Ocena ryzyka zawodowego motodą normy PN-N-18002:2011

Przedstawiona w normie PN-N-18002 matrycowa metoda oceny ryzyka jest metodą indukcyjną, przeznaczoną do jakościowego oszacowania ryzyka zawodowego. Jest wzorowana na metodzie przedstawionej w normie brytyjskiej BS 8800.

Metoda zakłada możliwość powstania wypadku i szacuje jakościowo parametry ryzyka, którymi są możliwe spowodowane zdarzeniem ciężkości następstw (skutki) oraz prawdopodobieństwo, z jakim następstwa te mogą wystąpić.

Analiza ryzyka obejmuje etapy:

— określenie granic obiektu, dla którego wykonywana jest ocena ryzyka,

— sporządzenie listy zidentyfikowanych zagrożeń,

— oszacowanie ryzyka, tzn. określenie możliwych następstw i prawdopodobieństwa  następstw, z jakim mogą one wystąpić,

— wartościowanie ryzyka przeprowadzane jest przez odczytanie jego wartości z matrycy.

Szacowanie następstw i prawdopodobieństwa następstw odbywa się w skali trójstopniowej dla każdego zidentyfikowanego zagrożenia. Charakterystykę wartości parametrów ryzyka przedstawiono poniżej.

Ciężkość następstw

Następstwa/ Charakterystyka                       

o małej szkodliwości – urazy i choroby, które nie powodują długotrwałych dolegliwości i absencji w pracy; są to czasowe pogorszenie stanu zdrowia, takie jak: niewielkie stłuczenia i zranienia, podrażnienie oczu, objawy niewielkiego zatrucia, bóle głowy itp.,

o średniej dolegliwości – urazy i choroby, które powodują niewielkie, ale długotrwałe lub nawracające okresowo dolegliwości i są związane z okresami absencji; są to np. zranienia, oparzenia drugiego stopnia na niewielkiej powierzchni ciała, alergie skórne, nieskomplikowane złamania, zespoły przeciążeniowe układu mięśniowo-szkieletowego (np. zapalenie ścięgna) itp.,

o dużej szkodliwości – urazy i choroby, które powodują ciężkie i stałe dolegliwości i/lub śmierć; są to np. oparzenia trzeciego stopnia, oparzenia drugiego stopnia o dużej powierzchni ciała, amputacje, skomplikowane złamania z następową dysfunkcją, choroby nowotworowe, toksyczne uszkodzenia narządów wewnętrznych i układu nerwowego w wyniku narażenia na czynniki chemiczne, zespół wibracyjny, zawodowe uszkodzenia słuchu, astma, zaćma, itp

Prawdopodobieństwo/ Charakterystyka

mało prawdopodobne – następstwa zagrożeń, które nie powinny wystąpić podczas całego okresu aktywności zawodowej pracownika,

prawdopodobne – następstwa zagrożeń, które mogą wystąpić nie więcej niż kilkakrotnie podczas okresu aktywności zawodowej pracownika,

wysoce prawdopodobne – następstwa zagrożeń, które mogą wystąpić wielokrotnie podczas okresu aktywności zawodowej pracownika.

Po oszacowaniu parametrów ryzyko wartościowane jest z matrycy ryzyka w skali trójstopniowej (tablica 1 lub pięciostopniowej (tablica 2).

Tablica 1. Wartościowanie ryzyka w skali trójstopniowej (PN-N-18002)

	Ciężkość następstw
Prawdopodobieństwo	Mała	Średnia	Duża
Mało prawdopodobne	Małe 1	Małe 1	Średnie 2
Prawdopodobne	Małe 1	Średnie 2	Duże 3
Wysoce prawdopodobne	Średnie 2	Duże 3	Duże 3

 Tablica 2. Wartościowanie ryzyka w skali pięciostopniowej (PN-N-18002)

	Ciężkość następstw
Prawdopodobieństwo	Mała	Średnia	Duża
Mało prawdopodobne	Bardzo małe 1	Małe 2	Średnie 3
Prawdopodobne	Małe 2	Średnie 3	Duże 4
Wysoce prawdopodobne	Średnie 3	Duże 4	Bardzo duże 5

Norma zaleca również w zależności od poziomu wartościowania ryzyka podjęcie niezbędnych działań profilaktycznych (tablica 3 i 4).

Tablica 3. Działania profilaktyczne dla wartościowania ryzyka skali trójstopniowej

Poziom ryzyka	Wartościowanie ryzyka	Działania profilaktyczne
Duże	Niedopuszczalne	Jeżeli ryzyko zawodowe jest związane z już wykonywaną pracą, to działania w celu jego zmniejszenia należy podjąć natychmiast, np. przez zastosowanie środków ochronnych. Planowanej pracy nie należy rozpoczynać do czasu zmniejszenia ryzyka zawodowego do poziomu dopuszczalnego.
Średnie	Dopuszczalne	Zaleca się zaplanowanie i podjęcie działań, których celem jest zmniejszenie ryzyka zawodowego.
Małe		Konieczne jest zapewnienie, że ryzyko zawodowe pozo-staje, co najmniej na tym samym poziomie.

 

Tablica. 4. Działania profilaktyczne dla wartościowania ryzyka w skali pięciostopniowej

Poziom ryzyka	Wartościowanie ryzyka	Działania profilaktyczne
Bardzo duże	Niedopuszczalne	Pracy nie należy rozpoczynać ani kontynuowana do czasu zmniejszenia ryzyka zawodowego do poziomu dopuszczalnego.
Duże		Jeżeli ryzyko zawodowe jest związane z już wykonywaną pracą, to działania w celu jego zmniejszenia trzeba podjąć natychmiast. Planowanej pracy nie należy rozpoczynać do czasu zmniejszenia ryzyka zawodowego do poziomu dopuszczalnego.
Średnie	Dopuszczalne	Zaleca się zaplanowanie i podjęcie działań, których celem jest zmniejszenie ryzyka zawodowego.
Małe		Zaleca się rozważenie możliwości dalszego zmniejszenia poziomu ryzyka zawodowego lub zapewnienie, że ryzyko zawodowe pozostaje co najmniej na tym samym poziomie.
Bardzo małe		Nie jest konieczne prowadzenie żadnych działań.

PRZYKŁAD:

Jednym z zagrożeń kasjerki w banku jest napad. Skutkiem takiego wydarzenia może być śmierć. Kasjerka pracuje codziennie. Stosowane są wszystkie możliwe zabezpieczenia, a ponadto kasjerki są szkolone, jak należy postępować w razie napadu. W tym banku nigdy nie było takiego wydarzenia.

Największym zdroworozsądkowym skutkiem napadu może być śmierć, z tablicy „Ciężkość następstw” należy wybrać następstwa „O dużej szkodliwości”.

Z tablicy „Prawdopodobieństwo następstw” należy wybrać „Mało prawdopodobne”, ponieważ w tym banku nie było napadu.

Szacowanie parametrów ryzyka:

— ciężkość następstw: duża szkodliwość – śmierć,

—prawdopodobieństwo następstw: mało prawdopodobne – następstwa zagrożenia, które nie powinno wystąpić podczas całego okresu aktywności zawodowej pracownika.

Wartościowanie ryzyka:

Na przecięciu wartości (tablica 1 – skala trójstopniowa) poziomo „mało prawdopodobne” i pionowo „szkodliwość duża” otrzymujemy wartość ryzyka „ryzyko średnie”, a więc ryzyko dopuszczalne.

Działania profilaktyczne:

Dla ryzyka średniego o poziomie dopuszczalnym „zaleca się zaplanowanie i podjęcie działań, których celem jest zmniejszenie ryzyka zawodowego”.

Opracowano na podstawie: dr inż. Iwona Romanowska-Słomka, dr inż. Adam Słomka Ocena ryzyka zawodowego – książka wraz z płytą CD