Prace ziemne

Prace ziemne należą do prac szczególnie niebezpiecznych. Powinny być one prowadzone z należytą starannością, na podstawie projektu określającego położenie instalacji i urządzeń podziemnych.

Kierownik budowy powinien określić podstawowe zasady bezpiecznej pracy przy wykonywaniu tych prac, tj.:

• bezpieczne odległości, w jakich mogą być one wykonywane, od istniejących sieci: gazowej, elektroenergetycznej, ciepłowniczej, telekomunikacyjnej, wodociągowej i kanalizacyjnej;
• sposób wykonywania prac ziemnych.

W czasie wykonywania prac ziemnych należy:

• ogrodzić i oznakować napisami ostrzegawczymi miejsca w pobliżu instalacji podziemnych;
• prowadzić ręcznie roboty ziemne w pobliżu tych instalacji, a także ręcznie pogłębiać wykopy poszukiwawcze;
• w czasie wykonywania wykopów, w miejscach dostępnych dla osób niezatrudnionych przy tych pracach, na czas zmroku i w nocy ustawić balustrady zaopatrzone w światło ostrzegawcze koloru czerwonego. Balustrady powinny znajdować się w odległości nie mniejszej niż 1 m od krawędzi wykopu oraz 1,1 m nad terenem. Jeżeli teren, na którym są wykonywane prace ziemne nie może być ogrodzony, wykonawca robót powinien zapewnić na nim stały nadzór.

Wykopy o ścianach nieumocnionych

Wykopy o ścianach pionowych nieumocnionych bez rozparcia lub podparcia należy wykonywać wyłącznie do głębokości 1 m w gruntach zwartych, w przypadku gdy teren przy wykopie nie jest obciążony, w pasie o szerokości równej głębokości wykopu.

Wykopy bez umocnień o głębokości większych niż 1 m, lecz nie większej niż 2 m, można wykonywać, jeżeli pozwalają na to wyniki badań gruntu i dokumentacja geologiczno-inżynierska.

Zabezpieczenie ażurowe ścian wykopu można stosować tylko w gruntach zwartych. Stosowanie ażurowego zabezpieczenia ścian wykopu w okresie zimowym jest zabronione.

Wykopy ze skarpami o bezpiecznym nachyleniu

Bezpieczne nachylenie ścian wykopu powinno być określone w dokumentacji projektowej wówczas, gdy:

– roboty ziemne są wykonywane w gruncie nawodnionym;
– teren przy skarpie wykopu ma być obciążony w pasie równym głębokości wykopu;
– grunt stanowią iły skłonne do pęcznienia;
– wykop wykonuje się na terenach osuwiskowych;
– głębokość wykopu wynosi więcej niż 4 m.

W pasie terenu przylegającego do górnej krawędzi skarpy na szerokości równej trzykrotnej głębokości wykopu należy wykonać spadki umożliwiające łatwy odpływ wód opadowych w kierunku od wykopu.

Dalsze wymagania bhp, to:

• wykonanie zejścia do wykopu, jeżeli wykop osiągnie głębokość większą niż 1 m od poziomu terenu;
• odległość między zejściami do wykopu nie powinna przekraczać 20 m;
• wchodzenie i wychodzenie z wykopu po rozporach oraz przemieszczanie osób urządzeniami służącymi do przemieszczania urobku jest zabronione;
• każdorazowe rozpoczęcie robót w wykopie wymaga sprawdzenia  stanu jego obudowy;
• pojemniki do urobku powinny być załadowane poniżej górnej ich krawędzi.

Wykopy wąskoprzestrzenne

W czasie wykonywania koparką wykopów wąskoprzestrzennych należy obudowę wykonywać wyłącznie z zabezpieczonej części wykopu i zastosować obudowę prefabrykowaną, z użyciem wcześniej przewidzianych urządzeń mechanicznych. Jeżeli prace wykonywane są w wykopie wąskoprzestrzennym jednocześnie z transportem urobku, wykop przykrywa się szczelnym i wytrzymałym zabezpieczeniem.

Składowanie urobku, materiałów i wyrobów jest zabronione:

• w odległości mniejszej niż 0,6 m od krawędzi wykopu, jeżeli ściany wykopu są obudowane oraz jeżeli obciążenie urobku jest przewidziane w doborze obudowy;
• w strefie klina naturalnego odłamu gruntu, jeżeli ściany wykopu nie są obudowane.

Ruch środków transportu obok wykopu powinien odbywać się poza granicą klina naturalnego odłamu gruntu.

W czasie zasypywania wykopów obudowanych zabezpieczenie należy zdemontować od dna wykopu i stopniowo je usuwać, w miarę zasypywania wykopu.

Zabezpieczenie można usuwać z wykopu jednoetapowo w przypadku wykopów wykonanych:

• w gruntach spoistych na głębokości nie większej niż 0,5 m;
• na głębokości nie większej niż 0,3 m w pozostałych gruntach.

W czasie wykonywania robót ziemnych nie wolno dopuszczać do tworzenia się nawisów gruntu.

Wykonywanie robót koparką

Koparka w czasie pracy powinna być ustawiona w odległości od wykopu, co najmniej 0,6 m poza granicą klina naturalnego odłamu gruntu.

Przy wykonywaniu robót ziemnych sprzętem zmechanizowanym należy wyznaczyć w terenie strefę niebezpieczną i odpowiednio ją oznakować.

Przebywanie osób pomiędzy ścianą wykopu a koparką, nawet w czasie postoju koparki, jest zabronione.

Podgrzewanie, rozmrażanie lub zamrażanie gruntu powinno odbywać się zgodnie dokumentacją projektową i instrukcją bezpieczeństwa pracy opracowaną przez wykonawcę. Teren, na którym odbywa się podgrzewanie, rozmrażanie lub zamrażanie gruntu powinien być przez cały czas procesu ogrodzony i oznakowany tablicami ostrzegawczymi, o zmroku i w porze nocnej oświetlony i odpowiednio nadzorowany.

Zakładanie obudowy lub montaż rur w uprzednio wykonanym wykopie o ścianach pionowych i na głębokości poniżej 1 m wymaga tymczasowego zabezpieczenia osób klatkami osłonowymi lub obudową prefabrykowaną.

Roboty podziemne

WAŻNE!

Każda osoba udająca się pod ziemię lub pracująca w wyrobiskach podziemnych, niezależnie od oświetlenia ogólnego powinna posiadać sprawnie działającą lampę z własnym zasilaniem zapewniającym nieprzerwane oświetlenie co najmniej przez 10 godzin.

Na każdym odcinku prowadzenia robót podziemnych należy zapewnić:

• system łączności umożliwiający porozumiewanie się z podziemnych stanowisk roboczych, ze stanowiskami na powierzchni ziemi oraz z pogotowiem zabezpieczającym;
• ustalony system alarmowania osób znajdujących się pod poziomem terenu i pogotowia zabezpieczającego na wypadek zagrożenia, wymagającego wycofania osób z wyrobisk podziemnych.

W przypadku zagrożenia w czasie wykonywania robót pod ziemią osoba sprawująca nadzór techniczny jest obowiązana do niezwłocznego wstrzymania robót na zagrożonych stanowiskach pracy i wycofania osób w bezpieczne miejsce.

Wyrobiska i pomieszczenia podziemne z dostępem dla ludzi powinny być przewietrzane w taki sposób, aby zawartość tlenu w powietrzu nie była mniejsza niż 19%.

Temperatura powietrza w miejscu pracy nie powinna przekraczać 301 K (28°C);

Objętość dostarczonego powietrza powinna wynosić co najmniej 6 m³ na jedną osobę najliczniejszej zmiany, a prędkość ruchu powietrza w wyrobiskach korytarzowych — nie mniej niż 0,1 m/s i nie więcej niż 8 m/s.

Przy robotach tunelowych wykonawca powinien zapewnić:

• stały nadzór nad działaniem wentylacji, ze szczególnym uwzględnieniem systematycznych kontroli stanu urządzeń wentylacyjnych;
• punkt pierwszej pomocy medycznej na powierzchni terenu, wyposażony w środki medyczne, na poszczególnych odcinkach czynny w okresie każdej zmiany roboczej, natomiast tam, gdzie trwają prace punkty wyposażone w niezbędne środki opatrunkowe i nosze.