Profilaktyczne badania lekarskie

Pracownicy podlegają obowiązkowym profilaktycznym badaniom lekarskim: wstępnym, okresowym i kontrolnym.

Wymagania dotyczące sposobu i zakresu przeprowadzania badań lekarskich pracowników określa rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz.U. 1996 nr 69 poz. 332, z późn. zm.).

Profilaktyczna opieka lekarska obejmuje profilaktyczne badania lekarskie pracowników:
– wstępne,
– okresowe,
– kontrolne.

Wstępnym badaniom lekarskim podlega:
– osoba przyjmowana do pracy,
– pracownicy młodociani przenoszeni na inne stanowiska pracy,
– pracownicy przenoszeni na stanowiska pracy, na których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe.

Badaniom wstępnym nie podlegają jednak osoby przyjmowane ponownie do pracy u danego pracodawcy na to samo stanowisko lub na stanowisko o takich samych warunkach pracy, na podstawie kolejnej umowy o pracę zawartej w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniej umowy o pracę z tym pracodawcą.

Kontrolnym badaniom lekarskim podlega pracownik w przypadku niezdolności do pracy trwającej dłużej niż 30 dni, spowodowanej chorobą.

Okresowym badaniom lekarskim podlega pracownik w celu ustalenia zdolności do wykonywania pracy na dotychczasowym stanowisku.

Okresowe i kontrolne badania lekarskie przeprowadza się w miarę możliwości w godzinach pracy. Za czas niewykonywania pracy w związku z przeprowadzanymi badaniami pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia, a w razie przejazdu na te badania do innej miejscowości przysługuje mu zwrot kosztów podróży według zasad obowiązujących przy podróżach służbowych.

Pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku.

Pracodawca zatrudniający pracowników w warunkach narażenia na działanie substancji i czynników rakotwórczych lub pyłów zwłókniających jest obowiązany zapewnić tym pracownikom okresowe badania lekarskie także:
– po zaprzestaniu pracy w kontakcie z tymi substancjami, czynnikami lub pyłami,
– po rozwiązaniu stosunku pracy, jeżeli zainteresowana osoba zgłosi wniosek o objęcie takimi badaniami.

Wszystkie wymienione powyżej badania są przeprowadzane na koszt pracodawcy.

Pracodawca jest obowiązany przechowywać orzeczenia wydane na podstawie badań lekarskich.

Zakres profilaktycznej opieki zdrowotnej

Zakres profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami obejmuje:
– przeprowadzenie okresowych badań lekarskich, orzekanie o możliwości wykonywania dotychczasowej pracy. Skierowanie na przeprowadzenie badania wydaje pracodawca po zgłoszeniu przez pracownika niemożności wykonywania dotychczasowej pracy.
Profilaktyka zapewnia także możliwość przeniesienia pracownika na inne stanowisko ze względu na:
– stwierdzenie szkodliwego wpływu wykonywanej pracy na jego zdrowie,
– stwierdzenie, że ze względu na ciążę kobieta nie powinna wykonywać dotychczasowej pracy,
– stwierdzenie u pracownika objawów wskazujących na powstawanie choroby zawodowej,
– stwierdzenie niezdolności do wykonywania dotychczasowej pracy u pracownika, który uległ wypadkowi przy pracy lub u którego uznano chorobę zawodową, lecz nie zaliczono go do żadnej z grup inwalidów,
– w razie wystąpienia przypadku choroby zawodowej — wykonanie u pracowników, zatrudnionych na stanowiskach pracy stwarzających podobne zagrożenie, badań celowanych lub testów ekspozycyjnych, ukierunkowanych na wczesną diagnostykę ewentualnych zmian chorobowych u tych pracowników,
– w razie gdy pracownicy wykonują pracę w warunkach występowania przekroczeń najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia:
– wprowadzenie monitorowania stanu zdrowia tych pracowników,
– szkolenie pracowników w zakresie ochrony przed zagrożeniami i możliwościami ograniczenia ryzyka zawodowego, jakie wiążą się z pracą wykonywaną w tych warunkach,
– w przypadku gdy pracownicy wykonują pracę w warunkach przekroczeń wartości maksymalnych dopuszczalnych ekspozycji na promieniowanie optyczne oraz w przypadku gdy w wyniku badań lekarskich stwierdzono u pracownika chorobę lub niekorzystne dla zdrowia skutki, które w opinii lekarza są wynikiem narażenia na promieniowanie optyczne w pracy, lekarz sprawujący opiekę zdrowotną:
– zawiadamia pracowników o wynikach badań lekarskich oraz informuje, jakim badaniom lekarskim powinni się poddać po ustaniu narażenia na promieniowanie optyczne,
– dokonuje okresowych analiz wyników kontroli zdrowia pracownikowi oraz informuje pracodawcę o wynikach tych analiz z uwzględnieniem tajemnicy lekarskiej,
– uczestniczenie lekarza sprawującego opiekę zdrowotną nad pracownikami w komisji bezpieczeństwa i higieny pracy.
 

Upoważnienie do badań profilaktycznych

Badania profilaktyczne oraz profilaktyczną opiekę zdrowotną niezbędną z uwagi na warunki pracy wykonują lekarze, którzy posiadają specjalizację w dziedzinie: medycyny pracy, medycyny przemysłowej, medycyny morskiej i tropikalnej, medycyny kolejowej, medycyny transportu, medycyny lotniczej lub higieny pracy.

Badania profilaktyczne pracowników, u których na stanowisku pracy nie stwierdzono występowania czynników szkodliwych dla zdrowia lub warunków uciążliwych, wymienionych we wskazówkach metodycznych, mogą przeprowadzać również lekarze posiadający specjalizację w dziedzinie medycyny ogólnej lub medycyny rodzinnej.