TK: konstytucyjny przepis dot. regulowania składek, gdy pracownik ma umowę z innym podmiotem

Za zgodny z konstytucją uznał w czwartek Trybunał Konstytucyjny przepis, z którego wynika, że pracodawca jest zobowiązany do opłacania składek, jeśli pracownik wykonuje prace na jego rzecz w ramach umowy cywilnoprawnej zawartej z osobą trzecią. Przepis zaskarżyły organizacje pracodawców.

Wnioski Konfederacji Lewiatan oraz Pracodawców RP w tej sprawie zostały skierowane do TK jeszcze w 2015 i 2016 r. Chodziło o regulację z ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Zgodnie z tym przepisem za pracownika uznawana jest osoba wykonująca pracę na rzecz swojego pracodawcy w ramach umowy cywilnoprawnej zawartej z osobą trzecią. W konsekwencji pracodawcy nadany jest status płatnika składek z tytułu tej umowy cywilnoprawnej.

Według skarżących na skutek takiej regulacji „pracodawca musi zatem pełnić rolę płatnika składek należnych od kwoty wynagrodzenia z tytułu umów, których nie jest stroną i o których zawarciu może nawet nie wiedzieć”. „Odpowiedzialność pracodawców za należyte wykonanie funkcji płatnika składek przejawia się w sferze zarówno cywilnej odpowiedzialności względem pracowników, jak i odpowiedzialności względem ZUS” – zaznaczano informując o tej sprawie.

Ponadto pracodawcy wskazywali m.in., że pracodawca nie posiada „instrumentów prawnych, przy użyciu których mógłby uzyskać od kontrahenta, od którego nabywa towar lub usługę, informacje o tym, kto i w jakim zakresie był zaangażowany w wytworzenie takiego towaru, usługi lub dzieła”.

TK orzekł jednak, że regulacja jest zgodna z konstytucyjną zasadą poprawnej legislacji. Przypomniał, że istotą jest „ochrona praw pracowniczych i uniemożliwienie pracodawcom obchodzenia przepisów prawa przez przekazywanie pracowników innej firmie, która zawierałaby z nimi umowę zlecenia objętą zwolnieniem ze składki, albo umowę o dzieło nieobjętą obowiązkiem ubezpieczenia – w ramach których pracownik wykonywałby na rzecz pracodawcy takie same obowiązki, jakie były przedmiotem umowy o pracę”.

„Przepis jest jasny i precyzyjny w stopniu umożliwiającym adresatom tego przepisu odtworzenie zakresu swojego zobowiązania. Stała linia orzecznicza Sądu Najwyższego i sądów powszechnych pozwalała na rozstrzygnięcie pojawiających się na tle zaskarżonej regulacji wątpliwości interpretacyjnych przy użyciu powszechnie przyjętych metod wykładni” – zaznaczył TK.

Jak wskazał TK kwestia ewentualnego braku możliwości uzyskania informacji niezbędnych do wykonania przez pracodawców obowiązków składkowych w związku z zawarciem przez pracowników umów cywilnoprawnych z podmiotami trzecimi była już rozważana przez SN i sądy powszechne. Z rozważań tych wynika, że „pracodawca ma prawo domagania się informacji w zakresie wysokości przychodu pracownika z tytułu umowy cywilnoprawnej zawartej przez tego pracownika z innym podmiotem, dla celów ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne”.

TK orzekł w składzie pięciorga sędziów, któremu przewodniczyła prezes Trybunału Julia Przyłębska, zaś sprawozdawcą sprawy był sędzia Jakub Stelina. Orzeczenie TK zapadło jednogłośnie.