Praca w czasach koronawirusa

Niepokój w związku z kolejnymi odnotowywanymi przypadkami koronawirusa w Polsce towarzyszy wielu osobom – również pracodawcom. Jakich wytycznych powinni przestrzegać w okresie zachorowań?

W związku z zagrożeniem, jakie niesie za sobą koronawirus, warto wiedzieć, jak się chronić i zapobiegać zachorowaniu. Niepokój związany z niecodzienną sytuacją towarzyszy również pracodawcom. Firmy obawiają się przede wszystkim zmniejszenia produkcji i sprzedaży swoich produktów oraz braku ludzi do pracy.

Jakie tymczasowe kroki i wytyczne może podjąć pracodawca w celu zapobiegania narażeniu w miejscu pracy na choroby układu oddechowego, w tym COVID-19?

1. Aktywnie zachęcaj chorych pracowników do pozostania w domu

• pracownicy z objawami ostrej choroby układu oddechowego powinni pozostać w domu i nie przychodzić do pracy, dopóki nie będą wolni od wysokiej temperatury (37,8°C lub wyższej przy użyciu termometru doustnego), objawów gorączki i innych przez co najmniej 24 godziny, bez stosowania leków zmniejszających wysoką temperaturę lub innych leków zmniejszających objawy (np. środki tłumiące kaszel). Pracownicy powinni powiadomić swojego przełożonego i pozostać w domu, jeśli są chorzy.
• pracodawcy powinni stosować elastyczne zasady, które pozwalają pracownikom pozostać w domu, aby opiekować się chorym członkiem rodziny. Pracodawcy powinni zdawać sobie sprawę, że więcej pracowników może wymagać pozostania w domu, aby opiekować się chorymi dziećmi lub innymi chorymi członkami rodziny, częściej niż zwykle.

2. Oddziel chorych pracowników

• pracownicy, którzy wydają się mieć objawy ostrej choroby układu oddechowego (tj. kaszel, duszność) po przybyciu do pracy lub, gdy objawy pojawią się u nich w ciągu dnia, powinni zostać oddzieleni od innych pracowników i natychmiast odesłani do domu. Pozostali pracownicy podczas kaszlu i kichania powinni zakrywać usta i nos zgiętym łokciem lub chusteczką oraz jak najszybciej wyrzuć chusteczkę do zamkniętego kosza i umyć ręce używając mydła i wody lub zdezynfekować je środkami na bazie alkoholu (min. 60%). Zakrycie ust i nosa podczas kaszlu i kichania zapobiega rozprzestrzenianiu się zarazków, w tym wirusów.

3. Wyposaż miejsce pracy w odpowiednie środki

• zapewnij chusteczki i pojemniki na odpady,
• poinstruuj pracowników, aby często myli ręce alkoholowym środkiem do dezynfekcji rąk zawierającym co najmniej 60-95% alkoholu lub myli ręce mydłem i wodą przez co najmniej 20 sekund,
• zapewnij mydło, wodę i ściereczki nasączone alkoholem do rąk w miejscu pracy. Upewnij się, że są utrzymywane odpowiednie zapasy.

4. Wykonuj rutynowe czyszczenie stanowisk pracy i nie tylko

• rutynowo czyść wszystkie często dotykanie powierzchnie w miejscu pracy, takie jak blaty, klamki,
• zapewnij ściereczki jednorazowego użytku, aby powszechnie używane powierzchnie (np. klamki, klawiatury, piloty, biurka) mogły zostać wyczyszczone przez pracowników przed każdym użyciem.

5. Dodatkowe środki

• pracownicy, którzy mają się dobrze, ale mają w domu chorego członka rodziny z COVID-19, powinni powiadomić swojego przełożonego,
• w przypadku potwierdzenia, że pracownik ma COVID-19, pracodawcy powinni poinformować współpracowników o ich możliwym narażeniu na COVID-19 w miejscu pracy, ale zachowując jednocześnie poufność danych.

Wszyscy pracodawcy muszą zastanowić się, jak najlepiej ograniczyć rozprzestrzenianie się ostrej choroby układu oddechowego i zmniejszyć wpływ COVID-19 w miejscu pracy w przypadku wybuchu epidemii. Powinni oni zidentyfikować i przekazać swoje cele, które obejmują np.:

1. ochronę osób, które są bardziej narażone na ryzyko powikłań zdrowotnych,
2. utrzymanie działalności biznesowej oraz
3. minimalizowanie negatywnych skutków dla innych podmiotów w ich łańcuchu dostaw.

Pracodawcy przy podejmowaniu kluczowych decyzji wobec pracowników i całej firmy powinni brać pod uwagę:

• stopień nasilenia choroby (liczbę osób chorych, hospitalizacja i liczba zgonów) w społeczności, w której znajduje się firma,
• wpływ choroby na pracowników, którzy są podatni na zagrożenia i mogą być bardziej narażeni na niekorzystne powikłania zdrowotne COVID-19

Dodatkowo pracodawcy powinni:

• przygotować się na możliwą zwiększoną liczbę nieobecności pracowników z powodu choroby lub choroby członków ich rodzin m.in. przeszkolić personel, aby w razie potrzeby wykonywał niezbędne funkcje, przez co miejsce pracy będzie w stanie działać nawet w przypadku nieobecności kluczowych pracowników,
• przygotować się na ewentualną zmianę praktyk biznesowych,
• w przypadku zastosowania wobec niektórych lub wszystkich pracowników telepracy, upewnić się czy dysponują odpowiednią technologią informatyczną i infrastrukturą niezbędna do obsługi wielu pracowników, którzy będą w stanie pracować w domu,
• pracodawcy posiadający więcej niż jedną lokalizację firmy zachęca się do zapewnienia lokalnemu kierownictwu prawa do podjęcia odpowiednich działań w przypadku zagrożenia zarażeniem COVID-19.

Prawo pracy a koronawirus

Ubezpieczony pracownik, zwolniony od wykonywania pracy z powodu opieki nad dzieckiem do lat 8, zyskuje prawo do dodatkowego zasiłku opiekuńczego. Taki zasiłek

• przysługuje nie dłużej niż za 14 dni,
• nie wlicza się go do 60 dni zasiłku opiekuńczego, który przysługuje pracownikowi w roku kalendarzowym.

Jak uzyskać dodatkowy zasiłek opiekuńczy?

Wystarczy złożyć oświadczenie do swojego pracodawcy. Osoby prowadzące działalność pozarolniczą składają oświadczenie w ZUS.

Kogo powinienem poinformować o korzystaniu z zasiłku?

Pracownik powinien poinformować swojego pracodawcę, zleceniobiorca – swojego zleceniodawcę, a osoba prowadząca działalność pozarolniczą – bezpośrednio ZUS.

Kiedy powinienem poinformować o korzystaniu z zasiłku?

W dowolnym momencie, ale od tego uzależniona jest wypłata zasiłku. Bez oświadczenia nie jest możliwa wypłata.

Jak liczyć 14 dni dodatkowego zasiłku opiekuńczego?

Zasiłek opiekuńczy jest wypłacany za każdy dzień sprawowania opieki.

Jeśli oboje rodzice dziecka pracują, to o dodatkowy zasiłek opiekuńczy może wystąpić jedno z rodziców. Mogą też podzielić się opieką nad dzieckiem w ramach limitu 14 dni. Dodatkowy zasiłek  opiekuńczy przysługuje rodzicom łącznie przez 14 dni, niezależnie od liczby dzieci wymagających opieki. 

Kto finansuje zasiłek?

Zasiłek opiekuńczy oraz dodatkowy zasiłek opiekuńczy przysługują z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Oznacza to, że zasiłki nie obciążają funduszu pracodawców. Nawet jeżeli pracodawca wypłaca zasiłek (w przypadku gdy jest do tego zobowiązany), wypłacone kwoty rozlicza  z ZUS.  

Praca zdalna

W przyjętej przez rząd i podpisanej przez Prezydenta specustawie znalazło się kilka zapisów ważnych dla przedsiębiorców, ale też pracowników. Jednym z takich zapisów jest możliwość polecenia pracownikowi wykonywnia tzw. pracy zdalnej.

Kiedy pracodawca może zlecić tzw. pracę zdalną?

Przepisy zakładają, że w celu przeciwdziałania koronawirusowi pracodawca może polecić pracownikowi wykonywanie obowiązków, w określonym czasie poza miejscem jej stałego wykonywania. To tzw. praca zdalna.

W rozumieniu ustawy za „przeciwdziałanie COVID-19” rozumie się wszelkie czynności związane ze zwalczaniem zakażenia, zapobieganiem rozprzestrzenianiu się, profilaktyką oraz zwalczaniem skutków choroby. Zatem przesłanki polecenia pracownikowi pracy zdalnej są szerokie i w praktyce każdy pracodawca, choćby ze względu na profilaktykę, może polecić pracownikom pracę zdalną.

Czy mogę wnioskować o pracę zdalną?

 Decyzja o poleceniu pracy zdalnej leży wyłącznie w gestii pracodawcy. Pracownik może oczywiście wnioskować, ale jego wniosek nie wiąże w żaden sposób pracodawcy.

Czy praca zdalna to inaczej telepraca?

Nie, pojęcie „praca zdalna” jest pojęciem szerszym niż pojęcie telepracy – praca zdalna w rozumieniu tej ustawy polega po prostu na wykonywaniu pracy poza miejscem jej stałego wykonywania na polecenie pracodawcy i w celu przeciwdziałania COVID-19.

Jaka jest różnica między pracą zdalną a telepracą?

Telepracą jest wykonywanie pracy regularnie poza zakładem pracy, z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej. Telepracownikiem jest pracownik, który wykonuje pracę w tych warunkach i przekazuje pracodawcy wyniki pracy, w szczególności za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej. Przykładowo może to być praca wykonywana na komputerze i przesyłana pracodawcy pocztą elektroniczną

Praca zdalna może natomiast polegać na tym, że pracownik wykonuje pracę np. w domu bez użycia środków komunikacji elektronicznej (komputera, internetu).  Przykładowo pracownik w domu analizuje dokumenty, pisze opinię odręcznie i przekazuje pracodawcy efekt swojej pracy..

Czy zmieni się moje wynagrodzenie, jeśli pracodawca zleci mi pracę zdalną?

Nie. Twoje wynagrodzenie nie ulegnie zmianie. Praca zdalna to po prostu zmiana miejsca wykonywania pracy, ale wciąż pracujemy, dlatego należy się dotychczasowe wynagrodzenie.

Jak dokumentuje się pracę zdalną?

Jest to kwestia uzgodnień pomiędzy pracodawcą a pracownikiem. Polecenie pracy zdalnej nie musi być wydane na piśmie, ale jak każde inne polecenie służbowe może być wydane ustanie bądź mailem albo sms’em. Pracodawca może potwierdzić to polecenie na piśmie.

Podstawa prawna:

1. Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2019 r. poz. 645 i 1590),
2. Ustawa z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. poz. 374).

Źródła pomocnicze:

1. www.cdc.gov/coronavirus.pl
2. www.mpips.gov.pl