, kompatybilność, niebezpieczne produkty rozkładu, wpływ zanieczyszczeń, wilgoci, światła, czynników mechanicznych, to tak naprawdę mała część zagadnień, które należy opracować, aby magazynowanie chemikaliów było bezpieczne i efektywne. Czy wytyczne powinny być dokładne? Zdecydowanie tak, bo w chemii nie ma miejsca na pomyłki.

Czy warto dbać o kulturę bezpieczeństwa w każdym zakresie? Zdecydowanie tak. A dlaczego właściwie warto? Bo można tylko i wyłącznie na tym zyskać.

Artykuł z miesięcznika ATEST – Ochrona Pracy nr 9/2017

www.atest.com.pl

Skomentuj