Pracowniku, jakie zmiany przyniesie 2022 rok?

Wzrost minimalnego wynagrodzenia, dyrektywa work-life balance, ochrona sygnalistów, jawność zarobków w sektorze publicznym – to jedne z najważniejszych zmian dotyczących pracowników, które mają wejść w życie w najbliższym czasie. Planuje się również wprowadzenie zmian dotyczących testowania pracowników pod kątem COVID-19. W poniższym tekście pokrótce przedstawimy najważniejsze informacje dotyczące tych zagadnień.

Dyrektywa work-life balance

Do 2 sierpnia 2022 r. państwa członkowskie UE mają czas na wprowadzenie przepisów dyrektywy dotyczącej równowagi między życiem zawodowym a prywatnym. Zmiany płynące z dyrektywy dotyczą m.in. urlopów rodzicielskich, ojcowskich i opiekuńczych.

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1158 z dnia 20 czerwca 2019 r. wprowadza minimalne wymagania, których celem jest doprowadzenie do równości mężczyzn i kobiet pod względem szans na rynku pracy oraz równego traktowania w miejscu pracy poprzez ułatwienie pracownikom, którzy są rodzicami lub opiekunami godzenia życia zawodowego z rodzinnym. Wymagania te dotyczą urlopu ojcowskiego, urlopu rodzicielskiego i urlopu opiekuńczego oraz elastycznej organizacji pracy dla pracowników będących rodzicami lub opiekunami.

Wg. dyrektywy urlop rodzicielski przysługuje indywidualnie każdemu z pracowników w wymiarze czterech miesięcy.  Urlop ten powinien być wykorzystany przed osiągnięciem przez dziecko określonego wieku (maksymalnie ośmiu lat), który zostanie ustalony przez państwa członkowskiego lub w układach zbiorowych. Wiek ten ustala się w taki sposób, aby każde z rodziców mogło na równych zasadach skutecznie wykorzystać swoje prawo do urlopu rodzicielskiego.

Na podstawie przepisów dyrektywy minimalny okres urlopu rodzicielskiego przedłuża się z jednego do dwóch miesięcy i nie podlega on przeniesieniu na drugiego rodzica. Działanie to zapewnia przynajmniej dwa miesiące urlopu rodzicielskiego dla każdego z rodziców. Celem tego postanowienia jest zachęcenie ojców do korzystania z przysługującego im prawa do takiego urlopu (aktualnie większość ojców nie korzysta z prawa do urlopu rodzicielskiego lub przekazuje znaczną część uprawnień do swojego urlopu matkom).  Rozwiązanie to promuje i ułatwia powrót matek na rynek pracy po okresie urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego. Państwa członkowskie są obowiązane wprowadzić niezbędne środki w celu zapewnienia, aby pracownicy mieli prawo do korzystania z tego urlopu na elastycznych zasadach. 

Ochrona sygnalistów

Co prawda nie w 2022, a jeszcze w grudniu 2021 r. państwa członkowskie UE muszą wprowadzić w życie przepisy ustawowe, wykonawcze i administracyjne niezbędne do wykonania dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE)2019/1937 z dnia 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii.

Pracownicy organizacji publicznych, prywatnych lub utrzymujący kontakt z taką organizacją w związku ze swoją działalnością zawodową niejednokrotnie jako pierwsi dowiadują się o zagrożeniach lub szkodach dla interesu publicznego. Zgłaszając naruszenia, które są szkodliwe dla interesu publicznego, osoby takie działają jako „sygnaliści” i tym samym odgrywają kluczową rolę w ujawnianiu takich naruszeń i zapobieganiu im oraz w ochronie dobra społecznego. Potencjalni sygnaliści często jednak rezygnują ze zgłaszania swoich zastrzeżeń lub podejrzeń z obawy przed działaniami odwetowymi. W związku z tym w coraz większym stopniu uznaje się, zarówno na poziomie unijnym, jak i międzynarodowym zapewnienie zrównoważonej i skutecznej ochrony sygnalistów.

Projekt ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa dostępny tutaj.

Artykuły powiązane: Ochrona sygnalistów,

Nowe przepisy chroniące sygnalistów pomogą też samym firmom,

Sygnaliści pod ochroną wejdą do wszystkich firm.

Wzrost minimalnego wynagrodzenia

Od 1 stycznia 2022 roku płaca minimalna wzrośnie o 7,5% − z 2800 zł do 3010 zł brutto. Według prognoz minimalne wynagrodzenie stanowić będzie 50,8% przeciętnego wynagrodzenia w 2022 r. Zgodnie z rozporządzeniem w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2022 r. minimalna stawka godzinowa będzie wyższa od obecnej o 1,40 zł i będzie wynosiła 19,70 zł brutto dla określonych umów cywilnoprawnych.

Jawność zarobków w sektorze publicznym

29 października 2021 r. prezydent RP podpisał ustawę z dnia 14 października 2021 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw, która wprowadza zmiany m.in. w ustawie z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych.

Wg. nowych przepisów jednostki sektora finansów publicznych zobowiązane będą do prowadzenie elektronicznego rejestru zawieranych umów, który będzie dostępny w Internecie, na stronie podmiotowej Biuletynu Informacji Publicznej danej jednostki.    

Za sprawdzanie danych do tego rejestru będą odpowiadać kierownicy poszczególnych jednostek sektora finansów publicznych.

Mając na uwadze konieczność zapewnienia kompletności, jednolitości i przejrzystości informacji zamieszczanych w tym rejestrze oraz łatwości wyszukiwania tych informacji – wzór rejestru umów w drodze rozporządzenia określi Minister Finansów.

Kto nie wykona lub nie dopuści do wykonania obowiązku prowadzenia rejestru umów albo poda w nim nieprawdziwe dane, będzie podlegał grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

Nowelizacja ustawy o finansach publicznych wejdzie w życie z dniem 1 lipca 2022 r.

Więcej na ten temat w artykule „Rewolucja w jawności wynagrodzeń”.

Testowanie pracowników na COVID-19

14 grudnia pojawił się projekt ustawy o szczególnych rozwiązaniach zapewniających możliwość prowadzenia działalności gospodarczej w czasie epidemii COVID-19.

Jak czytamy w projekcie w art. 1 ust.:

1. W okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, ogłoszonego z powodu COVID-19, pracownik lub osoba pozostająca w stosunku cywilnoprawnym z pracodawcą ma prawo do nieodpłatnego wykonania testu diagnostycznego w kierunku SARS-CoV-2.
2. Testy, o których mowa w ust. 1, mogą być finansowane ze środków publicznych.
3. Liczba testów, o których mowa w ust. 2, może podlegać ograniczeniu, z uwagi na ich dostępność.
4. Minister właściwy do spraw zdrowia określi w drodze rozporządzenia liczbę testów, o których mowa możliwych do wykonania w jednostce czasu.

Intencją projektodawcy jest umożliwienie pracodawcy sprawowanie rzeczywistej kontroli nad ryzykiem wystąpienia infekcji wirusa SARS-CoV-2 powodującego chorobę COVID-19 w zakładzie pracy. W celu zapobiegania, przeciwdziałania i zwalczania tej choroby, niezbędne jest wyposażenie pracodawcy w instrument weryfikacji statusu zdrowotnego wszystkich pracowników oraz osób pozostających w stosunku cywilnoprawnym z tym pracodawcą zatrudnionych w danym miejscu pracy.

Poselski projekt ustawy o szczególnych rozwiązaniach zapewniających możliwość prowadzenia działalności gospodarczej w czasie epidemii COVID-19 dostępny tutaj.

Podstawa prawna:

1. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1158 z 20 czerwca 2019 r. w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów oraz uchylająca dyrektywę Rady 2010/18/UE.
2. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego I Rady (UE) 2019/1937 z dnia 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii.
3. Ustawa z dnia 14 października 2021 r. o zmianie ustawy Kodeks Karny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2021 r. poz. 2054).
4. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 września 2021 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2022 r. (Dz. U. poz. 1690).

Źródło pomocnicze:

1. https://legislacja.rcl.gov.pl/