Przyczyny awarii sieci gazowych
W związku z ostatnią tragedią, która wydarzyła się w Szczyrku, związaną z wybuchem gazu w trzykondygnacyjnym budynku i w której to śmierć poniosło kilka osób, przypominamy jakie mogą być przyczyny awarii sieci gazowych.
Brak szczelności i sprawności urządzeń spalających paliwa, instalacji kominowych i gazowych oraz brak drożności i właściwego ciągu przewodów wentylacyjnych są najczęstszymi przyczynami zatrucia tlenkiem węgla (czadem) oraz wybuchów gazu i pożarów. Niebezpieczeństwo zaczadzenia wynika z faktu, że tlenek węgla jest gazem niewyczuwalnym dla człowieka.
Do najważniejszych przyczyn powstania nieszczelności w sieciach rozdzielczych gazu należą:
- czynniki konstrukcyjno-materiałowe,
- technologia ułożenia gazociągu wraz z armaturą,
- rodzaj przesyłanego paliwa gazowego,
- korozja elementów stalowych,
- warunki atmosferyczne,
- warunki eksploatacji sieci gazowych.
| Przyczyna | Miejsca słabe, niekorzystne warunki | Czynniki obciążające | Rodzaj lub przyczyna uszkodzenia |
| Rodzaj materiału, jakość wykonania, właściwości mechaniczne materiałów | Niewytrzymałe na zginanie, nieodporne na korozję | Obciążenia dróg o dużym natężeniu ruchu, przejścia przez tereny górnicze, wpływ bliskości linii tramwajowych lub kolejowych | Przełom zmęczeniowy, przełom statyczny |
| Złącza rur, elementy usztywniające | Niejednorodne, niezamknięte siłowo, wykonanie warunkowo zamknięte siłowo, nieelastyczne, warunkowo elastyczne, uszczelnienia nieodporne na gaz, warunkowo odporne, wadliwe | Brak osiowego ustawienia łączonych elementów, brak prostopadłości lub ukosowania końców rur, uszczelki nieodporne na gaz, słabe lub nierównomierne dociągnięcie nakrętek | Rozluźnienie, odkształcenie plastyczne, przełom zmęczeniowy, przełom statyczny, rozluźnienie lub odkształcenie złącza, odkształcenie, pęcznienie lub odkształcenie plastyczne |
| Układanie rur i armatury, lokalizacja | Brak nadzoru budowlanego, niedostateczny nadzór budowlany, ukształtowanie terenu, jakość powierzchni jezdni, lokalizacja uzbrojenia podziemnego | Obciążenie ruchowe – ruch samochodowy i szynowy, zapadliska górnicze | Przeciążenie materiałowe, nieszczelne złącze, przełom zmęczeniowy, przełom statyczny, plastyczne odkształcenie elementów uszczelniających |
| Rodzaj gruntu, rodzaj gazu | Silnie lub słabo agresywna gleba, potencjał gruntu, właściwości fizykochemiczne paliwa gazowego | Przepuszczalność gleby, wilgotność gazu i jego agresywność w stosunku do materiału rur i uszczelnień | Korozja, korozja naprężeniowa, plastyczne odkształcenie elementów uszczelniających |
Wydobywający się gaz z usytuowanego pod ziemią nieszczelnego gazociągu lub armatury po przedostaniu się do gleby może migrować na bardzo duże odległości. Przepływ gazu następuje we wszystkich kierunkach i zależy m.in. od takich czynników jak: przepuszczalność gruntu, ciśnienie, temperatura gazu, ochrona antykorozyjna, rury, warunki atmosferyczne, ukształtowanie terenu, lokalizacja budowli podziemnych, poziom wód gruntowych itp.
Przepływ gazu w gruncie odbywa się drogą najmniejszych oporów. Gaz może migrować wzdłuż gazociągów, gruntem ostatnio przekopanym lub kanałami technicznymi przebiegającymi w sąsiedztwie gazociągów. Gęstość utwardzonej nawierzchni (asfalt, beton, zmarzlina w czasie mrozów itp.) w sposób decydujący wpływa na koncentrację gazu i jego migrację. Dodatkowo kanały kablowe, studzienki, sieci wodociągowe i ciepłownicze mogą działać jak system przesyłowy ulatniającego się gazu, stanowiąc ogromne zagrożenie. Dużą rolę odgrywa także zawartość wilgoci w glebie. W czasie opadów wzrasta średnia odporność gruntu, utrudniając dyfuzję gazu w kierunku powierzchni. Naturalne przeszkody i ukształtowanie terenu mają istotny wpływ na rozprzestrzenianie się gazu w gruncie.
W aglomeracjach miejskich nie można dopuszczać do tworzenia się dużych powierzchni nieprzepuszczalnych, a gdyby było to niemożliwe, należy zapewnić możliwie jak najintensywniejszą wentylację w odległości możliwie jak najmniejszej od gazociągu poprzez budowę np. kanałów wentylacyjnych. Wykrywanie nieszczelności w sieciach gazowych prowadzi się metodycznie wg ustalonych rejonów kontroli z częstotliwością zależną od warunków lokalnych i technicznych sieci.
Do najczęstszych przyczyn awarii sieci zaliczyć można:
- niewłaściwie wykonany projekt np. z błędnie wykonanymi obliczeniami hydraulicznymi czy też wytrzymałościowymi,
- awarie systemów kontroli,
- awarie elementów peryferyjnych wspomagających pracę sieci,
- awaria mechaniczna spowodowana korozją lub oddziaływaniem zewnętrznym,
- awarie różnego rodzaju połączeń nierozłącznych i rozłącznych,
- awarie systemów bezpieczeństwa.
Na inne przyczyny awarii składać się będą także:
- odchylenia od normalnych warunków pracy,
- błędy ludzkie i organizacyjne,
- zakłócenia z zewnątrz oraz czynniki przyrodnicze,
- zagrożenia związane z terroryzmem i sabotażem.
Obowiązek kontroli
Zgodnie z art. 62 ust. 1 ustawy – Prawo budowlane na właścicielach i zarządcach obiektów budowlanych ciąży obowiązek zapewnienia co najmniej raz w roku kontroli stanu technicznego użytkowanego obiektu budowlanego. W szczególności sprawdzenie stanu technicznego przewodów kominowych: dymowych, spalinowych i wentylacyjnych oraz instalacji gazowych.
Kontrolę instalacji gazowych mogą przeprowadzać osoby posiadające uprawnienia budowlanie w odpowiedniej specjalności, jak również osoby posiadające kwalifikacje wymagane przy wykonywaniu dozoru nad eksploatacją urządzeń, instalacji oraz sieci gazowych.
W ramach kontroli okresowych mających na celu porównanie rzeczywistego i wymaganego stanu technicznego elementów gazociągów przesyłowych oraz ustalenie zaistniałych nieprawidłowości należy w szczególności przeprowadzić:
- kontrolę trasy gazociągów,
- kontrolę elementów, urządzeń i wyposażenia gazociągów,
- kontrolę obecności paliw gazowych w gruncie nad wyznaczonymi odcinkami gazociągów,
- sprawdzenie stanu oznakowania trasy gazociągów,
- sprawdzenie działania napędów i systemów sterowania armatury,
- kontrolę wpływu na gazociąg prowadzonych w pobliżu prac ziemnych lub budowlanych,
- sprawdzenie głębokości posadowienia gazociągów w miejscach nawodnionych.
W przypadku stwierdzenia uszkodzeń lub braków właściciel, zarządca lub użytkownik obiektu budowlanego, na których spoczywają obowiązki w zakresie napraw, określone w przepisach odrębnych bądź umowach, są obowiązani w czasie lub bezpośrednio po przeprowadzonej kontroli usunąć stwierdzone uszkodzenia oraz uzupełnić braki, które mogłyby spowodować zagrożenie życia lub zdrowia ludzi, bezpieczeństwa mienia bądź środowiska, w szczególności katastrofę budowlaną, pożar, wybuch, porażenie prądem elektrycznym lub zatrucie gazem.
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r.- Prawo budowlane (Dz. U. z 2019 r. poz. 1186 z późn. zm.).
Źródła pomocnicze:
Skomentuj