Prowadzenie prac gazoniebezpiecznych

Prace gazoniebezpieczne – zalicza się do nich wszystkie prace prowadzone na czynnych urządzeniach, sieciach i instalacjach gazowych.

Wszystkie prace gazoniebezpieczne powinny być wykonywane z przestrzeganiem ustalonych warunków technicznych oraz obowiązującej procedury formalnej, zarówno przed przystąpieniem do wykonywania prac, jak i podczas ich trwania, a także po ich zakończeniu. Prace te należy prowadzić z zachowaniem bezpieczeństwa osób zatrudnionych przy ich wykonywaniu, a także bezpieczeństwa otoczenia oraz zachowania wymagań ochrony środowiska.

Do prac gazoniebezpiecznych wykonywanych na gazociągach należą:

• prace eksploatacyjne (do których zalicza się wszelkie prace przy obsłudze urządzeń, sieci i instalacji, przy których może wydzielać się gaz w ilościach niestwarzających zagrożeń dla pracowników wykonujących te czynności),
• prace awaryjne (zalicza się tu wszystkie prace związane z usuwaniem zagrożeń związanych z ulatnianiem się gazu prowadzone w celu zapobieżenia powstania ewentualnego pożaru, wybuchu lub innego zagrożenia, np. naprawa uszkodzeń mechanicznych gazociągu),
• prace planowane (są to prace, które wykonywane są zgodnie z wcześniej opracowanymi planami i w oparciu o szczegółowe instrukcje wykonywania tych prac, np. konserwacje, włączenia, remonty itp.).

Prace gazoniebezpieczne wolno wykonywać tylko na podstawie pisemnego polecenia, o ile nie są związane z ratowaniem życia i zdrowia ludzkiego, lub gdy związane są z likwidacją awarii czy też zabezpieczeniem urządzeń przed zniszczeniem. Pisemne polecenie nie jest wymagane przy pracach eksploatacyjnych objętych instrukcjami eksploatacyjnymi.

Sposoby i wymagania dotyczące prac gazoniebezpiecznych ustalane są przez kierowników zakładów ze względu na specyfikę poszczególnych zakładów pracy. Decydują oni o specyfikacji dokumentacji prac gazoniebezpiecznych. Przykładowo, dokumentacja prac gazoniebezpiecznych powinna składać się z następujących dokumentów:

• druku „polecenia” ze szczegółowym określeniem rodzaju, miejsca i terminu wykonania prac wraz z nazwiskami pracowników koordynujących oraz miejscem na meldunki wykonania wskazanych czynności,
• szkicu sytuacyjnego, planu lub schematu technologicznego,
• instrukcji wykonania poszczególnych prac z podziałem na etapy, ze szczegółowym opisem prac przygotowawczych, warunków technicznych i technologicznych wykonania prac, wykazu sprzętu i narzędzi oraz sposobu zabezpieczenia miejsca wykonywania prac.

W przypadku prac gazoniebezpiecznych o znacznym stopniu skomplikowania, trudności i zagrożenia powinny być one kierowane i nadzorowane przez osoby z kierownictwa. W innych przypadkach osoba odpowiedzialna za przeprowadzenie prac gazoniebezpiecznych jest wyznaczana spośród pracowników dozoru posiadających kwalifikacje (D) w zakresie dozoru urządzeń energetycznych, najczęściej zatrudniona na stanowisku mistrza służb sieciowych z odpowiednią praktyką. Przepisy dopuszczają kierowanie pracami gazoniebezpiecznymi przez pracowników posiadających kwalifikację (E) w zakresie eksploatacji urządzeń energetycznych tylko w przypadku prac związanych z wykonywaniem przyłączy o średnicy nominalnej nieprzekraczającej D < 50 mm (dla PE – 63 mm) do gazociągów czynnych o ciśnieniu nie większym niż 0,5 MPa (p_n < 0,5 MPa).

 Osoba odpowiedzialna za przeprowadzenie prac gazoniebezpiecznych nie może jednocześnie zatwierdzać polecenia jej wykonania i przyjmować gazociąg do eksploatacji. Prace gazoniebezpieczne muszą być wykonywane przez co najmniej 2 osoby posiadające odpowiednie kwalifikacje zawodowe i energetyczne.

Każda praca gazoniebezpieczna powinna być uzgodniona z innymi służbami działającymi w danej strefie zagrożenia. Przy wykonywaniu prac gazoniebezpiecznych na czynnych gazociągach niskiego ciśnienia należy pamiętać, że:

• na gazociągach, których średnica nominalna nie przekracza D < 200 mm, dopuszcza się prowadzenie prac bez obniżania ciśnienia roboczego w tym gazociągu,
• na gazociągach o średnicach nominalnych powyżej D > 200 mm prace należy wykonywać przy ciśnieniu bezpiecznym, ustalonym każdorazowo przez osobę dozoru.

W przypadku używania urządzeń do hermetycznego nawiercania pod ciśnieniem dopuszcza się wykonywanie prac na gazociągach każdej średnicy i o każdym ciśnieniu, przy ciśnieniach nieprzekraczających maksymalnego ciśnienia pracy dla danego urządzenia nawiercającego.

Pracownik dozoru prowadzący nadzór nad pracami gazoniebezpiecznymi przed ich rozpoczęciem powinien:

• szczegółowo zapoznać się z harmonogramem prac gazoniebezpiecznych lub z poleceniem ich wykonania,
• przeprowadzić instruktaż w zakresie bhp i ppoż.; odbycie takiego instruktażu powinno być przez pracowników potwierdzone własnoręcznym podpisem,
• omówić z pracownikami zakres i kolejność wykonywania poszczególnych czynności oraz wyznaczyć odpowiednie osoby na określone stanowiska pracy,
• zapewnić sprzęt ochronny i zabezpieczający, sprzęt ppoż. oraz odzież roboczą i ochronną, niezbędną do wykonywania pracy,
• zapewnić podległym pracownikom bezpieczne warunki pracy poprzez sprawdzenie prawidłowości przygotowania miejsca pracy oraz właściwą organizację prac gazoniebezpiecznych,
• sprawdzić posiadanie przez pracowników wymaganych kwalifikacji, koniecznych do wykonywania tego typu prac,
• sprawdzić powtórnie przed rozpoczęciem prac, czy wykonane zostały czynności zabezpieczające,
• prowadzić prace zgodnie z harmonogramem (poleceniem) wykonania prac gazoniebezpiecznych,
• sprawować nadzór nad pracownikami w zakresie przestrzegania przez nich zasad bezpiecznego wykonywania poszczególnych czynności.

Brygady wykonujące prace gazoniebezpieczne muszą być wyposażone w następujące środki zabezpieczające:

• przyrządy do pomiaru stężeń gazu w atmosferze,
• przyrządy do pomiaru ciśnienia gazu,
• środki łączności,
• apteczkę pierwszej pomocy,
• lampy w wykonaniu przeciwwybuchowym w trakcie prowadzenia prac w porze nocnej, zasilane napięciem nie wyższym niż 24 V. Wymóg ten musi być przestrzegany w przypadku umieszczenia lampy poza strefą zagrożenia wybuchem,
• sprzęt ppoż. oraz tablice i znaki ostrzegawcze,
• przy pracach w warunkach szczególnego zagrożenia – samochód dyżurujący.

Prace gazoniebezpieczne, polegające na sieciowych pracach spawalniczych, wykonywać należy przy ciśnieniu gazu obniżonym do wartości rzędu 0,2—0,3 kPa, aby nie powodować powstania płomienia dłuższego niż 30 cm. Niedopuszczalne jest wykonywanie prac na czynnym gazociągu przy podciśnieniu w miejscu wykonywania robót. Wszystkie prace spawalnicze, które wykonuje się poza wykopem, mogą odbywać się w miejscu oddalonym co najmniej 10 m od brzegu wykopu po stronie nawietrznej.

Po stwierdzeniu obecności w gazociągu kondensatu lub gazoliny albo gdy wykop został nasycony kondensatem lub gazoliną, zabrania się prowadzenia prac z otwartym ogniem.

Przed prowadzeniem prac gazoniebezpiecznych na sieci gazowej z czynną ochroną antykorozyjną wymaga się wyłączenia wszystkich działających urządzeń ochrony, a mianowicie:

• w przypadku prowadzenia prac na gazociągu w miejscu odległym do 2 km od jakiejkolwiek stacji ochrony katodowej należy ją (lub obie) przed rozpoczęciem prac wyłączyć wyłącznikiem głównym,
• w przypadku prowadzenia prac na gazociągu posiadającym antykorozyjną ochronę drenażową od prądów błądzących należy wyłączyć wszystkie stacje ochrony znajdujące się w odległości do 5 km od miejsca prowadzenia prac.

Prace gazoniebezpieczne w pomieszczeniach technologicznych lub przy urządzeniach technologicznych powinny być wykonywane przy ciągłym pomiarze stężenia metanu i tlenu. Prace takie powinno się rozpocząć po sprawdzeniu stężenia metanu i tlenu w miejscu pracy i zastosowaniu odpowiednich środków zapobiegających zagrożeniom.

Obiekty technologiczne, w których może wystąpić atmosfera wybuchowa, należy odpowiednio sklasyfikować i oznakować, zgodnie z przepisami w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy pracowników zatrudnionych na stanowiskach pracy, gdzie taka atmosfera może wystąpić.

Na zaworach, zasuwach i innych urządzeniach zaporowych, zamontowanych w obiektach technologicznych sieci gazowej, przez które przepływa gaz, należy zaznaczyć pozycje „otwarta” i „zamknięta”.

Wszystkie przyrządy pomiarowe powinny posiadać zaznaczony poziom dopuszczalnych wartości mierzonych parametrów.

Przed rozpoczęciem prac polegających na demontażu metalowych elementów sieci gazowej napełnionej gazem ziemnym należy założyć połączenia zapewniające ciągłość elektryczną. W przypadku zastosowania w sieci gazowej ochrony katodowej, należy ją wyłączyć przed rozpoczęciem prac polegających na demontażu.

W przypadku konieczności prowadzenia prac przy elementach sieci gazowej napełnionych gazem, wykonanych z tworzyw sztucznych, w czasie trwania prac należy zapewnić odprowadzanie ładunków elektrostatycznych.

W przypadku zagrożenia wystąpieniem metanu lub niedoboru tlenu, podczas prowadzenia prac, w szczególności w wykopach, kanałach, zbiornikach, studzienkach, związanych z remontami i naprawą gazociągów, należy stosować odpowiednie do zagrożeń środki ochrony indywidualnej i sprzęt służący do asekuracji lub ewakuacji z zagrożonego obszaru.

Przed przystąpieniem do prac w miejscach zagrożonych obecnością gazu ziemnego należy wykonać pomiary stężenia metanu i stężenia tlenu. Pomiary należy również wykonywać podczas prowadzenia prac.

Pracownicy przed przystąpieniem do prac w miejscach pracy zagrożonych powstaniem atmosfery wybuchowej powinni być poinformowani o występujących zagrożeniach i zasadach bezpiecznego prowadzenia prac.

Pracownicy wykonujący prace gazoniebezpieczne i prace niebezpieczne, w szczególności w wykopach o głębokości przekraczającej 1,5 m, studzienkach, kanałach, zbiornikach, obmurowaniach zbiorników, powinni być wyposażeni w szelki bezpieczeństwa połączone z liną asekuracyjną i asekurowani przez pracowników znajdujących się poza miejscem występowania zagrożeń.