Pomiary czynników szkodliwych – jak często?

Obowiązkiem pracodawcy jest wykonywanie badań i pomiarów czynników szkodliwych w środowisku pracy. Wykonuje on je na własny koszt. Jak często należy je wykonywać i kto jest do tego uprawniony?

Na podstawie rozporządzenia z dnia 2 lutego 2011 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy, pracodawca wykazuje czynniki szkodliwe dla zdrowia w środowisku pracy, dla których wykonuje się badania i pomiary. Polegają one na rozpoznaniu źródeł ich emisji oraz warunków wykonywania pracy, które mają wpływ na poziom stężeń i natężeń tych czynników lub na poziom narażenia na oddziaływanie tych czynników, ze szczególnym uwzględnieniem:

  1. rodzaju tych czynników oraz ich właściwości,
  2. procesów technologicznych i ich parametrów,
  3. wyposażenia technicznego, w tym maszyn, urządzeń, instalacji i narzędzi, które mogą być źródłem emisji czynników szkodliwych dla zdrowia, z uwzględnieniem wyników pomiarów tej emisji dostarczanych przez producentów,
  4. środków ochrony zbiorowej i danych dotyczących ich użytkowania,
  5. organizacji pracy i sposobu wykonywania pracy,
  6. rzeczywistego czasu narażenia na oddziaływanie czynników szkodliwych dla zdrowia, z uwzględnieniem obowiązującego u pracodawcy systemu i rozkładu czasu pracy.

Częstotliwość badań i pomiarów czynników szkodliwych

Czynnik szkodliwych

Częstotliwość co najmniej

Wynik ostatniego badania i pomiaru

Czynnik chemiczny lub pył (z wyjątkiem czynnika o działaniu rakotwórczym lub mutagennym)

raz na dwa lata

stężenie powyżej 0,1 do 0,5 wartości NDS

raz w roku

stężenie powyżej 0,5 wartości NDS

Czynniki o działaniu rakotwórczym lub mutagennym

raz na 6 miesięcy

stężenie powyżej 0,1 do 0,5 wartości NDS

raz na 3 miesiące

stężenie powyżej 0,5 wartości NDS

Pył zawierający azbest

raz na 3 miesiące[1]

bez względu na wynik

Promieniowanie optyczne nielaserowe

raz na dwa lata

poziom ekspozycji powyżej 0,4 do 0,7 wartości maksymalnej dopuszczalnej ekspozycji (MDE)

raz w roku

poziom ekspozycji powyżej 0,7 wartości MDE

Promieniowanie optyczne laserowe

raz na dwa lata

poziom ekspozycji powyżej 0,4 do  0,8 wartości

raz w roku

poziom ekspozycji powyżej 0,8 wartości MDE

Pola lub promieniowanie elektromagnetyczne o częstotliwości 0 Hz – 300 GHz

raz na dwa lata

stwierdzono tylko występowanie strefy pośredniej

raz w roku

stwierdzono także występowanie strefy zagrożenia albo strefy zagrożenia i strefy niebezpiecznej

Mikroklimat zimny lub gorący

raz w roku[2]

występowanie mikroklimatu

Czynnik fizyczny (hałas, drgania mechaniczne)

raz na dwa lata

natężenie czynnika powyżej 0,2 do 0,5 wartości NDN

 


[1] Jeżeli wynik dwóch ostatnich badań i pomiarów nie przekroczył 0,5 wartości NDS, częstotliwość ta może być zmniejszona do raz na 6 miesięcy.

[2] Jeżeli podczas dwóch ostatnich badań wartość wskaźników mikroklimatu nie przekraczały wartości dopuszczalnych dla 8-godzinnego dobowego wymiaru czasu pracy można wykonać je raz na dwa lata. 

Wyjątki

Można odstąpić od badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia jeżeli wyniki dwóch ostatnich badań i pomiarów:

  1. czynników chemicznych lub pyłów wykonanych w odstępie co najmniej 2 lata (dla czynników rakotwórczych lub mutagennych – 6 miesięcy) nie przekroczyły 0,1 wartości NDS,
  2. promieniowania optycznego nielaserowego lub laserowego wykonanych w odstępie 2 lata – poziom ekspozycji nie przekroczył wartości 0,4 MDE,
  3. pól lub promieniowania elektromagnetycznego wykonanych w odstępie 2 lat – nie stwierdzono występowania stref  ochronnych w miejscach wykonywania pracy,
  4. hałasu lub drgań mechanicznych wykonanych w odstępie 2 lat – natężenie czynnika nie przekraczało 0,2 wartości NDN.

Badania i pomiary chemicznych i fizycznych czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy wykonuje się każdorazowo, jeżeli nastąpiły zmiany w wyposażeniu technicznym, w procesie technologicznym lub w warunkach wykonywania pracy, które mogły mieć wpływ na zmianę poziomu emisji, poziomu narażenia albo wystąpiły okoliczności, które uzasadniają ich ponowne wykonanie.

W przypadku występowania w środowisku pracy szkodliwego dla zdrowia czynnika chemicznego, dla którego określono wartość najwyższego dopuszczalnego stężenia pułapowego, przeprowadza się pomiary ciągłe stężenia tego czynnika.

Obowiązki pracodawcy  

Do obowiązków pracodawcy związanych z wykonywaniem badań i pomiarów czynników szkodliwych w środowisku pracy należy:

  1. poinformowanie pracowników narażonych na oddziaływanie czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy oraz o aktualnych wynikach badań i pomiarów oraz udostępnienie im tych wyników wraz z wyjaśnieniem ich znaczenia,
  2. rejestracja wyników wykonywanych badań i pomiarów – wpis do rejestru czynników szkodliwych dla zdrowia występujących na stanowiskach pracy oraz do kart badań i pomiarów,
  3. prowadzenie na bieżąco rejestru czynników szkodliwych dla zdrowia występujących na stanowisku pracy,
  4. prowadzenie na bieżąco karty badań i pomiarów czynników szkodliwych w środowisku pracy.

W przypadku likwidacji zakładu pracy, pracodawca niezwłocznie przekazuje rejestr oraz kartę właściwemu miejscowo państwowemu inspektorowi sanitarnemu. Rejestry oraz karty należy przechowywać przez okres 40 lat od daty ostatniego wpisu.

Podmioty uprawnione do wykonywania pomiarów czynników szkodliwych

Badania i pomiary czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy wykonują laboratoria, które uzyskały akredytację w tym zakresie na podstawie przepisów ustawy
o systemie oceny zgodności – w razie braku laboratoriów akredytowanych do badania lub pomiarów określonego czynnika wykonują je:

  1. laboratoria szkół wyższych, instytutów naukowych Polskiej Akademii Nauk lub instytutów badawczych, które prowadzą badania i pomiary czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy i mają wdrożony system zapewnienia jakości lub
  2. laboratoria Państwowej Inspekcji Sanitarnej, Wojskowej Inspekcji Sanitarnej
    i Państwowej Inspekcji Sanitarnej Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji – jeżeli mają wdrożony system zapewnienia jakości lub
  3. laboratoria prowadzone przez jednostki organizacyjne lub osoby fizyczne, które uzyskały certyfikat kompetencji w zakresie wykonywania badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy na podstawie przepisów ustawy o systemie oceny zgodności dysponujące aparaturą do badań i pomiarów tych czynników, która podlega udokumentowanemu nadzorowi metrologicznemu obejmującemu okresowe wzorcowania lub sprawdzania i konserwację.

Podstawa prawna:

  1. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. poz. 166).

Skomentuj