Służby BHP wobec ochrony zdrowia

Dbałość o bezpieczeństwo i higienę pracy to jeden z podstawowych obowiązków pracodawcy.

W roku 2009 weszły w życie dwie nowelizacje Kodeksu pracy, w których wprowadzono zmiany związane z ochroną zdrowia pracowników:

— ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o zmianie ustawy — Kodeks pracy (Dz. U. Nr 223, poz. 1460), która obowiązuje od dnia 18 stycznia 2009 r.,

— ustawa z dnia 7 maja 2009 r. o zmianie ustawy — Kodeks pracy (Dz. U. Nr 115, poz. 958), która obowiązuje od dnia 5 sierpnia 2009 r.

Nowelizacja Kodeksu pracy z dnia 21 listopada 2008 r. miała na celu dostosowanie polskich przepisów prawnych do regulacji unijnych, a w szczególności nałożyła na pracodawcę większe obowiązki w zakresie ochrony zdrowia. Wprowadziła ona:

a) zmiany dotyczące zakresu odpowiedzialności pracodawcy (art. 207 § 1 K.p.) — do tej pory w przepisach mowa była wyłącznie o tym, że odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy ponosi pracodawca. W doktrynie jednak od dawna panowała zgoda co do tego, że odpowiedzialność ta jest niezależna od tego, czy pracodawca realizuje swoje zadania w tym zakresie sam, czy też powierza ich wy­konanie specjalistom spoza zakładu pracy. Ustawodawca postanowił definitywnie rozwiać ewentualne wątpliwości i w związku z tym wprowadzono przepis, który wyraźnie stanowi, że na zakres odpowiedzialności pracodawcy nie wpływają obo­wiązki pracowników w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz powierzenie wykonywania zadań służby bezpieczeństwa i higieny pracy specjalistom spoza za­kładu pracy,

b) rozszerzenie katalogu obowiązków pracodawcy mających na celu zapewnienie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracownikom (art. 207 § 2 pkt 1—7 K.p.) — poszerzony został katalog przykładowych obowiązków pracodawcy związanych z ochroną zdrowia i życia pracowników oraz zapewnieniem bezpiecznych i higie­nicznych warunków pracy. Obecnie pracodawca ma obowiązek:

— organizować pracę w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy,

— zapewniać przestrzeganie w zakładzie pracy przepisów oraz zasad bezpieczeń­stwa i higieny pracy, wydawać polecenia usunięcia uchybień w tym zakresie oraz kontrolować wykonanie tych poleceń,

— reagować na potrzeby w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy oraz dostosowywać środki podejmowane w celu doskonalenia istniejącego po­ziomu ochrony zdrowia i życia pracowników, biorąc pod uwagę zmieniające się warunki wykonywania pracy,

— zapewnić rozwój spójnej polityki zapobiegającej wypadkom przy pracy i choro­bom zawodowym, uwzględniającej zagadnienia techniczne, organizację pracy, warunki pracy, stosunki społeczne oraz wpływ czynników środowiska pracy,

— uwzględniać ochronę zdrowia młodocianych, pracownic w ciąży lub karmiących dziecko piersią oraz pracowników niepełnosprawnych w ramach podejmowanych działań profilaktycznych,

— zapewniać wykonanie nakazów, wystąpień, decyzji i zarządzeń wydawanych przez organy nadzoru nad warunkami pracy,

— zapewniać wykonanie zaleceń społecznego inspektora pracy,

c) szczegółowe regulacje w przypadku możliwości wystąpienia i wystąpienia zagrożenia dla zdrowia i życia:

— wprowadzenie obowiązków pracodawcy w zakresie udzielania pierwszej pomocy, ochrony przeciwpożarowej oraz wystąpienia bezpośredniego zagro­żenia dla zdrowia lub życia (art. 209¹ K.p.) — na   pracodawcę nałożone zostały nowe obowiązki w zakresie zapewnienia pierwszej pomocy w nagłych wypad­kach, zwalczania pożarów, ewakuacji pracowników w razie istniejących poten­cjalnych zagrożeń. Obowiązki te polegają w szczególności na:

— zapewnieniu środków niezbędnych do udzielania pierwszej pomocy w nagłych wypadkach, gaszenia pożaru (w wyniku zmian wprowadzonych drugą z wymienionych ustaw – zwalczania pożarów) i ewakuacji pracowników,

— wyznaczeniu pracowników do udzielania pierwszej pomocy i wykonywania czynności w zakresie ochrony przeciwpożarowej i ewakuacji pracowników, zgodnie z przepisami o ochronie przeciwpożarowej (w wyni-ku zmian wprowadzonych drugą z wymienionych ustaw – wykonywania działań w zakresie zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników),

— zapewnieniu łączności ze służbami zewnętrznymi wyspecjalizowanymi w szczególności w zakresie udzielania pierwszej pomocy w nagłych wypad­kach, ratownictwie medycznym oraz ochronie przeciwpożarowej.

Pracodawca będzie musiał przeszkolić i odpowiednio wyposażyć pracowników wyznaczonych do udzielania pierwszej pomocy i wykonywania działań w za­kresie zwalczania pożarów,

— wprowadzenie obowiązku pracodawcy informowania pracowników oraz in­nych pracodawców między innymi o zagrożeniach zawodowych i działaniach podjętych dla ich wyeliminowania (art. 207¹ i art. 208 § 3 K.p.) — przekaza­nie informacji o wszelkich zagrożeniach dla zdrowia i życia występujących w za­kładzie pracy, na poszczególnych stanowiskach pracy oraz przy wykonywanych pracach, w ramach którego konieczne jest informowanie o zasadach postępowa­nia w przypadku awarii. Informowanie o podjętych przez pracodawcę działaniach w celu wyeliminowania lub ograniczenia zagrożeń dla zdrowia i życia pracowni­ków.

Obowiązkiem pracodawcy jest organizacja sprawnie działającego systemu pierwszej pomocy. Jest toobowiązek pracodawcy, który między innymi w ten sposób chroni zdrowie i życie pracowników. Przepisy rozporządzenia w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy nie określają trybu szkolenia pracowników w zakresie udzielania pierwszej pomocy. Skoro jednak przepis mówi o konieczności:

• powierzenia obsługi punktów pierwszej pomocy pracownikom przeszkolonym w udzielaniu takiej pomocy,
• wywieszenia wykazów pracowników przeszkolonych w udzielaniu pierwszej pomocy,

za wystarczające należy uznać zapoznanie takich pracowników z zasadami udzielania pierwszej pomocy przedlekarskiej w ramach odbytego szkolenia w zakresie pierwszej pomocy w nagłych wypadkach. Polska Rada Resuscytacji zaleca przeprowadzanie szkoleń przypominających raz na dwa lata.