Prace szczególnie niebezpieczne

Prace szczególnie niebezpieczne mogą być określane w rozporządzeniach ministrów w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy określonych urządzeniach i instalacjach lub przy wykonywaniu określonych prac.

Przez prace szczególnie niebezpieczne rozumie się:

¨ roboty budowlane, rozbiórkowe, remontowe i montażowe prowadzone bez wstrzymania ruchu zakładu pracy lub jego części,

¨ prace w zbiornikach, kanałach, wnętrzach urządzeń technicznych i w innych niebezpiecznych przestrzeniach zamkniętych,

¨ prace przy użyciu materiałów niebezpiecznych,

¨ prace na wysokości.

Prace szczególnie niebezpieczne mogą być określane w rozporządzeniach ministrów w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy określonych urządzeniach i instalacjach lub przy wykonywaniu określonych prac. Przykładem może być tu rozporządzenie MG z dnia 28 marca 2013 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach energetycznych (Dz. U. Nr poz. 492). Do prac wykonywanych przy urządzeniach i instalacjach energetycznych w warunkach szczegól­nego zagrożenia dla zdrowia i życia ludzkiego należy zaliczyć w szczególności prace (§ 28 ust. 2):

¨ wewnątrz niebezpiecznych przestrzeni zamkniętych, komór paleniskowych kotłów, ka-nałów spalin, elektrofiltrów, absorberów, walczaków kotłów, kanałów i lejów zsypowych, rurociągów sieci cieplnych oraz w zbiorni­kach paliw płynnych i gazowych,

¨ wewnątrz zasobników węgla lub biomasy oraz zasobników pyłu węglowego lub biomasy,

¨ niebezpieczne pod względem pożarowym wykonywane w strefach zagrożenia wybuchem,

¨ w obiegach wody elektrowni i elektrociepłowni wymagające wejścia do kanałów, rurociągów, rur ssawnych i zbiorników, jak również prace na ujęciach i zrzutach wody wykonywane z pomostów, łodzi lub barek oraz prowadzone pod powierzchnią wody,

¨ z zakresu konserwacji, remontów, montażu, kontrolno-pomiarowego, wykonywane wewnątrz turbin wiatrowych lub gondoli oraz prace z zakresu zewnętrznej konserwacji gondoli lub śmigieł wirnika turbiny wiatrowej,

¨ wykonywane w pobliżu nieosłoniętych urządzeń elektroenergetycznych lub ich części, znajdujących się pod napięciem,

¨ przy urządzeniach elektroenergetycznych wyłączonych spod napięcia, lecz uziemionych w taki sposób, że którekolwiek z uziemień nie jest widoczne z miejsca wykonywania pracy,

¨ w wykopach, z zakresu konserwacji, remontów, kontrolno-pomiarowego, wykonywane przy gazociągach lub innych urządzeniach gazowniczych oraz rurociągach sieci cieplnych,

¨ konserwacyjne, modernizacyjne lub remontowe przy kolejowej sieci trakcyjnej znajdującej się pod napięciem,

¨ przy wyłączonych spod napięcia lub znajdujących się w budowie elektroenergetycznych liniach napowietrznych, które krzyżują się w strefie ograniczonej uziemieniami ochronnymi z liniami znajdującymi się pod napięciem lub mogącymi znaleźć się pod napięciem, w tym przewodami trakcji elektrycznej,

¨ na skrzyżowaniach linii elektroenergetycznych znajdujących się pod napięciem lub mogących znaleźć się pod napięciem i przewodami trakcji elektrycznej,

¨ przy wyłączonym spod napięcia torze wielotorowej elektroenergetycznej linii napowietrznej o napięciu 1 kV i powyżej, jeżeli którykolwiek z pozostałych torów linii pozostaje pod napięciem,

¨ konserwacyjne, remontowe lub montażowe przy urządzeniach i instalacjach rozładowczych paliw płynnych i gazowych.

Szczegółowy wykaz prac, o których mowa powyżej, powinien być ustalony i aktualizowany w oparciu o przepisy wydane na podstawie art. 237¹⁵ ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy oraz wyniki identyfikacji zagrożeń i oceny ryzyka związanego z zagrożeniami, mogącymi wystąpić podczas wykonywania prac (§ 28 ust. 3).

Należy również pamiętać o pracach określonych jako szczególnie niebezpieczne w instrukcjach eksploatacji urządzeń i instalacji, a także o innych pracach o zwiększonym zagrożeniu lub wykonywanych w utrudnionych warunkach, uznanych przez pracodawcę jako szczególnie niebezpieczne.

Przy wykonywaniu takich prac należy szczególnie zapewnić:

¨ bezpośredni nadzór nad tymi pracami wyznaczonych w tym celu osób,

¨ odpowiednie środki zabezpieczające,

¨ instruktaż pracowników na temat imiennego podziału pracy, kolejności wykonywania za-dań oraz wymagań bhp przy poszczególnych czynnościach.

Prace wymagające szczególnej sprawności psychofizycznej

Pracownik ma prawo odmówić wykonywania pracy wymagającej szczególnej sprawności psychofizycznej, gdy jego stan psychofizyczny nie zapewnia bezpiecznego wykonywania pracy i stwarza zagrożenie dla innych osób.

Rodzaje takich prac zostały określone w rozporządzeniu MPiPS z dnia 28 maja 1996 r. (Dz. U. Nr 62, poz. 287). Należą do nich m.in.:

¨ prace przy obsłudze suwnic,

¨ prace przy obsłudze układnic magazynowych,

¨ prace przy obsłudze żurawi,

¨ prace operatorów ciężkich maszyn budowlanych i maszyn drogowych,

¨ prace kierowców pojazdów przewożących materiały niebezpieczne,

¨ prace przy liniach napowietrznych niskich, średnich i wysokich napięć,

¨ prace przy obsłudze urządzeń ciśnieniowych, podlegających pełnemu dozorowi technicznemu,

¨ prace przy materiałach łatwo palnych, środkach toksycznych i materiałach biologicznie zakaźnych.

Prace, które powinny być wykonywane przez co najmniej dwie osoby

Prace, przy których istnieje możliwość wystąpienia szczególnego zagrożenia dla zdrowia lub życia powinny być wykonywane przez co najmniej dwie osoby, w celu zapewnienia asekuracji. Rodzaje takich prac były do dnia 18 stycznia 2009 r. określone w rozporządzeniu MPiPS z dnia 28 maja 1996 r. (Dz. U. Nr 62, poz. 288). Do prac takich należały m.in.:

¨ prace wykonywane wewnątrz zbiorników, kotłów, silosów i urządzeń technologicznych,

¨ prace w pomieszczeniach, w których występują gazy lub pary trujące, żrące lub duszące,

¨ prace związane z odmulaniem i pogłębianiem cieków wodnych oraz budową i pogłębianiem studzien kopanych (głębokość większa niż 2 m),

¨ prace na czynnych gazociągach i przemysłowych instalacjach gazowych,

¨ prace związane z transportowaniem i stosowaniem materiałów wybuchowych,

¨ prace związane z konserwacją, montażem i naprawą dźwigów, suwnic, żurawi, układnic magazynowych,

¨ prace spawalnicze, cięcie gazowe i elektryczne w pomieszczeniach zamkniętych albo zagrożonych pożarem (wybuchem),

¨ prace przy urządzeniach elektroenergetycznych znajdujących się całkowicie lub częściowo pod napięciem,

¨ prace na wysokości powyżej 2 m,

¨ prace w wykopach i wyrobiskach o głębokości większej niż 2 m,

¨ prace przy pozyskiwaniu drewna w lesie.

Od dnia 19 stycznia 2009 r. wykaz prac, które powinny być wykonywane przez co najmniej dwie osoby, ustalany jest przez pracodawcę po konsultacji z pracownikami lub ich przedstawicielami, z uwzględnieniem aktualnych przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy, dotyczących określonych zakładów lub prac.

Prace takie mogą być określone również w rozporządzeniach ministrów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy przy określonych urządzeniach. Jest tak np. w rozporządzeniu MG z dnia 28 marca 2013 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach energetycznych (Dz. U. Nr poz. 492), które w § 28 ust. 4 określa, że „Prace, o których mowa w ust. 2 i 3, wykonują co najmniej dwie osoby w celu zapewnienia asekuracji”. Są to prace opisane w niniejszej książce na str. 45 i 46.

Prace na wysokości

Pracą na wysokości jest praca wykonywana na powierzchni znajdującej się na wysokości co najmniej 1,0 m nad poziomem podłogi lub ziemi.

Powierzchnia ta powinna być zabezpieczona balustradą składającą się z poręczy ochronnej umieszczonej na wysokości co najmniej 1,1 m i krawężników o wysokości co najmniej 0,15 m.

Jeżeli ze względu na rodzaj i warunki wykonywania prac na wysokości zastosowanie balustrad jest niemożliwe, należy stosować inne skuteczne środki ochrony pracowników przed upadkiem z wysokości.

UWAGA!

Prace na wysokości powinny być organizowane i wykonywane w sposób nie-zmuszający pracownika do wychylania się poza poręcz balustrady lub obrys urządzenia, na którym stoi.