Skuteczniejsze dochodzenie praw prac. migrujących

Informacja dotycząca ustawy z dnia 29 kwietnia 2016 r. o zmianie ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy oraz ustawy o wdrożeniu niektórych przepisów UE.

Celem dyrektywy, z której wynikają zmiany w polskich ustawach, jest określenie środków, które powinny stosować państwa członkowskie, aby ułatwić pracownikom migrującym w ramach rynku wewnętrznego (obywatelom państw członkowskich Unii Europejskiej i Europejskiego Obszaru Gospodarczego) oraz członkom ich rodzin, korzystanie z uprawnień określonych przepisami o swobodnym przepływie pracowników.

Środki te obejmują:

1) zapewnienie odpowiednich procedur dochodzenia roszczeń na drodze sądowej zarówno przez pracowników, jak i członków ich rodzin, gdyby spotkali się oni z nieuzasadnionymi ograniczeniami praw przyznanych im w rozporządzeniu 492/2011 Parlamentu Europejskiego i Rady;

2) umożliwienie partnerom społecznym, w tym związkom zawodowym, za zgodą wnoszącego skargę pracownika mobilnego, uczestniczenia w postępowaniu sądowym;

3) wprowadzenie środków służących przeciwdziałaniu wiktymizacji w związku z wniesieniem skargi;

4) ustanowienie struktur na szczeblu krajowym, które będą promować równe traktowanie w zakresie swobodnego przepływu pracowników, a także realizować zadania w zakresie udzielania informacji i porad prawnych, prowadzenia niezależnych badań oraz publikowania raportów i rekomendacji;

5) wspieranie dialogu z partnerami społecznymi.

Dyrektywa 2014/54/UE nie zwiększa zakresu „materialnych” uprawnień pracowników migrujących, jej zakres pokrywa się z zakresem uprawnień określonym w art. 1–10 rozporządzenia 492/2011. W polskich przepisach uprawnień tych dotyczą: ustawa – Kodeks pracy, ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych, ustawa o świadczeniach rodzinnych, ustawa o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci, ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawa o pomocy społecznej, ustawa – Prawo o szkolnictwie wyższym, ustawa o systemie oświaty.   Większość nakładanych dyrektywą zobowiązań jest już w Polsce, na podstawie ww. przepisów, realizowana.

System prawa krajowego, mający za zadanie zapewnienie osiągnięcia celu dyrektywy, opiera się na następujących założeniach:

I. Art. 45 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) oraz art. 1–10 rozporządzenia 492/2011 stosowane są bezpośrednio.

II. Dodatkowo uprawnienia obywateli korzystających ze swobody przepływu pracowników oraz członków ich rodzin, zawarte w art. 1–10 rozporządzenia 492/2011, są odzwierciedlone w przepisach odpowiednich krajowych aktów prawnych. Tym samym swoim zakresem stosowania odpowiadają poszczególnym prawom wymienionym w art. 2 dyrektywy 2014/54/UE. Przepisy te także stanowią podstawę dochodzenia praw wynikających z zakresu stosowania dyrektywy.

III. W celu zapewnienia jasności przepisów, w horyzontalnej ustawie z dnia 3 grudnia 2010 r. o wdrożeniu niektórych przepisów Unii Europejskiej dotyczących równego traktowania w art. 1 wprowadzony zostanie dodatkowy ustęp, doprecyzowujący, iż jej przepisy stosuje się również do kwestii równego traktowania obywateli państw członkowskich UE korzystających ze swobodnego przepływu pracowników.

IV. Zgodnie z krajowym porządkiem prawnym egzekwowanie na drodze sądowej obowiązków i uprawnień wynikających z art. 45 TFUE i art. 1–10 rozporządzenia 492/2011 we wszystkich sprawach z zakresu stosowania dyrektywy 2014/54/UE oraz krajowych aktów prawnych, które swoim zakresem stosowania odpowiadają poszczególnym prawom wymienionym w art. 2 dyrektywy, odbywa się na podstawie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego lub ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Określenie odpowiedniego reżimu – cywilnego lub administracyjnego – następuje na podstawie ogólnych zasad i zależy od przedmiotu sprawy.

V. Zgodnie z ogólnymi zasadami możliwy jest udział organizacji społecznych w przypadku obu rodzajów postępowań.

Kilka podmiotów już obecnie realizuje częściowo zadania przewidziane w dyrektywie 2014/54/UE. Są to: Pełnomocnik Rządu do Spraw Równego Traktowania w zakresie promowania równego traktowania i wspierania pomocy z organizacjami pozarządowymi, Państwowa Inspekcja Pracy w odniesieniu do poradnictwa prawnego (obecnie świadczy porady prawne, ale wyłącznie w zakresie prawa pracy i dostępu do zatrudnienia), minister właściwy do spraw pracy, który jest instytucją wiodącą w obszarze swobodnego przepływu pracowników (z tego powodu przypisane mu będą zadania monitorowania, zlecania niezależnych sondaży, publikowania informacji i pełnienia funkcji punktu kontaktowego). Pewne działania na rzecz równego traktowania i przeciwdziałania dyskryminacji prowadzi na gruncie obowiązujących już przepisów Rzecznik Praw Obywatelskich. Podział zadań pomiędzy wskazane instytucje pozwoli na maksymalne wykorzystanie ich doświadczeń i zasobów organizacyjnych, a także wzmocnienie prowadzonej współpracy, a przez to ograniczenie do minimum kosztów związanych z implementacją dyrektywy.

Pełna implementacja dyrektywy 2014/54/UE wymaga wprowadzenia zmian w następujących krajowych aktach prawnych: ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, ustawie z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy, ustawie z dnia 3 grudnia 2010 r. o wdrożeniu niektórych przepisów Unii Europejskiej w zakresie równego traktowania. Zmiany te wynikają z konieczności jasnego wskazania w przepisach zadań, jakie dana instytucja realizuje w związku z implementacją przepisów dyrektywy.

Większość zadań określonych w art. 4 dyrektywy 2014/54/UE będzie mógł realizować minister właściwy do spraw pracy, który jako instytucja wiodąca, będzie pełnił rolę punktu kontaktowego dla odpowiadających mu instytucji w pozostałych państwach członkowskich..

Największą zmianą wynikającą z implementacji omawianej dyrektywy wydaje się nałożenie na Państwową Inspekcję Pracy (PIP) obowiązku świadczenia poradnictwa prawnego dotyczącego kwestii objętych art. 1–10 rozporządzenia 492/2011. Przypisanie PIP tego obowiązku wynika z faktu, iż zgodnie z art. 4 ust. 2 lit. a dyrektywy 2014/54/UE poradnictwo powinno być niezależne. PIP spełnia warunek niezależności  PIP, jest bowiem instytucją podległą bezpośrednio Sejmowi. Ponadto PIP świadczy już porady prawne w odniesieniu do prawa pracy. Konieczne jest natomiast rozszerzenie zakresu porad świadczonych przez PIP na wszystkie kwestie wskazane w art. 2 dyrektywy 2014/54/UE, tj. dostęp do przywilejów socjalnych i podatkowych, członkostwo w związkach zawodowych, dostęp do zasobów mieszkaniowych, dostęp do kształcenia, nauki zawodu i szkolnictwa zawodowego dla dzieci pracowników mobilnych UE oraz pomoc udzielana przez urzędy pracy. Dzięki temu poradnictwo prawne będzie dostępne w jednym miejscu w pełnym zakresie wymaganym dyrektywą 2014/54/UE.  Dzięki przypisaniu tego zadania PIP, w razie potrzeby możliwe będzie wykorzystanie sieci inspektoratów okręgowych, co ułatwi dostęp do pomocy na terytorium całego kraju. Mając na uwadze duży stopień skomplikowania niektórych zagadnień oraz konieczność zapewnienia rzetelnych porad pod względem merytorycznym, przewiduje się także możliwość wystąpienia w uzasadnionych przypadkach do kompetentnych organów o informacje niezbędne do udzielenia pomocy. Jednocześnie zobowiązuje się te organy do udzielania odpowiedzi PIP w terminie 15 dni roboczych, co umożliwi PIP udzielenie odpowiedzi obywatelowi UE lub członkowi rodziny w terminie zgodnym z ustawą – Kodeks postępowania administracyjnego.

W interesie Polski jest pełne wdrożenie dyrektywy 2014/54/UE, aby możliwe było uczestniczenie w dyskusji na forach Unii Europejskiej na temat skuteczniejszego dochodzenia praw przysługujących pracownikom migrującym, ze względu na wysoką liczbę obywateli polskich przebywających w pozostałych państwach członkowskich UE

Źródło: www.prezydent.pl