Środki ochrony indywidualnej – obowiązujące przepisy

Od dnia 21 kwietnia 2018 r. zaczęło obowiązywać rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/425 z dnia 9 marca 2016 r. w sprawie środków ochrony indywidualnej oraz uchylenia dyrektywy Rady 89/686/EWG.

Podstawę prawną certyfikacji odzieży ochronnej w Polsce stanowiło rozporządzenie Ministra Gospodarki z 21 grudnia 2005 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla środków ochrony indywidualnej wdrażające postanowienia dyrektywy Rady Wspólnot Europejskich nr 89/686/EWG. Jednak dyrektywa 89/686/EWG utraciła moc ze skutkiem od dnia 21 kwietnia 2018 r. Od tego momentu zaczęło obowiązywać rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/425 z dnia 9 marca 2016 r. w sprawie środków ochrony indywidualnej oraz uchylenia dyrektywy Rady 89/686/EWG. W związku z tym rozporządzenie Ministra Gospodarki z 21 grudnia 2005 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla środków ochrony indywidualnej również zostało uchylone przez rozporządzenie Ministra Przedsiębiorczości i Technologii z dnia 10 maja 2019 r. uchylające rozporządzenie w sprawie zasadniczych wymagań dla środków ochrony indywidualnej.

Zgodnie z obowiązującymi nowymi przepisami – art. 3 pkt 1 rozporządzenia z dnia 9 marca 2016 r. środkami ochrony indywidualnej są:

1. środki zaprojektowane i wyprodukowane do noszenia lub trzymania przez osobę w celu ochrony przed jednym lub większą liczbą zagrożeń dla zdrowia lub bezpieczeństwa tej osoby;
2. wymienialne elementy składowe środków, o których mowa w lit. a), mające zasadnicze znaczenie dla ich funkcji ochronnej;
3. systemy przyłączy do środków, o których mowa w lit. a), które nie są noszone ani trzymane przez osobę, są zaprojektowane do łączenia tych środków z urządzeniem zewnętrznym lub ze stabilnym punktem kotwiczącym, nie są przeznaczone do trwałego przymocowania i nie wymagają przeprowadzenia prac montażowych przed użyciem.

Pracodawca zgodnie z postanowieniami Kodeksu pracy jest obowiązany dostarczyć pracownikowi nieodpłatnie ŚOI zabezpieczające przed działaniem niebezpiecznych i szkodliwych dla zdrowia czynników występujących w środowisku pracy oraz informować go o sposobach posługiwania się nimi (art. 2376 § 1 k.p.). Ponadto pracodawca jest obowiązany dostarczać pracownikowi środki ochrony indywidualnej, które spełniają wymagania dotyczące oceny zgodności określone w ww. rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/425 z dnia 9 marca 2016 r.

Zgodnie z postanowieniami tego rozporządzenia ŚOI klasyfikuje się wg kategorii zagrożeń, przed którymi mają chronić (załącznik I do ww. rozporządzenia):

1. Kategoria I obejmuje wyłącznie następujące zagrożenia minimalne:

• powierzchowne urazy mechaniczne;
• kontakt ze środkami czyszczącymi o słabszym działaniu lub dłuższy kontakt z kontakt z gorącymi powierzchniami o temperaturze nieprzekraczającej 50°C;
• uszkodzenie wzroku w wyniku narażenia na działanie światła słonecznego (innego niż podczas obserwacji słońca);
• czynniki atmosferyczne, które nie mają charakteru ekstremalnego.

2. Kategoria II obejmuje zagrożenia inne niż wymienione w kategoriach I i III;
3. Kategoria III obejmuje wyłącznie zagrożenia, które mogą mieć bardzo poważne konsekwencje, takie jak śmierć lub nieodwracalne szkody na zdrowiu, związane z:

• niebezpiecznymi dla zdrowia substancjami i mieszaninami;
• atmosferą o niedostatecznej zawartości tlenu;
• szkodliwymi czynnikami biologicznymi;
• promieniowaniem jonizującym;
• środowiskiem o wysokiej temperaturze, którego skutki są porównywalne do działania powietrza o temperaturze wynoszącej co najmniej 100°C;
• środowiskiem o niskiej temperaturze, którego skutki są porównywalne do działania powietrza o temperaturze wynoszącej –50°C lub niższej;
• upadkiem z wysokości;
• porażeniem prądem elektrycznym i pracami pod napięciem;
• utonięciem;
• przecięciami przez przenośną pilarkę łańcuchową;
• strumieniem pod wysokim ciśnieniem;
• postrzałem lub pchnięciem nożem;
• szkodliwym hałasem.

Kategoria III obejmuje zagrożenia, które mogą mieć bardzo poważne konsekwencje, takie jak śmierć lub nieodwracalne szkody na zdrowiu, natomiast kat. I obejmuje wyłącznie zagrożenia minimalne. Z kolei ostatnia kat. II obejmuje zagrożenia inne niż wymienione w kat. I i III.

Nowe rozporządzenie = nowe obowiązki producentów

Nowe rozporządzenie 2016/425 niewiele zmienia z punktu widzenia użytkownika, pracodawcy, osoby noszącej ŚOI, gdyż wszystkie zasadnicze wymagania dotyczące zdrowia i bezpieczeństwa zostały przeniesione z dyrektywy 89/686 EWG, oczywiście z kilkoma zmianami. Jednak najwięcej zmian w zakresie obowiązków rozporządzenie wprowadziło na producentów. Oto kilka najważniejszych zmian.

1. Ważność certyfikatu badania typu UE

W celu zapewnienia, aby wszystkie środki ochrony indywidualnej były poddawane badaniom zgodnie z najnowszą wiedzą, rozporządzenie wprowadziło maksymalny okres ważności certyfikatu badania typu UE, który wynosi 5 lat. Po upływie ważności certyfikatu wymagane będzie złożenie przez producenta pisemnego wniosku o przedłużenie certyfikatu. Wniosek taki będzie trzeba złożyć nie wcześniej niż 12 miesięcy i nie później niż 6 miesięcy przed upływem terminu ważności certyfikatu badania typu UE. Co więcej, certyfikaty bezterminowe, tj. wydane ponad 7 lat temu, również będą musiały zostać ponownie zweryfikowane.

2. Dokumentacja techniczna potrzebna do zarejestrowania produktu

Nowe wymagania zostały postawione przed producentami również w kwestii dokumentacji technicznej, którą są zobowiązani dostarczyć, aby uzyskać stosowny certyfikat. Zgodnie
z nowymi normami producenci są zobowiązani dostarczyć dokumentację techniczną również dla środków ochrony indywidualnej zakwalifikowanych do kategorii I. W dokumentacji tej muszą zostać wyszczególnione wszystkie środki zastosowane przez producenta w celu zapewnienia zgodności środków ochrony indywidualnej z wymaganiami dotyczącymi zdrowia i bezpieczeństwa. Chodzi tu m.in. o sprawozdania z badań przeprowadzonych w celu weryfikacji zgodności środków ochrony indywidualnej.

3. Zasady znakowania środków ochrony indywidualnej

Rozporządzenie wprowadza także nowe zasady znakowania środków ochrony indywidualnej. Producenci SOI zostali zobowiązani do oznaczania każdego egzemplarza wyrobu nazwą typu, numerem partii lub serii albo inną informacją umożliwiającą ich identyfikację. Co więcej, producenci powinni umieszczać na wyrobie, jego opakowaniu lub w dokumencie mu towarzyszącym swoją nazwę, zarejestrowaną nazwę handlową lub znak towarowy oraz jeden adres pocztowy, pod którym można się z nimi skontaktować. Importerzy środków ochrony indywidualnej także zostali zobowiązani do umieszczania na wyrobie, ewentualnie na jego opakowaniu lub w dokumencie towarzyszącym, swojej nazwy handlowej lub zarejestrowanego znaku towarowego oraz adresu pocztowego. W informacji od producenta powinno zostać umieszczone odwołanie do przedmiotowego rozporządzenia.

Dodatkowo na producentów został nałożony obowiązek dołączania instrukcji oraz danych wyrobu. Z kolei importer przed udostępnieniem wyrobu na rynku ma obowiązek sprawdzenia, czy danemu towarowi towarzyszą wymagane dokumenty i instrukcje.

4. Deklaracja zgodności UE

Znaczącą zmianą jest także wprowadzenie zapisu dotyczącego deklaracji zgodności UE. Należy ją dołączać do każdego egzemplarza wyrobu. Dopuszczalne jest podanie w instrukcji użytkowania adresu internetowego, pod którym można uzyskać dostęp do tego dokumentu. Dopuszcza się również, aby deklaracja zgodności mogła stanowić element instrukcji użytkowania. Producenci, upoważnieni przedstawiciele oraz importerzy powinni przechowywać deklarację zgodności UE do dyspozycji krajowych organów nadzoru rynku przez okres 10 lat po wprowadzeniu środka do obrotu.

Należy zwrócić uwagę, że omawiane powyżej zmiany pomogą w poprawie bezpieczeństwa wyrobów ŚOI, a także wpłyną na zmniejszenie w obrocie liczby wyrobów niezgodnych z wymaganiami UE.

Podstawa prawna:

1. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/425 z dnia 9 marca 2016 r. w sprawie środków ochrony indywidualnej oraz uchylenia dyrektywy Rady 89/686/EWG.

Źródła pomocnicze: 

1.  Strona internetowa Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości – www.parp.gov.pl.