Praca w wysokich temperaturach

Praca w wysokich temperaturach określana jest jako praca w mikroklimacie gorącym, który to z kolei należy do czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy.

Nie da się ukryć, że temperatura w miejscu pracy wpływa na naszą wydajność, samopoczucie i zdrowie. Jeśli temperatura znacznie odbiega od optymalnej (komfortowej) to praca może stać się mniej efektowna, uciążliwa, a nawet szkodliwa dla zdrowia.

Pracodawca ma obowiązek zapewnić właściwą temperaturę w pomieszczeniu pracy, odpowiednią do rodzaju wykonywanych zajęć. W związku z tym:

• temperatura w pomieszczeniach biurowych lub innych, w których wykonuje się lekką pracę fizyczną, nie może być niższa niż 18°C,
• pozostali pracownicy, zatrudnieni w pomieszczeniach pracy, np. halach produkcyjnych, muszą mieć zapewnioną temperaturę nie niższą niż 14°C,
• przepisy nie określają maksymalnej temperatury w pomieszczeniach.

Według specjalistów z Instytutu Medycyny Pracy w Łodzi, komfortowe temperatury otoczenia dla różnych rodzajów pracy wynoszą:

• 20-22,8°C dla pracy lekkiej w pozycji siedzącej zimą,
• 23,9-26,7°C dla pracy lekkiej w pozycji siedzącej latem,
• 18,3°C dla pracy średniociężkiej,
• 15,5°C dla pracy bardzo ciężkiej.

Zasady, których należy przestrzegać w związku z wysoką temperaturą w pomieszczeniu pracy

1. Pomieszczenia i stanowiska pracy należy zabezpieczyć przed niekontrolowanym nagrzewaniem, jak i napływem zimnego powietrza.
2. Okna powinny być chronione przed zbyt dużym nasłonecznieniem, np. przez rolety, żaluzje, aby promienie słoneczne nie nagrzewały nadmiernie stanowisk pracy.
3. Okna przeznaczone do wietrzenia pomieszczeń powinny być wyposażone w urządzenia pozwalające na otwieranie ich w sposób łatwy i bezpieczny z poziomu podłogi oraz na ustawianie części otwieranych w pożądanym położeniu. 
4. Należy pamiętać także o używaniu i utrzymaniu w stałej sprawności i czystości urządzeń do wentylacji lub klimatyzacji. Niekonserwowane urządzenia klimatyzacyjne mogą stać się siedliskiem wielu bakterii, które mogą nawet doprowadzić do ostrego zapalenia płuc. 
5. Klimatyzacja nie może powodować przeciągów ani wyziębienia pomieszczeń pracy – strumień powietrza powinien być kierowany bezpośrednio na stanowisko pracy.

Przy urządzeniach wentylacyjnych należy stosować środki zmniejszające natężenie i rozprzestrzenianie się hałasu oraz drgań, jakie one powodują.

Obowiązki pracodawcy

Podczas pracy w wysokiej i niskiej temperaturze, głównie w czasie letnich upałów i w zimie, pracodawca musi nieodpłatnie zapewnić pracownikom zimne bądź gorące napoje. Prawidłowo powinny być one zapewnione w ciągu całej zmiany roboczej, w ilości zaspakajającej potrzeby pracujących. Obowiązek taki występuje:

• podczas pracy na otwartej przestrzeni przy temperaturze otoczenia powyżej 25°C lub poniżej 10°C,
• na stanowiskach pracy, na których temperatura spowodowana warunkami atmosferycznymi przekracza 28°C,
• w warunkach gorącego mikroklimatu, charakteryzującego się wartością wskaźnika obciążenia termicznego (WGBT) powyżej 25°C,
• w warunkach mikroklimatu zimnego, charakteryzującego się wartością wskaźnika siły chłodzącej powietrza (WCI) powyżej 1000.

W przypadku pracy w gorącym mikroklimacie napoje powinny być wzbogacone w sole mineralne i witaminy.

Pracodawca musi pamiętać o tym, że każda osoba, wykonująca prace brudzące na otwartej przestrzeni w wysokiej temperaturze, pozbawiona dostępu do bieżącej wody, musi mieć zapewnione do celów higienicznych co najmniej 90 litrów wody dziennie.

Mikroklimat gorący jest fizycznym czynnikiem szkodliwym i musi być uwzględniony podczas oceny ryzyka zawodowego związanego z wykonywaną pracą. Ocena taka jest obowiązkiem pracodawcy, który powinien zastosować niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko.

W przypadkach gdy wartość wyznaczonego wskaźnika obciążenia termicznego WGBT dla danej pracy (jej ciężkości) wykonywanej przez pracownika w mikroklimacie gorącym przekroczy wartość dopuszczalną (NDN), to ryzyko zawodowe powodowane przez obciążenie termiczne będzie nieakceptowalne i należy obniżyć jego poziom do akceptowalnego, np. poprzez skrócenie czasu pracy.

Skracanie w ten sposób norm czasu pracy nie może powodować obniżenia należnego pracownikom wynagrodzenia.

Kobiety i młodociani

Wzbronione jest zatrudnianie młodocianych w pomieszczeniach, w których temperatura przekracza 30°C,  a wilgotność względna  powietrza jest większa niż 65%, a także w warunkach bezpośredniego oddziaływania otwartego źródła promieniowania (np. przy pracach hutniczych, wytapianiu metali).

Dozwolone jest natomiast zatrudnianie młodocianych w zakresie potrzebnym do nauki zawodu, do 3 godzin na dobę, w mikroklimacie gorącym do wartości 26°C wskaźnika obciążenia termicznego WGBT. Warunek stanowi jednak zachowanie norm wydatku energetycznego oraz zapewnienie młodocianym na stanowiskach pracy dostatecznej ilości odpowiednich napojów i 10-minutowych przerw po każdych 50 minutach pracy.

Nie wolno także zatrudniać młodocianych w środowisku o dużych wahaniach parametrów mikroklimatu. Chodzi o sytuacje, w których występują nagłe zmiany temperatury powietrza w zakresie przekraczającym 15°C przy braku możliwości stosowania co najmniej 15-minutowej adaptacji w pomieszczeniach o temperaturze pośredniej.

Kobiet w ciąży i w okresie karmienia piersią nie należy zatrudniać w mikroklimacie gorącym, a także zmiennym przy pracach, w których wskaźnik komfortu ciepła PMV, określony zgodnie z Polską Normą, jest większy od 1,0 oraz przy pracach w środowisku, w którym występują nagłe zmiany temperatury powietrza w zakresie przekraczającym 15°C.

Podstawa prawna:

1. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów (Dz. U. poz. 279),
2. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bhp (J.t.: Dz. U. z 2003 r. poz. 1650, z późn. zm.),
3. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 3 kwietnia 2017 r. w sprawie wykazu prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet w ciąży i kobiet karmiących dziecko piersią (Dz. U. poz. 796),
4. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 sierpnia 2004 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac 1 (J.t.: Dz. U. z 2016 r. poz. 1509).

Źródła pomocnicze:

1. www.pip.gov.pl