Prace spawalnicze

Prace spawalnicze obejmują spawanie, napawanie, lutowanie, zgrzewanie i cięcie termiczne metali i tworzyw termoplastycznych za pomocą płomienia gazów palnych lub łuku elektrycznego.

Spawanie i cięcie metali może być wykonywane tylko przez osoby posiadające przeszkolenie teoretyczne i praktyczne w zakresie spawalnictwa (uprawnienia podstawowe i ponadpodstawowe elektryczne lub gazowe), potwierdzone egzaminem oraz dokumentem upoważniającym do wykonywania prac spawalniczych (książeczką spawacza).

Spawanie i cięcie metali winno odbywać się w specjalnie do tego przystosowanych pomieszczeniach, oddzielonych od innych stanowisk pracy.
Podstawowe wymogi, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i stanowiska pracy w spawalni:

• ścianki lub parawany (ekrany) winny być wykonane z materiału nieprzeźroczystego, niepalnego, tłumiącego szkodliwe promieniowanie optyczne, w tym łuku elektrycznego, na osoby niezatrudnione przy spawaniu,
• na każdego pracownika najliczniejszej zmiany winno przypadać minimum 15 m³ wolnej objętości pomieszczenia i nie mniej niż 2 m² wolnej powierzchni podłogi, wysokość pomieszczenia spawalni powinna wynosić min. 3,75 m, podłoga w spawalni i na stanowisku spawalniczym powinna być wykonana z materiałów niepalnych,
• pomieszczenia spawalni powinny mieć sprawnie działającą wentylację mechaniczną zapewniającą usuwanie powietrza zanieczyszczonego, szkodliwego dla zdrowia pracowników,
• stałe stanowiska spawalnicze, na których istnieje możliwość wydzielania się szkodliwych pyłów i gazów, powinny być wyposażone w instalację wentylacji stanowiskowej (odciągi miejscowe — ssawki szczelinowe) zapobiegającej szkodliwej emisji w strefie oddychania pracownika,
• stanowisko spawalnicze winno być wyposażone w: osprzęt umożliwiający odłożenie lub zawieszenie palnika gazowego lub uchwytu spawalniczego, naczynie z wodą do okresowego lub awaryjnego schładzania palnika, pojemnik na resztki — odpadki elektrod,
• rozmieszczenie wyposażenia oraz obrabianych przedmiotów powinno umożliwiać szybkie i bezpieczne opuszczenie stanowiska spawalniczego w razie niebezpieczeństwa.

Jeżeli spawanie odbywa się na otwartej przestrzeni, stanowisko robocze powinno być zabezpieczone przed działaniem czynników atmosferycznych, a jego otoczenie zabezpieczone przed szkodliwym działaniem łuku elektrycznego lub płomienia.

Przy użytkowaniu elektrycznych urządzeń spawalniczych i osprzętu należy przestrzegać następujących zasad:

• prace związane z instalowaniem (demontażem), naprawami i przeglądami elektrycznych urządzeń spawalniczych mogą wykonywać wyłącznie pracownicy posiadający stosowne uprawnienia kwalifikacyjne,
• niedozwolone jest przekraczanie dopuszczalnego napięcia między obwodami wyjściowymi połączonych źródeł energii, w stanie bez obciążenia,
• obwód prądu spawania winien być uziemiony, chyba że przedmioty spawane są połączone z ziemią,
• przewody spawalnicze winny być połączone z przedmiotem spawanym jak najbliżej miejsca spawania,
• należy dążyć do sytuowania źródeł energii na zewnątrz pomieszczenia, w którym prowadzone są prace spawalnicze.

Przy użytkowaniu gazowych urządzeń spawalniczych i osprzętu należy przestrzegać następujących zasad:

• stosować urządzenia i osprzęt zgodnie z jego przeznaczeniem, tj. zasilać gazami oraz stosować ciśnienie zgodne z instrukcją eksploatacyjną (DTR) dostarczoną przez producenta,
• stosować wyłącznie palniki oznakowane, w dobrym stanie technicznym, zgodnie z ich przeznaczeniem; niedopuszczalne są zamiany poszczególnych elementów urządzeń różnych typów i wielkości,
• średnice węży spawalniczych winny być dostosowane do średnic znamionowych przyłączy (palnik, źródło), końcówki węży nasunięte na przyłącza winny być zabezpieczone opaskami zaciskowymi niepowodującymi uszkodzeń węża,
• należy kontrolować poziom cieczy w bezpieczniku wodnym: przed rozpoczęciem pracy, w ruchu ciągłym raz na zmianę, każdorazowo po cofnięciu się płomienia do palnika,
• zabronione jest dokonywanie jakichkolwiek zmian ustawienia w układach regulacji ciśnienia i zaworów bezpieczeństwa, określonych przez producenta.

Szczególna ostrożność wymagana jest przy użytkowaniu butli z gazami, przy których należy przestrzegać następujących zasad:

• transport i magazynowanie butli (z kołpakami na zaworach) winny odbywać się zgodnie z zasadami bezpieczeństwa pracy (określonymi w odrębnych przepisach), ręcznie butle wolno przetaczać tylko w obrębie stanowiska spawalniczego,
• butle należy ustawiać w pozycji pionowej, zaworem do góry oraz zawsze zabezpieczać je przed przewróceniem,
• butle należy zabezpieczać przed nagrzaniem do temperatury powyżej 35ºC oraz bezpośrednim oddziaływaniem płomienia, iskier i gorących cząstek stałych,
• nie należy użytkować i przechowywać butli z gazami cięższymi od powietrza w zagłębieniach poniżej poziomu terenu, zwłaszcza przy studzienkach i kanałach (z wyjątkiem butli zintegrowanych z palnikiem),
• zawory butli z pokrętłami winny otwierać się i zamykać bez potrzeby używania narzędzi, chyba że zawory butli są bez pokręteł, wtedy do otwierania należy używać odpowiedniego klucza,
• jakiekolwiek naprawy butli lub zaworów winny być wykonywane wyłącznie przez osoby posiadające stosowne uprawnienia.