Organizacja procesu i stanowiska pracy

Pracodawca ponosi odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie i w związku z tym obowiązany jest między innymi organizować pracę w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy.

Pracodawca szczególną uwagę powinien zwrócić na zagrożenia:

• wynikające ze stosowanej technologii oraz materiałów używanych w tej technologii,
• powodowane stosowaniem urządzeń technicznych oraz i obsługą,
• podczas prowadzenia prac remontowych,
• podczas wykonywania prac niebezpiecznych,
• wynikające z używanych czynników szkodliwych dla zdrowia i niebezpiecznych,
• na stanowiskach pracy oraz podejmować działanie zmierzające do likwidacji lub ograniczenia tego ryzyka zawodowego,

Przeciwdziałając tym zagrożeniom, pracodawca powinien podjąć działania mające na celu:

• dostosowanie warunków i procesów do możliwości pracownika,
• zapewnienie pracownikom informacji o:

– zagrożeniach dla zdrowia i życia występujących w zakładzie pracy, na poszczególnych stanowiskach pracy i przy wykonywanych pracach, w tym o zasadach postępowania w przypadku awarii i innych sytuacji zagrażających zdrowiu i ży­ciu pracowników,

– działaniach ochronnych i zapobiegawczych podjętych w celu wyeliminowania lub ograniczenia zagrożeń,

– pracownikach wyznaczonych do udzielania pierwszej pomocy oraz wykonywa­nia czynności w zakresie ochrony przeciwpożarowej i ewakuacji pracowników,

• zapewnienie pracownikom środków ochrony indywidualnej w sytuacji, gdy ograni­czenie zagrożeń w wyniku zastosowania rozwiązań organizacyjnych i technicznych nie doprowadzi do osiągnięcia zamierzonego celu,
• udostępnienie pracownikom do stałego korzystania aktualnych instrukcji bezpie­czeństwa i higieny pracy,
• zapewnienie skutecznego nadzoru nad wykonywanymi pracami i dozorowania tych prac, szczególnie prac niebezpiecznych,
• zapewnienie pracownikom sprawnie funkcjonującego systemu pierwszej pomocy przedlekarskiej.

Organizacja stanowisk pracy

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w spra­wie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy zobowiązuje pracodawcę do takiego organizowania stanowisk pracy, aby zapewniono bezpieczeństwo pracownikom przebywającym na tych stanowiskach.

Pracodawca w szczególności powinien:

• urządzić stanowiska pracy stosownie do rodzaju wykonywanych na nich czynności oraz psychofizycznych właściwości pracowników, przy czym wymiary wolnej (nie­zajętej przez urządzenia) powierzchni stanowiska pracy powinny zapewnić pracow­nikom swobodę ruchu wystarczającą do wykonywania pracy w sposób bezpieczny, z uwzględnieniem wymagań ergonomii,
• zaopatrzyć w odpowiednie urządzenia ochronne stanowisk pracy, na których wystę­puje ryzyko pożaru, wybuchu, upadku lub wyrzucenia przedmiotów albo pojawie­nie się czynników szkodliwych dla zdrowia lub niebezpiecznych,
• tak usytuować i zorganizować stanowiska pracy, na których wykonywane prace po­wodują występowanie czynników szkodliwych dla zdrowia lub niebezpiecznych, aby pracownicy zatrudnieni na innych stanowiskach nie byli narażeni na te czynniki,
• tak usytuować i zorganizować stanowiska pracy znajdujące się na zewnątrz pomiesz­czeń, aby pracownicy byli chronieni przed zagrożeniami związanymi w szczególności:

– z warunkami atmosferycznymi, w tym opadami, niską lub wysoką temperaturą, silnym wiatrem i spadającymi przedmiotami;

– ze szkodliwym dla zdrowia hałasem, jak również szkodliwymi gazami, parami lub pyłami;   

• zapewnić bezpieczne i wygodne dojście do każdego stanowiska – wysokość tego dojścia na całej długości nie powinna być mniejsza w świetle niż 2 m. W przypadkach uzasadnionych względami konstrukcyjnymi maszyn i innych urzą­dzeń technicznych dopuszcza się zmniejszenie wysokości dojścia do 1,8 m przy jego odpowiednim zabezpieczeniu i oznakowaniu znakami bezpieczeństwa zgodnymi z Polską Normą,

• zapewnić odpowiedniej szerokości przejście pomiędzy maszynami. Przejścia między maszynami a innymi urządzeniami lub ścianami przeznaczone tylko do obsługi tych urządzeń powinny mieć szerokość co najmniej 0,75 m; jeżeli w przejściach tych odbywa się ruch dwukierunkowy, szerokość ich powinna wyno­sić co najmniej 1 m,

• udostępnić pracownikom do stałego korzystania aktualne instrukcje bezpieczeń­stwa i higieny pracy dotyczące:

1) stosowanych w zakładzie procesów technologicznych oraz wykonywania prac zwią­zanych z zagrożeniami wypadkowymi lub zagrożeniami zdrowia pracowników;

2) obsługi maszyn i innych urządzeń technicznych;

3) postępowania z materiałami szkodliwymi dla zdrowia i niebezpiecznymi;

4) udzielania pierwszej pomocy.

Instrukcje, o których mowa powyżej, powinny w sposób zrozumiały dla pracowni­ków wskazywać czynności, które należy wykonać przed rozpoczęciem danej pracy, zasady i sposoby bezpiecznego wykonywania pracy, czynności do wykonania po jej zakończeniu oraz zasady postępowania w sytuacjach awaryjnych stwarzających za­grożenia dla życia lub zdrowia pracowników. Instrukcje dotyczące prac związanych ze stosowaniem niebezpiecznych substancji chemicznych i ich mieszanin powinny uwzględniać informacje zawarte w kartach charakterystyki tych substancji i mie­szanin,

• zapewnić pracownikom sprawnie funkcjonujący system pierwszej pomocy w razie wypadku oraz środki do udzielania pierwszej pomocy przedlekarskiej, a w szcze­gólności:

1) punkty pierwszej pomocy w wydziałach (oddziałach), w których wykonywane są prace powodujące duże ryzyko wypadków lub związane z wydzielaniem się par, gazów albo pyłów szkodliwych dla zdrowia sklasyfikowanych jako niebezpieczne ze względu na ostre działanie toksyczne;

2) apteczki w poszczególnych wydziałach (oddziałach) zakładu pracy;

• zwrócić uwagę na drabiny przenośne stosowane na stanowiskach pracy – drabiny te powinny spełniać wymagania określone w Polskich Normach. Drabiny te powinny być stosowane zgodnie z ich przeznaczeniem, w sposób nie­stwarzający zagrożeń dla ich użytkowników i osób przebywających w pobliżu. Po­nadto powinny one odpowiadać wymaganiom bezpieczeństwa określonym w prze­pisach w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy.